Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự lan rộng mạnh mẽ của tiếng Anh như một công cụ giao tiếp quốc tế, việc sử dụng các tài liệu tiếng Anh không bản ngữ (Non-Native English Materials - NNEMs) ngày càng trở nên cần thiết. Tại Trường Đại học Ngoại ngữ Huế (HUCFL), phần lớn tài liệu giảng dạy tiếng Anh hiện nay vẫn dựa trên chuẩn tiếng Anh bản ngữ như Anh-Mỹ, trong khi thực tế sinh viên và giảng viên thường xuyên tiếp xúc với nhiều biến thể tiếng Anh không bản ngữ khác nhau. Nghiên cứu này nhằm điều tra nhận thức của sinh viên và giảng viên về hiệu quả sử dụng NNEMs trong giảng dạy và học tập tiếng Anh, các đặc điểm của các biến thể tiếng Anh không bản ngữ được đánh giá là quan trọng, thực trạng áp dụng NNEMs trong lớp học, những khó khăn gặp phải và kỳ vọng về việc sử dụng NNEMs.
Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2015-2016 với sự tham gia của 230 sinh viên và 8 giảng viên tại HUCFL. Mục tiêu cụ thể là làm rõ quan điểm của người học và người dạy về NNEMs, cách thức tích hợp NNEMs vào bài giảng, cũng như đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài liệu này. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến nội dung giảng dạy, giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh đa dạng và phù hợp với thực tế giao tiếp quốc tế hiện nay.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình vòng tròn đồng tâm của Kachru (1985) phân loại tiếng Anh thành ba vòng: Vòng trong (Inner Circle) gồm các nước bản ngữ như Anh, Mỹ; Vòng ngoài (Outer Circle) gồm các nước sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai; và Vòng mở rộng (Expanding Circle) gồm các nước sử dụng tiếng Anh như ngoại ngữ. Khung lý thuyết này giúp phân biệt rõ các biến thể tiếng Anh bản ngữ và không bản ngữ, từ đó làm cơ sở cho việc đánh giá và lựa chọn tài liệu giảng dạy phù hợp.
Ngoài ra, nghiên cứu cũng vận dụng các khái niệm về World Englishes (WEs), English as an International Language (EIL), và English as a Lingua Franca (ELF) để làm rõ vai trò của các biến thể tiếng Anh trong giao tiếp toàn cầu. Các khái niệm về thái độ và nhận thức của người học và người dạy đối với các biến thể tiếng Anh cũng được xem xét nhằm hiểu rõ hơn về tác động của NNEMs trong quá trình giảng dạy.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính toàn diện và độ tin cậy của dữ liệu. Cụ thể, 230 sinh viên được khảo sát bằng bảng câu hỏi gồm các câu hỏi đóng và mở, sử dụng thang đo Likert để đánh giá nhận thức và thái độ về NNEMs. Đồng thời, 15 sinh viên và 8 giảng viên được phỏng vấn bán cấu trúc nhằm khai thác sâu hơn quan điểm và kinh nghiệm thực tế.
Ngoài ra, nghiên cứu còn tiến hành quan sát trực tiếp 5 tiết học kỹ năng của giảng viên để ghi nhận cách thức sử dụng NNEMs trong giảng dạy. Phân tích tài liệu giảng dạy cũng được thực hiện nhằm đánh giá nội dung và nguồn gốc của các tài liệu NNEMs được sử dụng. Việc chọn mẫu ngẫu nhiên từ sinh viên năm 2 đến năm 4 và giảng viên có kinh nghiệm từ 2 đến 25 năm giúp đảm bảo tính đại diện và đa dạng của dữ liệu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhận thức và thái độ của sinh viên về NNEMs: Khoảng 74% sinh viên đồng ý rằng NNEMs nên được sử dụng trong học tập tiếng Anh, trong khi 26% còn lại chỉ muốn học tiếng Anh bản ngữ chuẩn (Standard English - SE). Có 63,9% sinh viên ưu tiên học SE, 2% chọn học cả tiếng Anh bản ngữ và không bản ngữ, và chỉ 3,9% chọn học riêng tiếng Anh không bản ngữ. Sinh viên nhận thấy việc học NNEMs giúp họ làm quen với các biến thể tiếng Anh đa dạng, đặc biệt khi họ thường xuyên giao tiếp với người nói tiếng Anh không bản ngữ trong khu vực ASEAN.
