Những Nhân Tố Tác Động Đến Sự Cạnh Tranh Của Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam

• Tác giả: Đoàn Lệ Duyên Nhã
• Người hướng dẫn: PGS. Phan Diên Vỹ
• Trường học: Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng
• Đề tài: Những Nhân Tố Tác Động Đến Sự Cạnh Tranh Của Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu tổng quát
• 1.3. Mục tiêu cụ thể
• 1.4. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Phương pháp nghiên cứu
• 1.7. Ý nghĩa nghiên cứu
• 1.8. Kết cấu luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. Cơ sở lý thuyết về cạnh tranh
• 2.2. Khái niệm về cạnh tranh
• 2.3. Khái niệm về năng lực cạnh tranh
• 2.4. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại
• 2.5. Các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng
• 2.6. Cạnh tranh bằng sản phẩm, dịch vụ
• 2.7. Cạnh tranh bằng chất lượng dịch vụ
• 2.8. Cạnh tranh bằng giá cả
• 2.9. Cạnh tranh bằng hệ thống phân phối
• 2.10. Tổng quan các nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của NHTM
• 2.10.1. Các nghiên cứu trên thế giới
• 2.10.2. Nghiên cứu trong nước
• 2.11. Khoảng trống nghiên cứu
• 2.12. Các giả thuyết nghiên cứu về mối quan hệ giữa các nhân tố với năng lực cạnh tranh của ngân hàng
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2. Quy trình nghiên cứu
• 3.3. Chọn mẫu và thu thập dữ liệu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 3.5. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 3.6. Mô hình nghiên cứu
• 3.7. Các giả thuyết nghiên cứu về mối quan hệ giữa các nhân tố với năng lực cạnh tranh của ngân hàng
• 3.7.1. Năng lực tài chính (TC)
• 3.7.2. Năng lực công nghệ (CN)
• 3.7.3. Nguồn nhân lực (NL)
• 3.7.4. Năng lực quản trị (QT)
• 3.7.5. Hệ thống kênh phân phối (PP)
• 3.8. TÓM TẮT CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Thống kê kết quả mẫu nghiên cứu
• 4.2. Kết quả phân tích độ tin cậy cronbach’s alpha
• 4.3. Phân tích nhân tố khám phá efa
• 4.3.1. Đối với biến độc lập
• 4.3.2. Đối với biến phụ thuộc
• 4.4. Phân tích tương quan và hồi quy
• 4.4.1. Phân tích tương quan
• 4.4.2. Phân tích hồi quy
• 4.5. Kiểm định tính phù hợp của mô hình
• 4.6. Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến
• 4.7. Kiểm định hiện tượng tự tương quan
• 4.8. Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi
• 4.9. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 5.1. Các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam
• 5.1.1. Giải pháp nâng cao năng lực tài chính
• 5.1.2. Giải pháp tăng quy mô vốn chủ sở hữu
• 5.1.3. Giải pháp tăng quy mô vốn huy động
• 5.1.4. Giải pháp nâng cao chất lượng tài sản
• 5.1.5. Giải pháp phát triển hệ thống kênh phân phối
• 5.1.6. Giải pháp nâng cao năng lực công nghệ
• 5.1.7. Giải pháp nâng cao năng lực quản trị
• 5.1.8. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực
• 5.2. Một số kiến nghị
• 5.2.1. Kiến nghị đối với Chính phủ và cơ quan nhà nước
• 5.2.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước
• 5.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 5
• PHẦN KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Cạnh Tranh Ngân Hàng Khái Niệm Tầm Quan Trọng

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, cạnh tranh ngân hàng trở thành một yếu tố then chốt quyết định sự phát triển bền vững của các ngân hàng thương mại Việt Nam (NHTM). Theo Giáo trình Kinh tế Chính trị Mác-Lênin (2003), cạnh tranh là sự ganh đua giữa các nhà tư bản nhằm giành lợi thế trong sản xuất và tiêu thụ. Paul Samuelson và W. Nordhaus (1989) định nghĩa cạnh tranh là sự giành giật thị trường. Michael Porter (1980) cho rằng cạnh tranh là tìm kiếm lợi nhuận cao hơn mức trung bình. Cạnh tranh không chỉ là cuộc đua về lợi nhuận mà còn là động lực thúc đẩy sự đổi mới, nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động của toàn ngành. Sự cạnh tranh gay gắt đòi hỏi các NHTM Việt Nam phải không ngừng cải thiện năng lực cạnh tranh để tồn tại và phát triển trong môi trường đầy thách thức.

