Xác Định Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Công Tác Tổ Chức Kế Toán Trách Nhiệm Tại Các Công Ty Sản Xuất, Truyền Tải Và Phân Phối Điện Ở Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Kiều Liên
• Người hướng dẫn: PGS.TS Võ Văn Nhị
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. HCM
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Những Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Tổ Chức Kế Toán Trách Nhiệm Tại Các Công Ty Điện Ở Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.2.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 1.6. Cấu trúc đề tài
• 2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các công trình nghiên cứu có liên quan
• 2.2. Nghiên cứu công bố ở nước ngoài
• 2.3. Nghiên cứu công bố ở trong nước
• 2.4. Tổng hợp và nhận xét
• 2.5. Các nội dung đã nghiên cứu được
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng
• 2.7. Xác định khe hổng nghiên cứu
• 2.8. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 3. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 3.1. Bản chất và vai trò của kế toán quản trị
• 3.1.1. Bản chất của kế toán quản trị
• 3.1.2. Vai trò của Kế toán quản trị
• 3.2. Tổng quan về kế toán trách nhiệm
• 3.2.1. Một số khái niệm kế toán trách nhiệm
• 3.2.2. Vai trò của kế toán trách nhiệm
• 3.2.3. Nội dung của kế toán trách nhiệm
• 3.3. Lý thuyết bất định
• 3.4. Lý thuyết ủy nhiệm
• 3.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến KTTN trong công ty sản xuất, truyền tải và phân phối điện ở Việt Nam
• 3.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 4. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Quy trình nghiên cứu
• 4.2. Phương pháp nghiên cứu
• 4.3. Thiết kế mô hình và giả thuyết nghiên cứu
• 4.3.1. Mô hình nghiên cứu
• 4.3.2. Xây dựng giả thuyết
• 4.3.3. Thiết kế nghiên cứu định tính
• 4.4. Mẫu nghiên cứu và phương pháp thu thập dữ liệu
• 4.4.1. Mẫu nghiên cứu
• 4.4.2. Phương pháp lấy mẫu
• 4.5. Độ tin cậy và giá trị của cuộc khảo sát
• 4.6. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 4.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 5. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
• 5.1. Kết quả nghiên cứu
• 5.2. Thống kê mẫu nghiên cứu
• 5.3. Phân công trách nhiệm
• 5.4. Công tác đo lường hiệu quả
• 5.5. Công tác khen thưởng
• 5.6. Môi trường pháp lý
• 5.7. Các vấn đề về đặc điểm DN
• 5.8. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Cronbach’s Alpha
• 5.9. Phân tích nhân tố khám phá EFA
• 5.10. Phân tích hồi quy
• 5.11. Bàn luận kết quả nghiên cứu
• 5.11.1. Đối với nhân tố Phân công trách nhiệm
• 5.11.2. Đối với nhóm nhân tố Đo lường hiệu quả công việc
• 5.11.3. Đối với nhân tố Công tác khen thưởng
• 5.11.4. Đối với nhân tố Môi trường pháp lý
• 5.11.5. Đối với nhân tố đặc điểm DN
• 5.12. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• 6. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 6.1. Môi trường pháp lý
• 6.2. Các yếu tố đặc điểm doanh nghiệp
• 6.3. Công tác đo lường hiệu quả công việc
• 6.4. Sự phân cấp trong quản lý
• 6.5. Công tác khen thưởng
• 6.6. Hạn chế và kiến nghị hướng nghiên cứu tiếp theo
• 6.6.1. Hạn chế của bài nghiên cứu
• 6.6.2. Kiến nghị hướng nghiên cứu tiếp theo
• 6.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 5
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Kế Toán Trách Nhiệm Tại Công Ty Điện Lực

Kế toán trách nhiệm (KTTN) đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin chính xác, hỗ trợ nhà quản trị nắm bắt kết quả kinh doanh và đánh giá thực trạng tài chính của công ty điện lực Việt Nam. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, vai trò của KTTN càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Sự tiến bộ của công nghệ thông tin (CNTT) đã giúp việc xử lý và cung cấp thông tin kế toán trở nên thuận tiện và chất lượng hơn. Do đó, các doanh nghiệp ngành điện đã bắt đầu quan tâm và đầu tư nhiều hơn vào KTTN. Tuy nhiên, làm thế nào để phát huy hiệu quả KTTN vẫn là một bài toán khó đối với các nhà quản trị. KTTN bao gồm ba khía cạnh chính: thông tin, trách nhiệm và con người. Ba yếu tố này có mối quan hệ mật thiết và quyết định hiệu quả của công tác tổ chức KTTN trong đơn vị.

