I. Tổng Quan Về Hệ Thống Thông Tin Kế Toán Tại TP
Hệ thống thông tin kế toán (HTTTKT) đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin hữu ích cho nhà quản trị, làm cơ sở cho các quyết định kinh doanh tối ưu. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, việc cung cấp thông tin kế toán (TTKT) kịp thời, nhanh chóng, chính xác và đáng tin cậy là vô cùng cần thiết. Theo Romney và Steinbart (2014), nếu kế toán là ngôn ngữ của kinh doanh thì HTTTKT là phương tiện thông minh cung cấp thông tin cho ngôn ngữ đó. HTTTKT được xây dựng để phục vụ lợi ích và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời tiếp nhận sự ảnh hưởng từ công nghệ mới. Fitriati và Mulyani (2015) nhấn mạnh, HTTTKT là thành phần không thể thiếu trong việc quản lý hoạt động của tổ chức. Việc xây dựng và vận dụng HTTTKT phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp là yếu tố then chốt để nhà quản lý khai thác thông tin hiệu quả.
1.1. Tầm quan trọng của HTTTKT đối với Doanh Nghiệp tại TP.HCM
Romney và Steinbart cho rằng một HTTTKT được tổ chức tốt sẽ làm tăng thêm giá trị của tổ chức thông qua nâng cao chất lượng, giảm giá thành sản phẩm/dịch vụ, nâng cao hiệu quả, chia sẻ kiến thức chuyên môn và cải thiện việc ra quyết định. Để đảm bảo mục đích sử dụng thông tin của các đối tượng khác nhau, TTKT phải thích hợp, trung thực, khách quan, giảm sự không chắc chắn, cải thiện khả năng lập kế hoạch và chiến lược. Nghiên cứu của Rapina (2014) nhấn mạnh lợi ích của thông tin hữu ích đối với người ra quyết định. Do đó, việc đầu tư vào một HTTTKT chất lượng là vô cùng quan trọng.
1.2. Thách thức trong việc ứng dụng HTTTKT hiệu quả tại TP.HCM
Một HTTTKT thành công phụ thuộc vào khả năng đối phó với những hạn chế của tổ chức, bao gồm yêu cầu cơ quan nhà nước, chính sách quản lý, nguồn nhân lực, thái độ, trình độ chuyên môn của người sử dụng, công nghệ và tài chính. Sự tương tác giữa công nghệ thông tin và tổ chức khá phức tạp và chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố trung gian như quy trình kinh doanh, văn hóa tổ chức, cấu trúc tổ chức, chính trị, môi trường xung quanh (Laudon and Laudon, 2011). Vì vậy, các doanh nghiệp cần phải xem xét cẩn thận các yếu tố này khi triển khai và vận hành HTTTKT.
II. Xác Định Các Yếu Tố Ảnh Hưởng đến Chất Lượng HTTTKT
Nicolaou (2000) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo TTKT phù hợp với điều kiện và tình huống cụ thể của tổ chức. Các yếu tố chính cần xem xét bao gồm cơ cấu tổ chức, văn hóa tổ chức, cam kết tổ chức và kết cấu cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (Laudon and Laudon, 2011; Syaifullah, 2014; Indahwati and Afiah, 2014; Budi and Nusa, 2015). Tuy nhiên, trên thực tế tại Việt Nam, tồn tại một khoảng cách giữa nội dung TTKT theo quy định và nội dung TTKT mà các doanh nghiệp công bố. Khảo sát tại 15 doanh nghiệp niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội cho thấy việc tổ chức HTTTKT chưa có tính hệ thống, chưa chú ý đến khai thác kỹ thuật xử lý thông tin hiện đại, báo cáo kế toán chưa đầy đủ và thống nhất.
2.1. Khoảng trống trong nghiên cứu về HTTTKT tại Việt Nam
Việc các doanh nghiệp chưa chú trọng vào việc áp dụng HTTTKT phù hợp với nghiệp vụ đặc thù và điều kiện của từng doanh nghiệp là một vấn đề đáng lưu ý. Một trong những nguyên nhân thất bại trong việc ứng dụng ERP là vì coi nhẹ yếu tố nguồn nhân lực, văn hóa doanh nghiệp, tổ chức doanh nghiệp. Các nghiên cứu tại Việt Nam về mối quan hệ giữa các yếu tố tổ chức như văn hóa, cơ cấu, cam kết và chất lượng HTTTKT và TTKT còn hạn chế. Phần lớn tập trung vào tổ chức công tác kế toán tại một doanh nghiệp cụ thể và giải pháp nâng cao chất lượng hệ thống và thông tin.
2.2. Lý do lựa chọn đề tài nghiên cứu về HTTTKT tại TP.HCM
Do đó, tác giả lựa chọn đề tài "Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong điều kiện áp dụng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp ở TP. HCM" để thực hiện luận văn thạc sĩ. Nghiên cứu này hướng đến việc lấp đầy lỗ hổng trong nghiên cứu tại môi trường Việt Nam và cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến HTTTKT.
