Nghiên Cứu Về Cấu Tạo Và Ngữ Nghĩa Danh Từ Ghép Trong Tiếng Anh

• Tác giả: Nguyễn Thị Uyên Phương
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Thị Bích Lại
• Trường học: Đại Học Quốc Gia TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Ngôn Ngữ Học
• Đề tài: Nghiên Cứu Về Cấu Tạo Và Ngữ Nghĩa Danh Từ Ghép Trong Tiếng Anh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2003
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• I. Lyù do choïn ñeà taøi, muïc ñích, yù nghóa cuûa luaän vaên
• 5. Boá cuïc luaän vaên
• Chöông I. KHAÙI QUAÙT VEÀ TÖØ GHEÙP TRONG TIEÁNG ANH
• I.1. Nhöõng ñieàu kieän töø vöïng hoùa
• I.2. Moái töông quan giöõa töø gheùp vaø cuïm töø töï do
• I.3. Hieän töôïng trung gian giöõa töø gheùp vaø töø phaùi sinh
• I.4. Caùc tieâu chí xaùc ñònh töø gheùp
• I.5. Hình thöùc vieát
• I.6. Hình thaùi hoïc
• I.7. Caùc loaïi quan heä trong töø gheùp
• I.8. Quan heä giöõa caùc thaønh toá
• I.9. Quan heä cuûa toaøn boä toång theå vôùi töøng thaønh toá
• I.10. Caùc ñaëc ñieåm cuûa töø gheùp tieáng Anh
• I.11. Ñaëc ñieåm caáu taïo
• I.12. Ñaëc ñieåm cuù phaùp
• I.13. Phaân loaïi töø gheùp
• I.14. Caùc kieåu gheùp vaø yeáu toá keát noái
• I.15. Töø loaïi cuûa töø gheùp
• I.16. Caáu truùc thaønh toá tröïc tieáp
• I.17. Loaïi caên toá
• I.18. Ngöõ nghóa vaø caáu truùc
• I.19. Moät soá loaïi khaùc
• Chöông II. ÑAËC ÑIEÅM CAÁU TAÏO VAØ NGÖÕ NGHÓA CUÛA DANH TÖØ GHEÙP TIEÁNG ANH
• A. ÑAËC ÑIEÅM CAÁU TAÏO CUÛA DANH TÖØ GHEÙP TIEÁNG ANH
• I. Phöông thöùc gheùp
• 1. Danh töø gheùp chính phuï
• 2. Danh töø gheùp ñaúng laäp
• Ñaëc ñieåm hình thöùc cuûa caùc thaønh toá danh töø gheùp phaùi sinh.
• 1. Danh töø gheùp phaùi sinh thuaùn
• 2. Danh töø gheùp phaùi sinh haäu toá
• Lieân toá trong danh töø gheùp.
• Traät töï caùc thaønh toá trong danh töø gheùp.
• Troïng aâm trong danh töø gheùp.
• ÑAËC ÑIEÅM NGÖÕ NGHÓA CUÛA DANH TÖØ GHEÙP TIEÁNG ANH.
• I. Ñaëc ñieåm chung
• Nghóa töø vöïng cuûa danh töø gheùp.
• Nghóa caáu truùc cuûa moâ hình phaùi sinh danh töø gheùp.
• Nghóa nguyeân do cuûa danh töø gheùp.
• Ñaëc ñieåm ngöõ nghóa cuûa danh töø gheùp thuaùn.
• Danh töø gheùp chính phuï.
• Danh töø gheùp ñaúng laäp.
• Ñaëc ñieåm ngöõ nghóa cuûa danh töø gheùp phaùi sinh.
• Danh töø gheùp phaùi sinh thuaùn.
• Danh töø gheùp phaùi sinh haäu toá.
• Chöông III. SO SAÙNH CAÁU TAÏO VAØ NGÖÕ NGHÓA DANH TÖØ GHEÙP TIEÁNG ANH VÔÙI DANH TÖØ GHEÙP TIEÁNG VIEÄT
• I. So saùnh caáu taïo danh töø gheùp tieáng Anh vôùi danh töø gheùp tieáng Vieät
• Phöông thöùc gheùp.
• Traät töï caùc thaønh toá trong danh töø gheùp.
• So saùnh ngöõ nghóa danh töø gheùp tieáng Anh vôùi danh töø gheùp tieáng Vieät.
• Ñaëc ñieåm chung.
• Danh töø gheùp chính phuï.
• Danh töø gheùp ñaúng laäp.
• TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