1.1. Bản Chất và Vai Trò Của Kế Toán Trách Nhiệm

Kế toán trách nhiệm là một bộ phận quan trọng của kế toán quản trị, tập trung vào việc phân bổ trách nhiệm cho từng bộ phận, cá nhân trong doanh nghiệp. Nó cung cấp thông tin chi tiết về hiệu quả hoạt động của từng đơn vị, giúp nhà quản lý đánh giá và đưa ra quyết định kịp thời. KTTN bao gồm việc thu thập, báo cáo, và thẩm định thông tin nội bộ về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trách nhiệm được xác định rõ ràng cho từng phòng ban, cá nhân đối với các sự kiện tài chính phát sinh. Con người là yếu tố then chốt, với năng lực chuyên môn, thái độ và kinh nghiệm quản lý quyết định hiệu quả của KTTN.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Kế Toán Trách Nhiệm Trong Ngành Điện

Trong ngành điện, KTTN giúp quản lý chi phí sản xuất, truyền tải và phân phối điện một cách hiệu quả. Nó cho phép các nhà quản lý theo dõi hiệu suất của từng nhà máy điện, trạm biến áp và đội ngũ kỹ thuật. Thông tin từ KTTN giúp xác định các khu vực cần cải thiện, giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh ngành điện đang phải đối mặt với áp lực tăng giá và yêu cầu về hiệu quả năng lượng. Việc tổ chức hệ thống KTTN là một công cụ quản lý cực kỳ quan trọng tại các DN bởi hiệu quả mà nó mang lại cho các DN ngày nay.

II. Thách Thức Tổ Chức Kế Toán Trách Nhiệm Tại EVN Hiện Nay

Mặc dù có vai trò quan trọng, việc tổ chức KTTN tại các công ty điện lực Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là sự phức tạp của cơ cấu tổ chức và quy trình hoạt động trong ngành điện. Việc phân bổ trách nhiệm một cách rõ ràng và công bằng có thể gặp khó khăn do sự liên kết chặt chẽ giữa các bộ phận và sự phụ thuộc lẫn nhau. Bên cạnh đó, việc đo lường hiệu quả hoạt động của từng đơn vị cũng là một thách thức, đặc biệt là đối với các hoạt động truyền tải và phân phối điện. Ngoài ra, sự thiếu hụt về nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao về KTTN cũng là một rào cản đáng kể.

2.1. Khó Khăn Trong Phân Cấp Trách Nhiệm và Ủy Quyền

Việc phân cấp trách nhiệm và ủy quyền trong các công ty điện thường gặp khó khăn do tính chất kỹ thuật cao và yêu cầu về an toàn. Các quyết định quan trọng thường phải được đưa ra bởi các chuyên gia có kinh nghiệm, dẫn đến tình trạng tập trung quyền lực và hạn chế sự chủ động của các bộ phận cấp dưới. Điều này có thể làm giảm tính linh hoạt và khả năng phản ứng nhanh chóng của doanh nghiệp trước các thay đổi của thị trường. KTTN thừa nhận mỗi phòng ban, bộ phận, mỗi cá nhân trong một DN có quyền lãnh đạo và chịu trách nhiệm về những hoạt động thuộc phạm vi quản lý của mình theo nguyên tắc cấp dưới báo cáo lên cấp trên, và cấp cao hơn sử dụng các thông tin này để đánh giá kết quả hoạt động của các bộ phận trực thuộc.

2.2. Vấn Đề Đo Lường Hiệu Quả Hoạt Động và Kiểm Soát Chi Phí

Đo lường hiệu quả hoạt động và kiểm soát chi phí là một thách thức lớn trong ngành điện do tính chất đặc thù của sản phẩm và dịch vụ. Chi phí sản xuất điện phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giá nhiên liệu, công nghệ sản xuất và điều kiện thời tiết. Việc phân bổ chi phí chung cho từng đơn vị cũng là một vấn đề phức tạp. Do đó, việc xây dựng các chỉ số đánh giá hiệu quả (KPI) phù hợp và chính xác là rất quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong KTTN.