III. Phương Pháp Đánh Giá Chất Lượng Hệ Thống Thông Tin Kế Toán
Nghiên cứu này tập trung vào việc tìm kiếm bằng chứng thực nghiệm về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT thông qua trung gian chất lượng HTTTKT tại các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn TP.HCM. Mục tiêu là giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về việc ứng dụng HTTTKT và đưa ra giải pháp cải thiện. Nghiên cứu sẽ kiểm định các nhân tố về tổ chức ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT, cụ thể là yếu tố cam kết tổ chức, văn hóa tổ chức và cơ cấu tổ chức.
3.1. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu về Chất Lượng HTTTKT
Luận văn đặt ra ba câu hỏi nghiên cứu chính: (1) Yếu tố cam kết, văn hóa và cơ cấu tổ chức có ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT không? (2) Yếu tố chất lượng HTTTKT có ảnh hưởng đến chất lượng TTKT không? (3) Mức độ tác động của các yếu tố đến chất lượng HTTTKT là như thế nào? Các câu hỏi này định hướng cho việc thu thập và phân tích dữ liệu trong quá trình nghiên cứu.
3.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu về HTTTKT tại TP.HCM
Đối tượng nghiên cứu là các yếu tố bên trong của tổ chức (văn hóa tổ chức, cơ cấu tổ chức, cam kết tổ chức) ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT và yếu tố chất lượng HTTTKT ảnh hưởng đến chất lượng TTKT tại các doanh nghiệp đang áp dụng HTTTKT trên địa bàn TP.HCM. Phạm vi nghiên cứu bao gồm phần cứng, phần mềm, dữ liệu, thủ tục, con người và chất lượng báo cáo tài chính. Nghiên cứu không đề cập đến chất lượng dịch vụ hoặc các doanh nghiệp đang thiết kế HTTTKT. Tác giả tiếp cận vấn đề từ góc độ của kế toán viên - người sử dụng HTTTKT.
IV. Lý Thuyết Nền Tảng Cho Phân Tích Yếu Tố Ảnh Hưởng HTTTKT
Để trả lời các câu hỏi nghiên cứu, luận văn tập trung vào hai vấn đề chính: (1) Chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT (tìm ra các tiêu chuẩn và mối quan hệ của chúng) và (2) Các yếu tố bên trong tổ chức ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT (kiểm định lại sự ảnh hưởng của các yếu tố cam kết tổ chức, văn hóa tổ chức, cơ cấu tổ chức). Tác giả sử dụng phương pháp so sánh các lý thuyết nền, quan điểm của các tổ chức nghề nghiệp quốc tế và trong nước để xác định quan điểm phù hợp. Mô hình hệ thống thông tin thành công DeLone và McLean được sử dụng để chỉ ra mối quan hệ giữa chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT.
4.1. Sử dụng mô hình DeLone và McLean đánh giá Hiệu quả HTTTKT
Mô hình DeLone và McLean cung cấp một khung phân tích toàn diện để đánh giá hiệu quả của HTTTKT, từ đó xác định tác động của chất lượng hệ thống đến chất lượng thông tin. Mô hình này giúp nghiên cứu có cơ sở lý thuyết vững chắc để kết luận về mối quan hệ giữa hai yếu tố quan trọng này.
4.2. Ứng dụng mô hình kim cương Leavitt phân tích yếu tố Tổ Chức
Mô hình kim cương Leavitt được sử dụng để phân tích sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa con người, nhiệm vụ, cơ cấu và công nghệ. Trong đó, cơ cấu đại diện cho cam kết, văn hóa và cơ cấu tổ chức, còn công nghệ đại diện cho chất lượng HTTTKT. Nghiên cứu kiểm định lại mô hình của Carolina (2014) và Rapina (2015) tại môi trường Việt Nam, nhằm xác định vai trò của các yếu tố tổ chức trong việc đảm bảo chất lượng của HTTTKT.
V. Kết Quả Nghiên Cứu Về Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Tại TP
Nghiên cứu sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính khẳng định lại các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT thông qua ý kiến chuyên gia, từ đó xây dựng bảng câu hỏi phù hợp. Phương pháp định lượng sử dụng dữ liệu thu thập từ 240 nhân viên kế toán tại các doanh nghiệp ở TP.HCM. Dữ liệu được phân tích bằng SPSS và AMOS, bao gồm đánh giá độ tin cậy (Cronbach's Alpha), kiểm định giá trị (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA), mô hình SEM và kiểm định Bootstrap.
5.1. Đóng góp lý thuyết và thực tiễn của nghiên cứu HTTTKT
Nghiên cứu này bổ sung thêm bằng chứng thực tiễn tại Việt Nam về ảnh hưởng của văn hóa tổ chức, cơ cấu tổ chức, cam kết tổ chức đến chất lượng TTKT thông qua trung gian chất lượng HTTTKT. Đồng thời, cung cấp luận cứ khoa học cho các giải pháp nâng cao chất lượng HTTTKT và TTKT tại các doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM.
5.2. Kết cấu nội dung chi tiết của luận văn về HTTTKT
Luận văn được kết cấu thành các chương: Chương 1 (Tổng quan nghiên cứu), Chương 2 (Cơ sở lý thuyết), Chương 3 (Phương pháp nghiên cứu), Chương 4 (Kết quả nghiên cứu) và Chương 5 (Kết luận và kiến nghị). Mỗi chương trình bày một khía cạnh khác nhau của vấn đề nghiên cứu, từ đó cung cấp một cái nhìn toàn diện về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT tại TP.HCM.
