## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam, dịch vụ ngân hàng điện tử ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động ngân hàng hiện đại. Theo báo cáo, từ năm 2015 đến 2019, tỷ lệ giao dịch qua máy rút tiền tự động (ATM) giảm từ hơn 90% xuống còn khoảng 40%, trong khi thanh toán qua điện thoại di động tăng hơn 160% và thanh toán qua internet tăng gần 50% so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt trong hành vi giao dịch của khách hàng cá nhân.

Tuy nhiên, sự hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ ngân hàng điện tử vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là tại các ngân hàng thương mại lớn như Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank). Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ ngân hàng điện tử của VietinBank, tập trung khảo sát trên địa bàn tỉnh Đồng Nai trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 11 năm 2021 với 260 khách hàng tham gia khảo sát.

Nghiên cứu không chỉ giúp VietinBank nhận diện các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng mà còn cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó tăng cường sự trung thành và khả năng cạnh tranh trên thị trường ngân hàng điện tử.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình chất lượng dịch vụ tiêu biểu:

- **Mô hình SERVQUAL**: Được phát triển bởi Parasuraman, Zeithaml và Berry, mô hình này đo lường chất lượng dịch vụ qua 5 thành phần chính gồm: Sự tin cậy (Reliability), Tính đáp ứng (Responsiveness), Sự đảm bảo (Assurance), Sự đồng cảm (Empathy), và Phương tiện hữu hình (Tangibles). Mô hình này giúp đánh giá sự khác biệt giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng về dịch vụ.

- **Mô hình SERVPERF**: Biến thể của SERVQUAL, tập trung đo lường mức độ cảm nhận thực tế của khách hàng về chất lượng dịch vụ mà không xét đến kỳ vọng, giúp giảm độ dài bảng câu hỏi và tăng tính thực tiễn.

- **Lý thuyết hành vi hợp lý (Theory of Reasoned Action - TRA)** và **Lý thuyết hành vi có kế hoạch (Theory of Planned Behavior - TPB)**: Giải thích hành vi khách hàng dựa trên thái độ, chuẩn chủ quan và nhận thức kiểm soát hành vi, giúp hiểu rõ hơn về quyết định sử dụng dịch vụ ngân hàng điện tử.

Các khái niệm chính bao gồm: chất lượng dịch vụ, sự hài lòng của khách hàng, các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng, và hành vi khách hàng trong môi trường ngân hàng điện tử.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa định tính và định lượng:

- **Nguồn dữ liệu**: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp 260 khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ ngân hàng điện tử của VietinBank tại tỉnh Đồng Nai, một khu vực kinh tế năng động với dân số khoảng 4,544 triệu người và hơn 50 chi nhánh ngân hàng thương mại hoạt động.

- **Phương pháp chọn mẫu**: Mẫu thuận tiện, phỏng vấn trực tiếp khách hàng đến giao dịch tại các chi nhánh ngân hàng.

- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để kiểm định độ tin cậy thang đo bằng Cronbach's Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhóm biến quan sát, phân tích hồi quy để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự hài lòng khách hàng, và phân tích phương sai (ANOVA) để kiểm định mô hình.

- **Timeline nghiên cứu**: Thực hiện trong 2 tháng (10-11/2021), bao gồm khảo sát sơ bộ, thiết kế bảng hỏi, thu thập và xử lý dữ liệu.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Yếu tố Giao diện ứng dụng** có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng khách hàng, chiếm tỷ lệ ảnh hưởng cao nhất trong mô hình nghiên cứu.

- **Yếu tố Đáp ứng** đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng, thể hiện qua khả năng phản hồi nhanh chóng và hiệu quả của ngân hàng đối với yêu cầu khách hàng.

- **Yếu tố Đồng cảm** xếp thứ ba, phản ánh sự quan tâm, chăm sóc cá nhân hóa mà ngân hàng dành cho khách hàng.

- **Yếu tố Tin cậy** đứng thứ tư, thể hiện sự chính xác và nhất quán trong cung cấp dịch vụ.

Kết quả phân tích hồi quy cho thấy các nhân tố này đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự hài lòng của khách hàng cá nhân đối với dịch vụ ngân hàng điện tử của VietinBank.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự ưu tiên cao đối với yếu tố Giao diện ứng dụng có thể do khách hàng ngày càng quan tâm đến trải nghiệm người dùng, tính tiện lợi và dễ dàng trong thao tác trên nền tảng ngân hàng điện tử. So với các nghiên cứu trước đây tập trung nhiều vào yếu tố hữu hình hoặc giá cả, nghiên cứu này phản ánh đúng xu hướng chuyển đổi số và thay đổi hành vi khách hàng trong thời đại công nghệ 4.0.

Yếu tố Đáp ứng và Đồng cảm cũng được đánh giá cao, cho thấy khách hàng mong muốn sự hỗ trợ kịp thời và sự quan tâm cá nhân từ phía ngân hàng, điều này phù hợp với mô hình SERVQUAL và các nghiên cứu về dịch vụ khách hàng trong ngành ngân hàng.