1.1. Định Nghĩa Chi Tiết Về Cạnh Tranh Trong Ngành Ngân Hàng

Cạnh tranh trong ngành ngân hàng không chỉ đơn thuần là cạnh tranh về lãi suất hay phí dịch vụ. Nó bao gồm sự ganh đua về thị phần, chất lượng sản phẩm dịch vụ, công nghệ, và cả uy tín thương hiệu. Các ngân hàng cạnh tranh để thu hút khách hàng, mở rộng mạng lưới, và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động. Sự cạnh tranh này tạo ra áp lực buộc các ngân hàng phải liên tục cải tiến và đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Theo Đoàn Lệ Duyên Nhã, "Cạnh tranh là sự đua tranh giữa các chủ thể trong nền kinh tế...để có được những lợi thế, những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm."

1.2. Vai Trò Của Cạnh Tranh Trong Sự Phát Triển Của NHTM

Cạnh tranh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của các NHTM. Nó khuyến khích các ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí, và cung cấp các sản phẩm dịch vụ tốt hơn cho khách hàng. Cạnh tranh cũng tạo ra động lực cho các ngân hàng đổi mới công nghệ, phát triển các kênh phân phối mới, và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Nhờ đó, các NHTM có thể đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường và đóng góp vào sự phát triển kinh tế chung.

II. Thách Thức Năng Lực Cạnh Tranh Cho NHTM Việt Nam Hiện Nay

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và sự trỗi dậy của Fintech, các NHTM Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn về năng lực cạnh tranh. Việc gia nhập WTO và AEC đã mở cửa thị trường cho các ngân hàng nước ngoài với tiềm lực tài chính mạnh mẽ và kinh nghiệm quản lý tiên tiến. Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ tài chính (Fintech) đang làm thay đổi cách thức hoạt động của ngành ngân hàng, tạo ra áp lực lớn đối với các NHTM truyền thống. Các NHTM cần phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các công ty Fintech trong các lĩnh vực như thanh toán, cho vay, và quản lý tài sản. Nếu không thích ứng kịp thời, các NHTM có thể mất đi thị phần và tụt hậu so với đối thủ.

2.1. Áp Lực Từ Các Ngân Hàng Nước Ngoài Sau Gia Nhập WTO AEC

Theo cam kết WTO, từ 01/04/2007, ngân hàng 100% vốn nước ngoài được phép thành lập ở Việt Nam và từ 01/01/2011, các ngân hàng nước ngoài hoạt động như ngân hàng thương mại trong nước. Đến năm 2020, Việt Nam phải xóa bỏ mọi rào cản và sự khác biệt trong ngành ngân hàng với các quốc gia nội khối AEC. Các ngân hàng nước ngoài với tiềm lực tài chính mạnh và kinh nghiệm quản lý tiên tiến tạo ra áp lực cạnh tranh lớn đối với các NHTM Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ.

2.2. Ảnh Hưởng Của Fintech Đến Hoạt Động Ngân Hàng Truyền Thống

Làn sóng Fintech đang làm thay đổi cơ bản hoạt động của ngân hàng. Fintech thâm nhập vào thanh toán, cho vay ngang hàng, gọi vốn cộng đồng, thanh toán quốc tế. Theo nghiên cứu, Fintech sẽ giúp ngân hàng cung cấp dịch vụ tài chính tới vùng sâu, vùng xa, nông thôn. Đồng thời, Fintech giúp ngân hàng cho ra đời nhiều sản phẩm mới, đa dạng hóa dịch vụ tài chính. Các ngân hàng ứng dụng công nghệ hiện đại cho ra đời sản phẩm mới trên nền tảng công nghệ số và các phương thức tiếp cận khách hàng mới đang diễn ra mạnh mẽ.