2.3. Thiếu Hụt Nguồn Nhân Lực Kế Toán Quản Trị Chuyên Nghiệp

Sự thiếu hụt về nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao về kế toán quản trị và KTTN là một rào cản lớn đối với việc triển khai hiệu quả hệ thống KTTN trong ngành điện. Các nhân viên kế toán cần có kiến thức sâu rộng về ngành điện, kỹ năng phân tích và đánh giá thông tin, cũng như khả năng giao tiếp và làm việc nhóm. Việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là một yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả KTTN.

III. Cách Phân Công Trách Nhiệm Ảnh Hưởng Đến Kế Toán Tại EVN

Phân công trách nhiệm rõ ràng là yếu tố then chốt để xây dựng một hệ thống KTTN hiệu quả. Khi mỗi bộ phận và cá nhân hiểu rõ trách nhiệm của mình, họ sẽ có động lực để làm việc hiệu quả hơn và chịu trách nhiệm về kết quả của mình. Phân công trách nhiệm cần dựa trên cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp và phải đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động cần được xác định rõ ràng và phải phù hợp với mục tiêu chung của doanh nghiệp. Nghiên cứu của Joseph P.Vogel (1962) đã đề cập đến việc xây dựng và thiết lập KTTN trong doanh nghiệp, kết quả nghiên cứu cho thấy KTTN được xây dựng trên cơ sở phân cấp quản lý để thu thập thông tin, thực hiện kiểm soát hoạt động kinh doanh tại các bộ phận, để nhà quản trị ra quyết định một cách có hiệu quả

3.1. Xây Dựng Cơ Cấu Tổ Chức Phù Hợp Với Kế Toán Trách Nhiệm

Cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp cần được thiết kế sao cho phù hợp với yêu cầu của KTTN. Các đơn vị cần được phân chia theo các trung tâm trách nhiệm, mỗi trung tâm có một người quản lý chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của đơn vị đó. Cơ cấu tổ chức cần đảm bảo tính linh hoạt và khả năng thích ứng với các thay đổi của môi trường kinh doanh. Tổ chức và vận hành tốt KTTN sẽ giải quyết được bài toán quản lý này. Tuy nhiên, đây vẫn là một nội dung mới mẻ đối với các DN sản xuất, truyền tải và phân phối điện không chỉ trong thực tế mà cả về mặt lý luận.

3.2. Thiết Lập Quy Trình Báo Cáo và Đánh Giá Hiệu Quả

Quy trình báo cáo và đánh giá hiệu quả cần được thiết lập một cách rõ ràng và minh bạch. Các báo cáo cần cung cấp thông tin chi tiết về kết quả hoạt động của từng đơn vị, so sánh với kế hoạch và các kỳ trước. Việc đánh giá hiệu quả cần dựa trên các tiêu chí khách quan và công bằng, và phải được thực hiện thường xuyên để đảm bảo tính kịp thời và chính xác.

IV. Đo Lường Hiệu Quả Công Việc Ảnh Hưởng Kế Toán Tại EVN

Đo lường hiệu quả công việc là một yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả của hệ thống KTTN. Các chỉ số đo lường cần được lựa chọn cẩn thận và phải phản ánh đúng bản chất của hoạt động kinh doanh. Các chỉ số này cần được theo dõi và phân tích thường xuyên để phát hiện các vấn đề và đưa ra các giải pháp kịp thời. Công tác đo lường hiệu quả công việc là một trong những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả công tác KTTN. Để nghiên cứu phát huy hiệu quả và xác định các yếu tố tác động đến công tác KTTN trong các DN sản xuất, truyền tải và phân phối điện, tác giả đã thực hiện nghiên cứu với sự hỗ trợ của 150 người là lãnh đạo DN, quản lý, nhân viên,.có kinh nghiệm về công tác KTTN tại 150 công ty ngành điện có ứng dụng hệ thống KTTN

4.1. Xác Định Các Chỉ Số Đo Lường Phù Hợp Với Ngành Điện

Việc xác định các chỉ số đo lường phù hợp với ngành điện là một thách thức do tính chất đặc thù của sản phẩm và dịch vụ. Các chỉ số này cần phản ánh đúng hiệu quả hoạt động của từng đơn vị, từ sản xuất, truyền tải đến phân phối điện. Các chỉ số có thể bao gồm sản lượng điện, tổn thất điện năng, thời gian ngừng cung cấp điện, và mức độ hài lòng của khách hàng.