Yếu tố Tin cậy mặc dù vẫn quan trọng nhưng không còn là ưu tiên hàng đầu, phản ánh sự phát triển và hoàn thiện của hệ thống ngân hàng, nơi mà sự tin tưởng được xem là điều kiện tiên quyết và đã được đảm bảo ở mức cơ bản.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố, hoặc bảng phân tích hồi quy chi tiết các hệ số và mức ý nghĩa.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Cải tiến giao diện ứng dụng**: Tập trung nâng cao trải nghiệm người dùng, thiết kế giao diện thân thiện, dễ sử dụng, tương thích đa thiết bị nhằm tăng chỉ số hài lòng trên 85% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Bộ phận công nghệ thông tin và phát triển sản phẩm.

- **Tăng cường khả năng đáp ứng**: Đào tạo nhân viên nâng cao kỹ năng phản hồi nhanh chóng, thiết lập hệ thống hỗ trợ khách hàng 24/7, giảm thời gian xử lý yêu cầu xuống dưới 5 phút. Chủ thể thực hiện: Bộ phận chăm sóc khách hàng và vận hành.

- **Nâng cao sự đồng cảm trong dịch vụ**: Xây dựng chương trình đào tạo kỹ năng giao tiếp, cá nhân hóa dịch vụ, tăng tỷ lệ khách hàng đánh giá tích cực về sự quan tâm lên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ phận nhân sự và đào tạo.

- **Duy trì và củng cố sự tin cậy**: Đảm bảo tính chính xác, an toàn trong giao dịch, cập nhật công nghệ bảo mật mới nhất, giảm thiểu lỗi hệ thống xuống dưới 1% trong năm tới. Chủ thể thực hiện: Bộ phận an ninh mạng và công nghệ.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Ngân hàng thương mại**: Đặc biệt các ngân hàng đang phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử, để hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng và áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ.

- **Chuyên gia marketing và quản trị dịch vụ**: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về hành vi khách hàng trong lĩnh vực ngân hàng điện tử, hỗ trợ xây dựng chiến lược marketing hiệu quả.

- **Nhà nghiên cứu học thuật**: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về chất lượng dịch vụ, sự hài lòng và hành vi khách hàng trong ngành tài chính ngân hàng.

- **Cơ quan quản lý nhà nước**: Giúp đánh giá hiệu quả chính sách phát triển thanh toán không dùng tiền mặt và đề xuất các biện pháp hỗ trợ ngành ngân hàng điện tử phát triển bền vững.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dịch vụ ngân hàng điện tử là gì?**  
Dịch vụ ngân hàng điện tử là kênh cung cấp các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng qua các phương tiện điện tử như internet, điện thoại di động, giúp khách hàng thực hiện giao dịch nhanh chóng, tiện lợi và an toàn.

2. **Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng?**  
Các yếu tố chính gồm giao diện ứng dụng, khả năng đáp ứng, sự đồng cảm và độ tin cậy của dịch vụ, trong đó giao diện ứng dụng có tác động mạnh nhất.

3. **Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?**  
Nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, sử dụng khảo sát trực tiếp với 260 khách hàng, phân tích dữ liệu bằng SPSS với các kỹ thuật như Cronbach's Alpha, EFA, hồi quy và ANOVA.

4. **Tại sao yếu tố giao diện ứng dụng lại quan trọng nhất?**  
Giao diện ứng dụng ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm người dùng, giúp khách hàng dễ dàng thao tác và sử dụng dịch vụ, từ đó nâng cao sự hài lòng và tần suất sử dụng.

5. **Làm thế nào để ngân hàng nâng cao sự hài lòng của khách hàng?**  
Ngân hàng cần cải tiến giao diện, tăng cường khả năng đáp ứng, nâng cao sự đồng cảm trong phục vụ và duy trì sự tin cậy thông qua các giải pháp công nghệ và đào tạo nhân viên.

## Kết luận

- Nghiên cứu xác định bốn nhân tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng cá nhân với dịch vụ ngân hàng điện tử của VietinBank: Giao diện ứng dụng, Đáp ứng, Đồng cảm và Tin cậy.  
- Giao diện ứng dụng là yếu tố có tác động mạnh nhất, phản ánh xu hướng chuyển đổi số và nhu cầu trải nghiệm người dùng hiện đại.  
- Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với mẫu khảo sát 260 khách hàng tại Đồng Nai đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.  
- Các đề xuất giải pháp tập trung vào cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng phục vụ và tăng cường sự tương tác cá nhân với khách hàng.  
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho VietinBank và các ngân hàng khác trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về hành vi khách hàng trong kỷ nguyên số.

**Hành động tiếp theo:** Các đơn vị quản lý và phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử nên áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi và đánh giá sự hài lòng khách hàng để điều chỉnh chiến lược phù hợp.  
**Kêu gọi:** Các nhà nghiên cứu và chuyên gia trong lĩnh vực tài chính ngân hàng hãy tiếp tục khai thác và phát triển các nghiên cứu về sự hài lòng khách hàng trong môi trường số để nâng cao hiệu quả hoạt động và cạnh tranh của ngành.