III. Các Nhân Tố Tác Động Đến Năng Lực Cạnh Tranh Của NHTM

Năng lực cạnh tranh của NHTM chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm năng lực tài chính, năng lực công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực quản trị, và hệ thống kênh phân phối. Năng lực tài chính thể hiện sức mạnh về vốn, khả năng sinh lời và khả năng quản lý rủi ro. Năng lực công nghệ quyết định khả năng ứng dụng các công nghệ mới vào hoạt động ngân hàng. Nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ. Năng lực quản trị hiệu quả giúp ngân hàng đưa ra các quyết định đúng đắn và quản lý rủi ro tốt. Hệ thống kênh phân phối rộng khắp và hiện đại giúp ngân hàng tiếp cận được nhiều khách hàng hơn.

3.1. Tầm Quan Trọng Của Năng Lực Tài Chính TC

Năng lực tài chính là nền tảng vững chắc cho sự phát triển của NHTM. Nó bao gồm quy mô vốn chủ sở hữu, khả năng sinh lời, và khả năng quản lý rủi ro. Một ngân hàng có năng lực tài chính mạnh mẽ có thể dễ dàng huy động vốn, đầu tư vào công nghệ mới, và mở rộng hoạt động kinh doanh. Năng lực tài chính được đo lường thông qua các chỉ số như ROA, ROE, CAR. Theo kết quả nghiên cứu, Năng lực tài chính (TC) có tác động đến năng lực cạnh tranh của NHTM.

3.2. Vai Trò Của Năng Lực Công Nghệ CN Trong Kỷ Nguyên Số

Trong kỷ nguyên số, năng lực công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh cho NHTM. Ngân hàng có khả năng ứng dụng các công nghệ mới như AI, Blockchain, Big Data, và Cloud Computing có thể cung cấp các sản phẩm dịch vụ tiện lợi và hiệu quả hơn cho khách hàng. Năng lực công nghệ giúp ngân hàng tự động hóa quy trình, giảm chi phí, và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Theo Đoàn Lệ Duyên Nhã, Năng lực công nghệ (CN) có tác động đến năng lực cạnh tranh của NHTM.

3.3. Giá Trị Của Nguồn Nhân Lực NL Chất Lượng Cao

Nguồn nhân lực là tài sản quý giá nhất của bất kỳ tổ chức nào, và đặc biệt quan trọng đối với NHTM. Nhân viên có trình độ chuyên môn cao, kỹ năng giao tiếp tốt, và thái độ phục vụ tận tâm có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong trải nghiệm của khách hàng. Ngân hàng cần đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực để nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo kết quả nghiên cứu, Nguồn nhân lực (NL) có tác động đến năng lực cạnh tranh của NHTM.

IV. Giải Pháp Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cho NHTM Việt Nam

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, các NHTM Việt Nam cần tập trung vào các giải pháp đồng bộ, bao gồm tăng cường năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cải thiện năng lực quản trị, và phát triển hệ thống kênh phân phối. Việc tăng cường năng lực tài chính có thể được thực hiện thông qua tăng vốn chủ sở hữu, cải thiện khả năng sinh lời, và quản lý rủi ro hiệu quả. Việc đổi mới công nghệ đòi hỏi ngân hàng phải đầu tư vào các công nghệ mới, phát triển các sản phẩm dịch vụ số, và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cần được thực hiện thông qua đào tạo và phát triển kỹ năng cho nhân viên, tạo môi trường làm việc tốt, và thu hút nhân tài. Cải thiện năng lực quản trị đòi hỏi ngân hàng phải áp dụng các chuẩn mực quản trị quốc tế, tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, và quản lý rủi ro hiệu quả. Phát triển hệ thống kênh phân phối cần được thực hiện thông qua mở rộng mạng lưới chi nhánh, phát triển kênh trực tuyến, và hợp tác với các đối tác chiến lược.