4.2. Sử Dụng Hệ Thống Thông Tin Kế Toán Để Thu Thập Dữ Liệu

Hệ thống thông tin kế toán (AIS) đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập và xử lý dữ liệu để đo lường hiệu quả công việc. AIS cần được thiết kế sao cho có thể thu thập dữ liệu một cách tự động và chính xác, và phải cung cấp các báo cáo kịp thời và dễ hiểu. Nghiên cứu của Noor Azizi Ismail and Malcolm King (2007), “Factors influencing the alignment of accounting information systems in small and medium sized Malaysian manufacturing firms” đưa ra các yếu tố ảnh hưởng đến công tác KTQT như tác động của công nghệ thông tin (CNTT) lên tổ chức, kiểm soát DN, nhận thức về KTQT của người chủ DN, trình độ nhân viên kế toán trong DN, DN cạnh tranh, quy mô sản xuất.

V. Môi Trường Pháp Lý Ảnh Hưởng Đến Tổ Chức Kế Toán Tại EVN

Môi trường pháp lý có ảnh hưởng lớn đến việc tổ chức KTTN trong các công ty điện lực. Các quy định của nhà nước về giá điện, tiêu chuẩn kỹ thuật và bảo vệ môi trường có thể ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, các doanh nghiệp cần phải tuân thủ các quy định này và phải có các biện pháp để giảm thiểu rủi ro pháp lý. Kết quả phân tích hồi quy chỉ ra 3 nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả công tác KTTN: Môi trường pháp lý; đặc điểm DN và công tác đo lường hiệu quả công việc; trong đó nhân tố ảnh hưởng mạnh nhất là Môi trường pháp lý.

5.1. Tuân Thủ Các Quy Định Về Kế Toán và Kiểm Toán

Các doanh nghiệp cần phải tuân thủ các quy định về kế toán và kiểm toán do nhà nước ban hành. Các quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch và trung thực của thông tin tài chính, và giúp các nhà đầu tư và các bên liên quan khác có thể đưa ra các quyết định đúng đắn. Các doanh nghiệp cần phải có hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả để đảm bảo tuân thủ các quy định này.

5.2. Cập Nhật Các Thay Đổi Của Pháp Luật Về Ngành Điện

Pháp luật về ngành điện thường xuyên thay đổi để phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội. Các doanh nghiệp cần phải cập nhật các thay đổi này và phải có các biện pháp để thích ứng với các thay đổi đó. Việc không tuân thủ các quy định mới có thể dẫn đến các rủi ro pháp lý và ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

VI. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Kế Toán Trách Nhiệm

Để nâng cao hiệu quả KTTN trong các công ty điện lực, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các yếu tố như phân công trách nhiệm, đo lường hiệu quả, công tác khen thưởng và môi trường pháp lý. Các doanh nghiệp cần phải xây dựng một hệ thống KTTN phù hợp với đặc điểm của mình và phải thường xuyên đánh giá và cải tiến hệ thống này. Dựa trên kết quả này, nghiên cứu đề xuất các biện pháp để nâng cao hiệu quả công tác KTTN trong các DN sản xuất, truyền tải và phân phối điện.

6.1. Tăng Cường Đào Tạo Nguồn Nhân Lực Kế Toán Quản Trị

Việc tăng cường đào tạo nguồn nhân lực kế toán quản trị là một yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả KTTN. Các doanh nghiệp cần phải đầu tư vào việc đào tạo và phát triển các nhân viên kế toán, giúp họ có kiến thức sâu rộng về ngành điện, kỹ năng phân tích và đánh giá thông tin, cũng như khả năng giao tiếp và làm việc nhóm.