I. Tổng Quan Về Cấu Tạo Danh Từ Ghép Trong Tiếng Anh

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, việc nghiên cứu cấu tạo danh từ ghép trong tiếng Anh trở nên vô cùng quan trọng. Danh từ ghép là một bộ phận không thể thiếu của từ vựng tiếng Anh, đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp và học thuật. Tuy nhiên, việc nghiên cứu ngữ nghĩa cấu tạo của chúng vẫn còn nhiều hạn chế. Luận văn này tập trung vào việc phân tích cấu trúc và ngữ nghĩa của danh từ ghép tiếng Anh, so sánh với danh từ ghép tiếng Việt, nhằm làm sáng tỏ những điểm tương đồng và khác biệt. Theo И.APHoЛbД, từ ghép là một đơn vị từ vựng được tạo nên từ ít nhất hai căn tố hoặc hai thân từ. Các thành tố trực tiếp mang tính bền vững về quan hệ liên kết cấu trúc, hoạt động như những đơn vị từ vựng riêng biệt.

1.1. Định Nghĩa và Đặc Điểm Cấu Tạo Từ Ghép

Một từ ghép được hình thành từ hai hoặc nhiều hơn các từ đơn lẻ kết hợp lại với nhau để tạo thành một từ mới với ý nghĩa riêng. Đặc điểm quan trọng của cấu tạo từ ghép là tính bền vững trong liên kết giữa các thành phần, tạo nên một khối thống nhất về ngữ nghĩa và hình thức. Ví dụ, 'sunbeam' (tia nắng) không thể tách rời thành 'sun' và 'beam' bằng cách chèn thêm từ khác vào giữa. Điều này thể hiện tính cố định và chặt chẽ trong cấu trúc của từ ghép.

1.2. Phân Loại Các Loại Danh Từ Ghép Phổ Biến

Có nhiều cách phân loại danh từ ghép, dựa trên cấu trúc và mối quan hệ giữa các thành phần. Một cách phân loại phổ biến là chia thành danh từ ghép chính phụ (ví dụ: 'bus stop') và danh từ ghép đẳng lập (ví dụ: 'bittersweet'). Ngoài ra, còn có danh từ ghép phái sinh, được hình thành từ việc kết hợp một từ gốc với một hậu tố hoặc tiền tố. Việc hiểu rõ các loại danh từ ghép giúp người học tiếng Anh nắm vững ngữ pháp và từ vựng một cách hiệu quả.

II. Thách Thức Trong Phân Tích Ngữ Nghĩa Danh Từ Ghép

Việc phân tích ngữ nghĩa danh từ ghép trong tiếng Anh gặp nhiều thách thức do tính đa dạng và phức tạp của mối quan hệ giữa các thành phần. Ngữ nghĩa của danh từ ghép không phải lúc nào cũng đơn giản là tổng hợp ngữ nghĩa của các từ đơn lẻ. Đôi khi, ngữ nghĩa của danh từ ghép mang tính thành ngữ, tức là ý nghĩa của nó khác biệt so với ý nghĩa đen của các thành phần. Điều này đòi hỏi người học và nhà nghiên cứu phải có kiến thức sâu rộng về từ vựng, ngữ pháp, và văn hóa để giải mã chính xác ý nghĩa của danh từ ghép.

2.1. Tính Thành Ngữ Trong Ngữ Nghĩa Từ Ghép

Một trong những khó khăn lớn nhất trong việc giải mã ngữ nghĩa từ ghép là sự xuất hiện của tính thành ngữ. Khi một từ ghép mang tính thành ngữ, ý nghĩa của nó không thể suy ra trực tiếp từ ý nghĩa của các thành phần cấu tạo. Ví dụ, 'red tape' (thủ tục rườm rà) không liên quan gì đến băng dính màu đỏ. Việc nhận biết và hiểu các từ ghép thành ngữ đòi hỏi sự quen thuộc với văn hóa và lịch sử của ngôn ngữ.