4.1. Chiến Lược Tăng Cường Năng Lực Tài Chính Bền Vững

Tăng cường quy mô vốn chủ sở hữu thông qua phát hành cổ phiếu, giữ lại lợi nhuận. Tăng quy mô vốn huy động thông qua đa dạng hóa các hình thức huy động vốn, phát triển các sản phẩm huy động vốn mới. Nâng cao chất lượng tài sản thông qua kiểm soát rủi ro tín dụng, xử lý nợ xấu. Theo Đoàn Lệ Duyên Nhã, cần giải pháp nâng cao năng lực tài chính để nâng cao năng lực cạnh tranh của NHTM.

4.2. Ứng Dụng Công Nghệ Mới Để Tối Ưu Hóa Hoạt Động

Đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại. Phát triển các sản phẩm dịch vụ số trên nền tảng công nghệ mới như AI, Blockchain, Big Data. Hợp tác với các công ty Fintech để phát triển các giải pháp công nghệ sáng tạo. Giải pháp nâng cao năng lực công nghệ là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của NHTM.

4.3. Đầu Tư Phát Triển Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao

Xây dựng chương trình đào tạo và phát triển nhân viên chuyên nghiệp. Tạo môi trường làm việc năng động, sáng tạo, và khuyến khích học hỏi. Thu hút và giữ chân nhân tài thông qua chính sách đãi ngộ hấp dẫn. Theo đó, cần giải pháp phát triển nguồn nhân lực để nâng cao năng lực cạnh tranh của NHTM.

V. Kết Quả Nghiên Cứu Về Cạnh Tranh Ngân Hàng Hàm Ý Chính Sách

Nghiên cứu về các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của NHTM đã chỉ ra rằng, để tồn tại và phát triển bền vững, các NHTM Việt Nam cần tập trung vào việc củng cố năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cải thiện năng lực quản trị, và phát triển hệ thống kênh phân phối. Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ để tạo điều kiện thuận lợi cho các NHTM nâng cao năng lực cạnh tranh. Đồng thời, các NHTM cũng cần chủ động đổi mới và thích ứng với sự thay đổi của thị trường để nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức.

5.1. Kiến Nghị Đối Với Chính Phủ Và Cơ Quan Nhà Nước

Chính phủ và các cơ quan nhà nước cần tạo môi trường pháp lý minh bạch và ổn định cho hoạt động ngân hàng. Hỗ trợ các ngân hàng trong việc tiếp cận nguồn vốn và công nghệ mới. Khuyến khích các ngân hàng hợp tác và chia sẻ thông tin để nâng cao hiệu quả hoạt động. Đoàn Lệ Duyên Nhã cho rằng việc đưa ra kiến nghị đối với chính phủ và các cơ quan nhà nước là vô cùng quan trọng

5.2. Vai Trò Điều Tiết Của Ngân Hàng Nhà Nước Trong Cạnh Tranh

Ngân hàng Nhà nước cần có chính sách điều hành tiền tệ linh hoạt và hiệu quả. Tăng cường giám sát hoạt động của các ngân hàng để đảm bảo an toàn hệ thống. Khuyến khích các ngân hàng áp dụng các chuẩn mực quản trị quốc tế. Theo Đoàn Lệ Duyên Nhã, việc đưa ra kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước là vô cùng quan trọng

VI. Tương Lai Cạnh Tranh Ngành Ngân Hàng Việt Nam Động Lực Mới

Tương lai của ngành ngân hàng Việt Nam sẽ chứng kiến sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các NHTM và các công ty Fintech. Các NHTM cần phải không ngừng đổi mới và thích ứng để tồn tại và phát triển. Đồng thời, cần có sự hợp tác giữa các NHTM và các công ty Fintech để tạo ra các sản phẩm dịch vụ tốt hơn cho khách hàng. Cạnh tranh không chỉ là thách thức mà còn là động lực để ngành ngân hàng Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn.