6.2. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Vào Kế Toán Trách Nhiệm

Ứng dụng CNTT vào KTTN có thể giúp tự động hóa các quy trình, giảm thiểu sai sót và cung cấp thông tin kịp thời và chính xác. Các doanh nghiệp có thể sử dụng các phần mềm kế toán quản trị để thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu, và để tạo ra các báo cáo KTTN một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Tổng quan nghiên cứu

Công tác kế toán trách nhiệm (KTTN) đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho nhà quản trị nhằm đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh và dự báo tài chính của doanh nghiệp (DN). Trong bối cảnh cạnh tranh kinh tế ngày càng gay gắt và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, việc tổ chức và vận hành hiệu quả KTTN trở thành yêu cầu cấp thiết đối với các DN sản xuất, truyền tải và phân phối điện tại Việt Nam. Nghiên cứu được thực hiện trên mẫu 150 DN ngành điện, với sự tham gia của 150 lãnh đạo, quản lý và nhân viên có kinh nghiệm trong công tác KTTN, nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức KTTN trong giai đoạn từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định các nhân tố tác động và mức độ ảnh hưởng của chúng đến công tác KTTN tại các DN ngành điện, qua đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Nghiên cứu tập trung vào năm nhân tố độc lập gồm: phân công trách nhiệm, công tác đo lường hiệu quả, công tác khen thưởng, môi trường pháp lý và đặc điểm DN. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ vai trò của KTTN trong quản lý DN ngành điện mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản trị trong việc cải tiến hệ thống kế toán nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động kinh doanh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết nền tảng chính: lý thuyết bất định (Contingency Theory) và lý thuyết ủy nhiệm (Agency Theory). Lý thuyết bất định nhấn mạnh sự phù hợp giữa cấu trúc tổ chức và môi trường kinh doanh, cho rằng không có một mô hình quản lý toàn diện áp dụng cho mọi DN mà phải tùy thuộc vào đặc điểm và điều kiện cụ thể của từng DN. Lý thuyết này giúp giải thích sự ảnh hưởng của các yếu tố bên trong và bên ngoài DN như công nghệ, quy mô, và môi trường pháp lý đến việc tổ chức KTTN.

Lý thuyết ủy nhiệm tập trung vào mối quan hệ giữa chủ sở hữu và người quản lý, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân cấp quản lý và thiết lập cơ chế kiểm soát nhằm hạn chế xung đột lợi ích và đảm bảo trách nhiệm trong quản lý tài chính. Trong nghiên cứu, lý thuyết này được vận dụng để phân tích vai trò của phân công trách nhiệm và công tác khen thưởng trong việc thúc đẩy hiệu quả KTTN.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm:

• Kế toán trách nhiệm (KTTN): Hệ thống thu thập, xử lý và báo cáo thông tin tài chính theo phạm vi trách nhiệm của từng bộ phận nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động.
• Trung tâm trách nhiệm: Các bộ phận trong DN được phân chia theo chức năng như trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận và trung tâm đầu tư.
• Hiệu quả và hiệu suất: Hiệu quả là tỷ lệ giữa đầu ra và đầu vào, hiệu suất là mức độ hoàn thành mục tiêu đề ra.
• Môi trường pháp lý: Các quy định, chính sách và khung pháp luật ảnh hưởng đến hoạt động kế toán và quản lý DN.
• Đặc điểm DN: Bao gồm quy mô, cơ cấu tổ chức, công nghệ áp dụng và đặc thù ngành nghề.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện thông qua phỏng vấn chuyên gia nhằm xác định và điều chỉnh thang đo các nhân tố tác động. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 150 DN ngành điện, thu thập dữ liệu từ 150 người là lãnh đạo, quản lý và nhân viên có kinh nghiệm trong công tác KTTN.

Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên có chủ đích, đảm bảo tính đại diện cho các DN sản xuất, truyền tải và phân phối điện trên toàn quốc. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật phân tích bao gồm: thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, và phân tích hồi quy đa biến nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố độc lập đến công tác KTTN.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác các yếu tố tác động trong bối cảnh thực tế của ngành điện Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Môi trường pháp lý là nhân tố ảnh hưởng mạnh nhất đến công tác KTTN, với hệ số hồi quy cao nhất trong mô hình phân tích hồi quy. Khoảng 85% DN ngành điện cho biết các quy định pháp luật và chính sách của Nhà nước có tác động trực tiếp đến việc tổ chức và vận hành KTTN.
2. Đặc điểm DN, bao gồm quy mô và cơ cấu tổ chức, ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả KTTN, chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 70%. Các DN có quy mô lớn và cơ cấu tổ chức rõ ràng thường có hệ thống KTTN hiệu quả hơn so với DN nhỏ và chưa hoàn thiện bộ máy quản lý.
3. Công tác đo lường hiệu quả công việc là yếu tố quan trọng thứ ba, với mức độ ảnh hưởng khoảng 65%. Việc thiết lập các chỉ tiêu đánh giá và đo lường kết quả công việc rõ ràng giúp nhà quản lý kiểm soát và nâng cao hiệu quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm.
4. Phân công trách nhiệm và công tác khen thưởng có ảnh hưởng nhưng mức độ thấp hơn, lần lượt chiếm khoảng 50% và 45% mức độ tác động. Việc phân công rõ ràng và chính sách khen thưởng hợp lý góp phần thúc đẩy trách nhiệm và động lực làm việc của nhân viên trong hệ thống KTTN.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với lý thuyết bất định khi cho thấy môi trường pháp lý và đặc điểm DN là những yếu tố bên ngoài và bên trong có ảnh hưởng lớn đến việc tổ chức KTTN. Môi trường pháp lý ổn định và minh bạch tạo điều kiện thuận lợi cho DN xây dựng hệ thống kế toán hiệu quả, đồng thời giúp DN tuân thủ các quy định, giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Đặc điểm DN như quy mô và cơ cấu tổ chức ảnh hưởng đến khả năng phân cấp quản lý và phân công trách nhiệm, từ đó tác động đến hiệu quả KTTN. Các DN lớn với bộ máy quản lý chuyên nghiệp thường có hệ thống KTTN hoàn chỉnh hơn, hỗ trợ tốt cho việc kiểm soát chi phí và đánh giá hiệu quả hoạt động.

Công tác đo lường hiệu quả công việc được khẳng định là công cụ quan trọng giúp nhà quản lý đánh giá chính xác kết quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm, từ đó đưa ra các quyết định điều chỉnh phù hợp. Mức độ ảnh hưởng của phân công trách nhiệm và công tác khen thưởng tuy thấp hơn nhưng vẫn cần được chú trọng để đảm bảo sự phối hợp và động viên trong tổ chức.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này bổ sung thêm bằng chứng thực tiễn trong ngành điện Việt Nam, đồng thời làm rõ vai trò của môi trường pháp lý trong bối cảnh đặc thù của ngành sản xuất, truyền tải và phân phối điện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách liên quan đến KTTN: Các cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục xây dựng và cập nhật các văn bản pháp luật, quy định hướng dẫn cụ thể về tổ chức và vận hành KTTN trong ngành điện, nhằm tạo môi trường pháp lý minh bạch và thuận lợi cho DN. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, EVN.

2. Xây dựng và củng cố cơ cấu tổ chức DN phù hợp với đặc thù ngành điện: Các DN cần rà soát, điều chỉnh cơ cấu tổ chức, phân công trách nhiệm rõ ràng, đảm bảo sự phân cấp quản lý hợp lý để nâng cao hiệu quả KTTN. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo DN.

3. Phát triển hệ thống đo lường và đánh giá hiệu quả công việc: Thiết lập các chỉ tiêu KPI cụ thể, phù hợp với từng trung tâm trách nhiệm, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin để tự động hóa việc thu thập và phân tích dữ liệu. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng Kế toán, Phòng Quản lý chất lượng DN.

4. Xây dựng chính sách khen thưởng gắn kết với kết quả KTTN: Thiết kế các cơ chế khen thưởng minh bạch, công bằng dựa trên kết quả đánh giá KTTN nhằm khuyến khích sự chủ động và trách nhiệm của nhân viên. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban nhân sự, Ban lãnh đạo DN.

5. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức về KTTN: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho cán bộ quản lý và nhân viên kế toán nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và hiểu biết về vai trò của KTTN. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Phòng Đào tạo, Ban lãnh đạo DN.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Lãnh đạo và quản lý DN ngành điện: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến công tác KTTN, từ đó xây dựng chiến lược quản lý hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và kiểm soát chi phí. Use case: Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị phù hợp với đặc thù DN.

2. Chuyên viên kế toán và kiểm toán nội bộ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức KTTN, các chỉ tiêu đánh giá và phương pháp đo lường hiệu quả công việc, hỗ trợ công tác kiểm soát nội bộ và báo cáo tài chính. Use case: Thiết kế hệ thống kiểm soát chi phí và đánh giá hiệu quả hoạt động.

3. Nhà nghiên cứu và giảng viên kinh tế, kế toán: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về kế toán quản trị, kế toán trách nhiệm trong ngành điện và các ngành công nghiệp đặc thù khác. Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu về quản trị tài chính doanh nghiệp.

4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức chính sách: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định pháp luật liên quan đến kế toán và quản lý DN ngành điện, góp phần hoàn thiện môi trường kinh doanh minh bạch và hiệu quả. Use case: Soạn thảo các văn bản hướng dẫn thực hiện KTTN trong DN nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

1. Kế toán trách nhiệm là gì và tại sao nó quan trọng trong DN ngành điện?
   Kế toán trách nhiệm là hệ thống thu thập và báo cáo thông tin tài chính theo phạm vi trách nhiệm của từng bộ phận nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động. Trong ngành điện, KTTN giúp nhà quản trị kiểm soát chi phí, đánh giá kết quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng yêu cầu quản lý phức tạp.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến công tác KTTN trong ngành điện?
   Môi trường pháp lý, đặc điểm DN (quy mô, cơ cấu tổ chức) và công tác đo lường hiệu quả công việc là ba nhân tố có ảnh hưởng lớn nhất. Môi trường pháp lý tạo khung pháp lý ổn định, đặc điểm DN quyết định khả năng tổ chức và vận hành, còn công tác đo lường giúp đánh giá chính xác hiệu quả hoạt động.

3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp định tính (phỏng vấn chuyên gia) và định lượng (khảo sát 150 DN). Dữ liệu được phân tích bằng SPSS với các kỹ thuật như kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích hồi quy đa biến để xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác KTTN trong DN ngành điện?
   DN cần hoàn thiện môi trường pháp lý nội bộ, xây dựng cơ cấu tổ chức phù hợp, thiết lập hệ thống đo lường hiệu quả công việc rõ ràng, áp dụng chính sách khen thưởng công bằng và tăng cường đào tạo nhân viên về KTTN. Việc này giúp nâng cao trách nhiệm và hiệu quả quản lý tài chính.

5. Vai trò của công tác khen thưởng trong KTTN là gì?
   Công tác khen thưởng tạo động lực cho nhân viên và nhà quản lý thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, góp phần nâng cao hiệu quả công tác KTTN. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy mức độ ảnh hưởng của công tác khen thưởng thấp hơn so với các nhân tố khác, do đó cần được thiết kế phù hợp và minh bạch để phát huy tối đa tác dụng.

Kết luận

• Công tác kế toán trách nhiệm là công cụ quản lý quan trọng giúp DN ngành điện kiểm soát chi phí và đánh giá hiệu quả hoạt động.
• Môi trường pháp lý, đặc điểm DN và công tác đo lường hiệu quả công việc là ba nhân tố chính ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức KTTN.
• Phân công trách nhiệm và công tác khen thưởng cũng có vai trò nhưng mức độ ảnh hưởng thấp hơn.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để các DN ngành điện xây dựng và hoàn thiện hệ thống KTTN phù hợp với đặc thù ngành nghề.
• Các bước tiếp theo bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, điều chỉnh cơ cấu tổ chức, phát triển hệ thống đo lường và chính sách khen thưởng, đồng thời tăng cường đào tạo nhân lực.

Call-to-action: Các DN ngành điện và nhà quản lý cần áp dụng ngay các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác kế toán trách nhiệm, góp phần phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trong thị trường ngày càng khốc liệt.