Những đặc điểm của NNEMs được đánh giá cao: Sinh viên và giảng viên đều cho rằng các khía cạnh về phát âm và văn hóa trong NNEMs là quan trọng nhất để học tập. Việc tiếp xúc với các biến thể phát âm khác nhau giúp sinh viên nâng cao khả năng nghe hiểu và giao tiếp hiệu quả trong môi trường đa dạng.
Thực trạng sử dụng NNEMs trong giảng dạy: Giảng viên sử dụng NNEMs trong các kỹ năng nghe, nói, đọc và viết, với các hoạt động đa dạng như thảo luận, nghe video, và phân tích văn bản. Tuy nhiên, việc lựa chọn tài liệu phù hợp gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn tài liệu đáng tin cậy và hướng dẫn cụ thể.
Khó khăn và thách thức: Giảng viên gặp phải các khó khăn như hạn chế về thời gian, quan điểm tiêu cực của người học về NNEMs, thiếu sự hỗ trợ từ nhà trường và khó khăn trong việc lựa chọn tài liệu phù hợp. Sinh viên mong muốn được tiếp xúc nhiều hơn với NNEMs để nâng cao kỹ năng giao tiếp thực tế.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sự phân hóa rõ rệt trong nhận thức của sinh viên về việc học tiếng Anh bản ngữ và không bản ngữ, phản ánh thực trạng phổ biến tại nhiều nước đang phát triển. Việc đa số sinh viên vẫn ưu tiên SE có thể do ảnh hưởng của hệ thống giáo dục và chuẩn đánh giá hiện hành, trong khi thực tế giao tiếp quốc tế đòi hỏi sự linh hoạt và hiểu biết về nhiều biến thể tiếng Anh khác nhau.
Các phát hiện về tầm quan trọng của phát âm và văn hóa trong NNEMs phù hợp với các nghiên cứu trước đây, nhấn mạnh vai trò của việc trang bị kiến thức đa dạng để sinh viên tự tin giao tiếp trong môi trường đa văn hóa. Khó khăn trong việc lựa chọn và sử dụng NNEMs cũng phản ánh nhu cầu cấp thiết về phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp và đào tạo giảng viên.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ sinh viên ủng hộ NNEMs, bảng tổng hợp các kỹ năng được áp dụng NNEMs, và biểu đồ thể hiện các khó khăn của giảng viên khi sử dụng NNEMs. So sánh với các nghiên cứu trong khu vực châu Á cho thấy xu hướng tương tự về thái độ và thách thức, đồng thời khẳng định tính cấp thiết của việc đổi mới nội dung giảng dạy.
Đề xuất và khuyến nghị
Phát triển và cung cấp tài liệu NNEMs đa dạng, phù hợp: Các cơ sở đào tạo cần chủ động biên soạn hoặc lựa chọn tài liệu NNEMs có nội dung phong phú về ngữ âm, ngữ pháp, từ vựng và văn hóa, phù hợp với trình độ sinh viên. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ban giám hiệu, bộ môn tiếng Anh.
Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng giảng viên về sử dụng NNEMs: Tổ chức các khóa tập huấn giúp giảng viên nâng cao năng lực lựa chọn và tích hợp NNEMs vào bài giảng, đồng thời giải quyết các khó khăn thực tế. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Trung tâm đào tạo, phòng đào tạo.
Tăng cường nhận thức và khuyến khích sinh viên sử dụng NNEMs: Tổ chức các buổi hội thảo, câu lạc bộ tiếng Anh với nội dung đa dạng về các biến thể tiếng Anh, giúp sinh viên nhận thức rõ lợi ích của NNEMs. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Bộ môn, câu lạc bộ sinh viên.