2.2. Mối Quan Hệ Ngữ Nghĩa Giữa Các Thành Phần

Mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần trong danh từ ghép có thể rất đa dạng và không phải lúc nào cũng rõ ràng. Các thành phần có thể có mối quan hệ bổ nghĩa, quan hệ nguyên nhân - kết quả, quan hệ mục đích, hoặc thậm chí là quan hệ ẩn dụ. Việc xác định chính xác mối quan hệ này là chìa khóa để hiểu đúng ý nghĩa của danh từ ghép. Các nhà nghiên cứu như R. Sankin đã bàn luận về nghĩa nguyên do và nghĩa không có nguyên do trong ngữ nghĩa của từ ghép.

III. Phương Pháp Phân Tích Cấu Trúc Danh Từ Ghép Tiếng Anh

Để phân tích cấu trúc danh từ ghép tiếng Anh một cách hiệu quả, cần áp dụng các phương pháp ngôn ngữ học phù hợp. Phương pháp phân tích cấu trúc tập trung vào việc xác định các thành phần cấu tạo, mối quan hệ giữa chúng, và trật tự của các thành phần. Phương pháp phân tích ngữ nghĩa tập trung vào việc giải mã ý nghĩa của danh từ ghép dựa trên ý nghĩa của các thành phần và mối quan hệ ngữ nghĩa giữa chúng. Kết hợp cả hai phương pháp này sẽ giúp có được cái nhìn toàn diện về cấu tạo và ngữ nghĩa của danh từ ghép.

3.1. Xác Định Thành Phần và Cấu Trúc Cây

Bước đầu tiên trong phân tích cấu trúc là xác định các thành phần cấu tạo của danh từ ghép. Sau đó, có thể sử dụng cấu trúc cây (tree diagram) để biểu diễn mối quan hệ giữa các thành phần này. Cấu trúc cây giúp hình dung rõ ràng cấu trúc phân cấp của danh từ ghép và xác định thành phần chính (head) và thành phần bổ nghĩa (modifier). Điều này đặc biệt hữu ích cho việc phân tích các danh từ ghép phức tạp.

3.2. Phân Tích Trật Tự Từ và Trọng Âm

Trật tự từ và trọng âm là hai yếu tố quan trọng trong việc xác định cấu trúc của danh từ ghép. Trong tiếng Anh, thành phần đứng trước thường đóng vai trò bổ nghĩa cho thành phần đứng sau. Trọng âm thường rơi vào thành phần đầu tiên của danh từ ghép, giúp phân biệt chúng với các cụm từ tự do. Ví dụ, 'blackboard' (bảng đen) có trọng âm ở 'black', trong khi 'black board' (tấm bảng màu đen) có trọng âm ở cả hai từ.

IV. Nghiên Cứu Ngữ Nghĩa Cấu Trúc Của Danh Từ Ghép

Ngữ nghĩa cấu trúc của danh từ ghép là ý nghĩa được hình thành từ mối quan hệ giữa các thành phần cấu tạo. Việc nghiên cứu ngữ nghĩa cấu trúc giúp hiểu rõ cách thức các thành phần kết hợp với nhau để tạo ra một ý nghĩa mới. Có nhiều loại quan hệ ngữ nghĩa cấu trúc khác nhau, như quan hệ sở hữu, quan hệ mục đích, quan hệ nguyên nhân - kết quả, và quan hệ vị trí. Việc xác định loại quan hệ này là chìa khóa để giải mã ý nghĩa của danh từ ghép.

4.1. Các Loại Quan Hệ Ngữ Nghĩa Cấu Trúc Phổ Biến

Một số loại quan hệ ngữ nghĩa cấu trúc phổ biến trong danh từ ghép bao gồm: quan hệ sở hữu (ví dụ: 'dog food' - thức ăn cho chó), quan hệ mục đích (ví dụ: 'swimming pool' - bể bơi), quan hệ nguyên nhân - kết quả (ví dụ: 'headache' - đau đầu), và quan hệ vị trí (ví dụ: 'seashore' - bờ biển). Việc nhận diện các loại quan hệ này giúp người học tiếng Anh hiểu rõ hơn về cách thức danh từ ghép tạo nghĩa.

4.2. Ảnh Hưởng Của Ngữ Cảnh Đến Ngữ Nghĩa

Ngữ cảnh đóng vai trò quan trọng trong việc xác định ngữ nghĩa của danh từ ghép. Một danh từ ghép có thể có nhiều ý nghĩa khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng. Ví dụ, 'apple pie' có thể đơn giản là một loại bánh, nhưng trong một số ngữ cảnh, nó có thể mang ý nghĩa ẩn dụ về sự đơn giản và truyền thống. Do đó, việc xem xét ngữ cảnh là cần thiết để hiểu đúng ý nghĩa của danh từ ghép.