6.1. Xu Hướng Hợp Tác Giữa NHTM Và Fintech Trong Tương Lai

Các ngân hàng và các công ty Fintech có thể hợp tác để tạo ra các sản phẩm dịch vụ tốt hơn cho khách hàng. Các ngân hàng có thể cung cấp nguồn vốn và kinh nghiệm quản lý, trong khi các công ty Fintech có thể cung cấp công nghệ và sự sáng tạo. Hợp tác sẽ giúp cả hai bên cùng phát triển và tạo ra giá trị gia tăng cho khách hàng.

6.2. Vai Trò Của Chính Sách Trong Việc Thúc Đẩy Cạnh Tranh Lành Mạnh

Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần có các chính sách khuyến khích cạnh tranh lành mạnh trong ngành ngân hàng. Các chính sách này cần tạo điều kiện cho các ngân hàng đổi mới và phát triển, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Cạnh tranh lành mạnh sẽ giúp ngành ngân hàng phát triển bền vững và đóng góp vào sự phát triển kinh tế chung.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ tài chính (Fintech), ngành ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam đang đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt. Tính đến cuối năm 2018, trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh có 11 ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) đặt trụ sở chính, trong đó 10 ngân hàng được nghiên cứu nhằm đánh giá năng lực cạnh tranh trong giai đoạn từ tháng 8/2020 đến tháng 2/2022. Theo Quyết định 986/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, mục tiêu đến năm 2025 là có ít nhất 2-3 ngân hàng Việt Nam nằm trong top 100 ngân hàng lớn nhất khu vực châu Á, đồng thời áp dụng chuẩn Basel II nhằm nâng cao hiệu quả và an toàn hoạt động.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc xác định các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của các NHTM Việt Nam, đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu khảo sát từ 341 cán bộ, nhân viên và khách hàng của các ngân hàng TMCP tại TP. Hồ Chí Minh, phân tích bằng phần mềm SPSS và Stata với mô hình hồi quy kinh tế lượng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản trị ngân hàng xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh trong môi trường hội nhập và chuyển đổi số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại được hiểu là khả năng duy trì và mở rộng thị phần, tạo ra lợi nhuận cao hơn mức trung bình ngành, đồng thời đảm bảo hoạt động an toàn và bền vững. Nghiên cứu dựa trên mô hình của Carrol Ann Northcott (2004) và bổ sung các biến từ nghiên cứu của Nguyễn Thị Quy (2005), tập trung vào năm nhân tố chính ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh:

• Năng lực tài chính (TC): Bao gồm quy mô tổng tài sản, vốn chủ sở hữu và khả năng huy động vốn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng mở rộng và phát triển sản phẩm dịch vụ.
• Năng lực công nghệ (CN): Ứng dụng công nghệ hiện đại giúp tăng hiệu quả hoạt động, giảm chi phí và đa dạng hóa sản phẩm, kênh phân phối.
• Nguồn nhân lực (NL): Chất lượng và số lượng nhân sự, đặc biệt là đội ngũ quản lý và nhân viên chuyên môn, tạo nên sự khác biệt trong dịch vụ và quản trị.
• Năng lực quản trị (QT): Khả năng hoạch định chiến lược, điều hành và quản lý rủi ro của ban lãnh đạo ngân hàng.
• Hệ thống kênh phân phối (PP): Mạng lưới chi nhánh, phòng giao dịch và các kênh phân phối hiện đại như ngân hàng điện tử, ATM, giúp tiếp cận khách hàng hiệu quả.

Các khái niệm này được đo lường thông qua các biến quan sát được kiểm định độ tin cậy bằng hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá (EFA).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với mẫu khảo sát gồm 341 cán bộ, nhân viên và khách hàng của các ngân hàng TMCP tại TP. Hồ Chí Minh. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện, thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi gồm 25 câu hỏi, thực hiện khảo sát trực tiếp và trực tuyến trong khoảng thời gian từ tháng 6/2021 đến tháng 10/2021.

Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS và Stata, bao gồm:

• Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, tất cả các thang đo đều đạt trên 0,7, đảm bảo tính nhất quán nội bộ.
• Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhân tố đại diện cho các biến quan sát, với hệ số KMO = 0,816 và Sig. Bartlett < 0,05, phù hợp với dữ liệu thực tế.
• Phân tích tương quan Pearson để đánh giá mối quan hệ giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc.
• Mô hình hồi quy đa biến để xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến năng lực cạnh tranh, với biến phụ thuộc là năng lực cạnh tranh (CT) và năm biến độc lập TC, CN, NL, QT, PP.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của năng lực tài chính (TC): Kết quả hồi quy cho thấy năng lực tài chính có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến năng lực cạnh tranh với hệ số tương quan Pearson là 0,281 (p < 0,01). Ngân hàng có quy mô tổng tài sản và vốn chủ sở hữu lớn hơn thường có khả năng cạnh tranh cao hơn.

2. Ảnh hưởng của năng lực công nghệ (CN): Năng lực công nghệ có hệ số tương quan 0,558 (p < 0,01), là nhân tố có mức độ ảnh hưởng mạnh nhất đến năng lực cạnh tranh. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại giúp ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ.

3. Nguồn nhân lực (NL): Có tác động tích cực với hệ số tương quan 0,297 (p < 0,01). Chất lượng đội ngũ nhân viên và quản lý đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng.

4. Năng lực quản trị (QT): Tương quan 0,449 (p < 0,01), cho thấy năng lực quản trị của ban lãnh đạo ảnh hưởng đáng kể đến khả năng cạnh tranh của ngân hàng.

5. Hệ thống kênh phân phối (PP): Tương quan 0,434 (p < 0,01), thể hiện vai trò của mạng lưới chi nhánh và kênh phân phối hiện đại trong việc mở rộng thị phần và tiếp cận khách hàng.

Mô hình hồi quy giải thích được 54,49% biến động của năng lực cạnh tranh, cho thấy các nhân tố trên là những yếu tố chủ chốt ảnh hưởng đến sự cạnh tranh của các NHTM Việt Nam.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, khẳng định vai trò quan trọng của năng lực tài chính và công nghệ trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh. Sự phát triển của Fintech và công nghệ số đã tạo ra lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho các ngân hàng đầu tư mạnh vào công nghệ. Nguồn nhân lực chất lượng cao và năng lực quản trị hiệu quả giúp ngân hàng thích ứng nhanh với biến động thị trường và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Hệ thống kênh phân phối đa dạng, đặc biệt là các kênh phân phối hiện đại như ngân hàng điện tử, ATM, và ứng dụng di động, giúp ngân hàng tiếp cận khách hàng thuận tiện hơn, tăng cường trải nghiệm khách hàng và giữ chân khách hàng trung thành. Các biểu đồ phân tích tương quan và hồi quy có thể minh họa rõ mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, giúp nhà quản trị dễ dàng nhận diện các điểm mạnh và điểm yếu trong chiến lược phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao năng lực tài chính: Các ngân hàng cần tăng quy mô vốn chủ sở hữu và vốn huy động thông qua phát hành cổ phiếu, trái phiếu và thu hút đầu tư chiến lược trong vòng 2-3 năm tới nhằm củng cố tiềm lực tài chính, đáp ứng yêu cầu Basel II và mở rộng quy mô hoạt động.

2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ: Đầu tư vào công nghệ số, Fintech và các giải pháp ngân hàng điện tử để nâng cao hiệu quả vận hành và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ. Khuyến khích phát triển các kênh phân phối hiện đại trong vòng 1-2 năm tới, do phòng công nghệ thông tin và ban lãnh đạo chịu trách nhiệm.

3. Phát triển nguồn nhân lực: Tăng cường đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý cho cán bộ nhân viên, đặc biệt là đội ngũ quản lý cấp cao. Xây dựng chương trình đào tạo liên tục và chính sách thu hút nhân tài trong 3 năm tới.

