I. Tác động của chính sách tiền tệ qua kênh tín dụng
Chính sách tiền tệ (CSTT) đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nền kinh tế thông qua các kênh truyền dẫn khác nhau, trong đó kênh tín dụng là một trong những kênh chủ yếu. Kênh tín dụng giúp ngân hàng thương mại (NHTM) điều chỉnh lượng cung tín dụng, từ đó ảnh hưởng đến tổng cầu và sản lượng kinh tế. Nghiên cứu cho thấy, khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện CSTT mở rộng bằng cách giảm lãi suất tái chiết khấu, tín dụng của nền kinh tế sẽ gia tăng. Tuy nhiên, tác động này chỉ tồn tại trong ngắn hạn. Theo Olivero, Li, & Jeon (2011b), kênh tín dụng không chỉ khuếch đại tác động của CSTT mà còn phản ánh sự tương tác giữa các yếu tố kinh tế vĩ mô. Điều này cho thấy sự cần thiết phải đánh giá chính xác thời gian và mức độ ảnh hưởng của CSTT đến hệ thống TCTD và nền kinh tế.
1.1. Cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ
Cơ chế truyền dẫn CSTT mô tả quá trình mà CSTT ảnh hưởng đến các biến số vĩ mô như tổng cầu, giá cả và sản lượng. Nghiên cứu của Sun và cộng sự (2010) đã chỉ ra rằng CSTT có thể tác động đến hoạt động của các loại ngân hàng khác nhau thông qua kênh tín dụng. Kết quả cho thấy, khi NHNN thực hiện CSTT thắt chặt, nguồn vốn của NHTM bị suy giảm, dẫn đến việc cắt giảm cung tín dụng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, gây ra tình trạng hàng hóa tồn kho và dòng vốn tắc nghẽn.
II. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại
Năng lực cạnh tranh của NHTM tại Việt Nam đã có những thay đổi đáng kể trong những năm gần đây. Các yếu tố như cổ phần hóa, cải cách tài chính và hội nhập kinh tế quốc tế đã tạo ra sức ép lớn cho các NHTM. Nghiên cứu cho thấy, năng lực cạnh tranh cao hơn sẽ làm giảm hiệu quả của việc truyền dẫn CSTT qua kênh tín dụng. Cụ thể, khi NHTM gia tăng năng lực cạnh tranh thông qua sáp nhập hoặc tăng vốn chủ sở hữu, việc truyền dẫn CSTT sẽ trở nên kém hiệu quả hơn. Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải thiện năng lực cạnh tranh của NHTM để tối ưu hóa hiệu quả của CSTT.
2.1. Đo lường năng lực cạnh tranh
Năng lực cạnh tranh của NHTM có thể được đo lường qua nhiều phương pháp khác nhau, trong đó phương pháp Lerner và Boone là hai phương pháp phổ biến. Nghiên cứu cho thấy, chỉ số Lerner phù hợp hơn trong việc đánh giá tác động của CSTT qua kênh tín dụng. Sự khác biệt trong mức độ ảnh hưởng giữa hai phương pháp này cho thấy sự cần thiết phải lựa chọn chỉ số thích hợp để đo lường năng lực cạnh tranh, từ đó có thể đưa ra các chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả truyền dẫn CSTT.
III. Tác động của chính sách tiền tệ đến kênh tín dụng
Tác động của CSTT đến kênh tín dụng tại Việt Nam đã được nghiên cứu qua nhiều giai đoạn khác nhau. Kết quả cho thấy, trong giai đoạn từ 2008 đến 2017, lãi suất tái chiết khấu có tác động ngược chiều đến tăng trưởng tín dụng. Khi NHNN thực hiện CSTT mở rộng, tín dụng của nền kinh tế sẽ gia tăng, tuy nhiên, tác động này chỉ tồn tại trong ngắn hạn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, năng lực cạnh tranh của NHTM có ảnh hưởng đến hiệu quả của việc truyền dẫn CSTT qua kênh tín dụng.
3.1. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm
Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, năng lực cạnh tranh cao hơn sẽ làm giảm hiệu quả của việc truyền dẫn CSTT qua kênh tín dụng. Các NHTM cần cải thiện năng lực cạnh tranh của mình để tối ưu hóa hiệu quả của CSTT. Việc này không chỉ giúp nâng cao khả năng hấp thụ vốn mà còn tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh trong ngành ngân hàng, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