V. So Sánh Cấu Tạo và Ngữ Nghĩa Với Tiếng Việt

So sánh cấu tạo và ngữ nghĩa của danh từ ghép trong tiếng Anh và tiếng Việt giúp làm nổi bật những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai ngôn ngữ. Về cấu tạo, tiếng Anh có xu hướng sử dụng trật tự từ ngược lại so với tiếng Việt (ví dụ: 'bus stop' so với 'bến xe buýt'). Về ngữ nghĩa, cả hai ngôn ngữ đều sử dụng các loại quan hệ ngữ nghĩa cấu trúc tương tự, nhưng cách diễn đạt có thể khác nhau. Việc so sánh này giúp người học tiếng Anh là người Việt dễ dàng hơn trong việc tiếp thu và sử dụng danh từ ghép.

5.1. Điểm Tương Đồng Trong Ngữ Nghĩa Cấu Trúc

Mặc dù có sự khác biệt về cấu tạo, tiếng Anh và tiếng Việt có nhiều điểm tương đồng trong ngữ nghĩa cấu trúc của danh từ ghép. Cả hai ngôn ngữ đều sử dụng các loại quan hệ như sở hữu, mục đích, và nguyên nhân - kết quả để tạo nghĩa cho danh từ ghép. Ví dụ, 'book store' (tiếng Anh) và 'cửa hàng sách' (tiếng Việt) đều thể hiện quan hệ vị trí và mục đích.

5.2. Sự Khác Biệt Về Trật Tự Từ và Văn Hóa

Sự khác biệt lớn nhất giữa tiếng Anh và tiếng Việt trong cấu tạo danh từ ghép là trật tự từ. Tiếng Anh thường đặt thành phần bổ nghĩa trước thành phần chính, trong khi tiếng Việt thường làm ngược lại. Ngoài ra, sự khác biệt về văn hóa cũng có thể ảnh hưởng đến ngữ nghĩa của danh từ ghép. Ví dụ, một số danh từ ghép liên quan đến ẩm thực hoặc phong tục tập quán có thể không có tương đương trực tiếp trong ngôn ngữ khác.

VI. Ứng Dụng và Hướng Nghiên Cứu Danh Từ Ghép Tương Lai

Nghiên cứu về cấu tạo và ngữ nghĩa danh từ ghép có nhiều ứng dụng thực tiễn trong giảng dạy tiếng Anh, biên dịch, và xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Việc hiểu rõ cấu trúc và ý nghĩa của danh từ ghép giúp người học tiếng Anh nâng cao khả năng đọc hiểu và viết. Trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên, kiến thức về danh từ ghép có thể được sử dụng để cải thiện hiệu suất của các hệ thống phân tích cú pháp và ngữ nghĩa. Hướng nghiên cứu tương lai có thể tập trung vào việc xây dựng các cơ sở dữ liệu danh từ ghép và phát triển các thuật toán tự động nhận diện và phân tích danh từ ghép.

6.1. Ứng Dụng Trong Giảng Dạy và Học Tiếng Anh

Việc giảng dạy cấu tạo và ngữ nghĩa danh từ ghép giúp người học tiếng Anh hiểu sâu hơn về từ vựng và ngữ pháp. Giáo viên có thể sử dụng các bài tập phân tích cấu trúc và giải mã ý nghĩa để giúp học sinh rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ. Ngoài ra, việc so sánh danh từ ghép trong tiếng Anh và tiếng Việt cũng giúp học sinh dễ dàng hơn trong việc tiếp thu kiến thức.

6.2. Phát Triển Các Công Cụ Xử Lý Ngôn Ngữ Tự Nhiên

Kiến thức về danh từ ghép có thể được sử dụng để phát triển các công cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) hiệu quả hơn. Các công cụ này có thể tự động nhận diện và phân tích danh từ ghép trong văn bản, giúp cải thiện hiệu suất của các hệ thống dịch máy, tìm kiếm thông tin, và phân tích tình cảm. Việc xây dựng các cơ sở dữ liệu danh từ ghép và phát triển các thuật toán NLP là một hướng nghiên cứu đầy tiềm năng.