Cải tiến hệ thống đánh giá phù hợp với đa dạng tiếng Anh: Xem xét điều chỉnh tiêu chí đánh giá để không chỉ tập trung vào chuẩn SE mà còn khuyến khích sự hiểu biết và sử dụng các biến thể tiếng Anh khác. Thời gian: 1-2 năm; Chủ thể: Ban đào tạo, phòng khảo thí.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học và cao đẳng: Nghiên cứu giúp họ hiểu rõ hơn về vai trò và cách thức tích hợp NNEMs vào giảng dạy, từ đó nâng cao hiệu quả bài giảng.
Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh và sư phạm tiếng Anh: Giúp sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của việc học đa dạng các biến thể tiếng Anh, chuẩn bị tốt hơn cho môi trường giao tiếp quốc tế.
Nhà quản lý giáo dục và các trung tâm ngoại ngữ: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển tài liệu và chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng toàn cầu.
Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực ngôn ngữ và giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về World Englishes, EIL và phương pháp giảng dạy tiếng Anh đa dạng.
Câu hỏi thường gặp
NNEMs là gì và tại sao cần sử dụng trong giảng dạy tiếng Anh?
NNEMs là các tài liệu tiếng Anh phản ánh các biến thể không bản ngữ, giúp người học làm quen với đa dạng cách sử dụng tiếng Anh trong thực tế giao tiếp quốc tế. Việc sử dụng NNEMs giúp sinh viên phát triển kỹ năng nghe, nói và hiểu văn hóa đa dạng, phù hợp với môi trường toàn cầu.Sinh viên có thái độ như thế nào đối với việc học tiếng Anh không bản ngữ?
Phần lớn sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của NNEMs và mong muốn được tiếp xúc nhiều hơn với các biến thể tiếng Anh không bản ngữ, mặc dù vẫn có một bộ phận ưu tiên học tiếng Anh bản ngữ chuẩn do ảnh hưởng của hệ thống giáo dục và chuẩn đánh giá.Giảng viên gặp những khó khăn gì khi sử dụng NNEMs?
Khó khăn chính gồm thiếu tài liệu phù hợp, thiếu hướng dẫn cụ thể, hạn chế về thời gian, và quan điểm tiêu cực từ người học. Ngoài ra, sự thiếu hỗ trợ từ nhà trường cũng là một rào cản lớn.Làm thế nào để tích hợp NNEMs hiệu quả vào bài giảng?
Giảng viên nên lựa chọn tài liệu phù hợp với trình độ và nhu cầu học viên, kết hợp các hoạt động đa dạng như nghe, nói, thảo luận, sử dụng video và audio thực tế. Đồng thời, cần được đào tạo bài bản về cách sử dụng NNEMs và nhận được sự hỗ trợ từ nhà trường.NNEMs có ảnh hưởng như thế nào đến kết quả học tập của sinh viên?
Việc sử dụng NNEMs giúp sinh viên nâng cao khả năng giao tiếp thực tế, tăng cường sự tự tin khi đối thoại với người nói tiếng Anh không bản ngữ, đồng thời phát triển nhận thức văn hóa đa dạng, góp phần cải thiện kết quả học tập và kỹ năng mềm.
Kết luận
- Nghiên cứu khẳng định sự cần thiết và lợi ích của việc sử dụng tài liệu tiếng Anh không bản ngữ trong giảng dạy tại HUCFL.
- Sinh viên và giảng viên đều có nhận thức tích cực về NNEMs, đặc biệt về các khía cạnh phát âm và văn hóa.
- Thực tế áp dụng NNEMs còn nhiều khó khăn do thiếu tài liệu, hướng dẫn và sự hỗ trợ.
- Đề xuất các giải pháp phát triển tài liệu, đào tạo giảng viên, nâng cao nhận thức sinh viên và cải tiến hệ thống đánh giá.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các trường đại học khác.
Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và giảng viên nên bắt đầu xem xét tích hợp NNEMs vào chương trình giảng dạy để nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu giao tiếp tiếng Anh trong bối cảnh toàn cầu hóa.