4. Cải thiện năng lực quản trị: Hoàn thiện hệ thống quản trị rủi ro, xây dựng chiến lược kinh doanh linh hoạt và nâng cao năng lực hoạch định chiến lược. Ban lãnh đạo cần chủ động cập nhật xu hướng thị trường và điều chỉnh kế hoạch phù hợp trong vòng 1 năm.

5. Mở rộng và tối ưu hóa hệ thống kênh phân phối: Phát triển mạng lưới chi nhánh tại các vùng kinh tế trọng điểm, đồng thời tăng cường kênh phân phối trực tuyến để tiếp cận khách hàng hiệu quả hơn. Thực hiện trong 2 năm tới với sự phối hợp của phòng kinh doanh và marketing.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị ngân hàng: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả kinh doanh và vị thế trên thị trường.

2. Chuyên gia nghiên cứu tài chính - ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và dữ liệu thực nghiệm về năng lực cạnh tranh của NHTM Việt Nam, hỗ trợ các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực tài chính ngân hàng.

3. Cơ quan quản lý nhà nước: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách phát triển ngành ngân hàng, thúc đẩy tái cơ cấu và nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng trong nước.

4. Nhà đầu tư và cổ đông: Cung cấp thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của ngân hàng, giúp đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

Câu hỏi thường gặp

1. Năng lực tài chính ảnh hưởng như thế nào đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng?
   Năng lực tài chính quyết định khả năng mở rộng quy mô, đầu tư công nghệ và phát triển sản phẩm, từ đó nâng cao thị phần và lợi nhuận. Ví dụ, ngân hàng có vốn chủ sở hữu lớn thường có lợi thế trong việc huy động vốn và mở rộng mạng lưới.

2. Tại sao năng lực công nghệ lại quan trọng trong cạnh tranh ngân hàng hiện nay?
   Công nghệ giúp giảm chi phí vận hành, tăng tốc độ giao dịch và đa dạng hóa dịch vụ. Các ngân hàng ứng dụng công nghệ số như ngân hàng điện tử, Fintech có thể tiếp cận khách hàng nhanh hơn và hiệu quả hơn.

3. Nguồn nhân lực ảnh hưởng thế nào đến chất lượng dịch vụ ngân hàng?
   Nhân viên có trình độ chuyên môn cao và kỹ năng giao tiếp tốt sẽ nâng cao trải nghiệm khách hàng, tạo sự khác biệt trong cạnh tranh. Đội ngũ quản lý giỏi cũng giúp ngân hàng vận hành hiệu quả và thích ứng nhanh với thay đổi.

4. Năng lực quản trị có vai trò gì trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh?
   Quản trị hiệu quả giúp hoạch định chiến lược đúng đắn, quản lý rủi ro và điều hành ngân hàng linh hoạt, từ đó duy trì và phát triển thị phần trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

5. Hệ thống kênh phân phối ảnh hưởng thế nào đến sự cạnh tranh của ngân hàng?
   Mạng lưới chi nhánh rộng và các kênh phân phối hiện đại giúp ngân hàng tiếp cận khách hàng thuận tiện, tăng khả năng phục vụ và giữ chân khách hàng, từ đó nâng cao thị phần và doanh thu.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định năm nhân tố chính ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các ngân hàng TMCP Việt Nam: năng lực tài chính, năng lực công nghệ, nguồn nhân lực, năng lực quản trị và hệ thống kênh phân phối.
• Mô hình hồi quy giải thích 54,49% biến động năng lực cạnh tranh, khẳng định vai trò quan trọng của các nhân tố này trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để các ngân hàng xây dựng chiến lược phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả kinh doanh và vị thế cạnh tranh.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực tài chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, cải thiện năng lực quản trị và mở rộng hệ thống kênh phân phối trong giai đoạn 1-3 năm tới.
• Khuyến nghị các nhà quản lý, chuyên gia và cơ quan quản lý nhà nước tham khảo để hoàn thiện chính sách và chiến lược phát triển ngành ngân hàng Việt Nam trong tương lai gần.

Hãy áp dụng những kết quả và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho ngân hàng của bạn trong thời đại công nghệ số và hội nhập toàn cầu.