Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu tài nguyên cây thuốc và đề xuất biện pháp bảo tồn phát triển bền vững tại các huyện ven biển Thái Bình

• Tác giả: Đỗ Thanh Tuân
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Phương Anh
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Sinh học
• Đề tài: Nghiên cứu tài nguyên cây thuốc các huyện ven biển của tỉnh Thái Bình và đề xuất biện pháp bảo tồn, phát triển bền vững
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu về nguồn tài nguyên cây thuốc trên thế giới
• 1.2. Tình hình điều tra, thống kê
• 1.3. Giá trị sử dụng và giá trị kinh tế
• 1.4. Tiềm năng phát triển
• 1.5. Tình hình nghiên cứu bảo tồn nguồn tài nguyên cây thuốc trên thế giới
• 1.6. Tình hình nghiên cứu về nguồn tài nguyên cây thuốc ở Việt Nam
• 1.7. Tình hình điều tra, thống kê
• 1.8. Giá trị sử dụng và giá trị kinh tế
• 1.9. Tiềm năng phát triển
• 1.10. Tình hình nghiên cứu bảo tồn nguồn tài nguyên cây thuốc ở Việt Nam
• 1.11. Nghiên cứu các hoạt chất có hoạt tính sinh học từ tài nguyên cây thuốc tại các huyện ven biển tỉnh Thái Bình
• 1.12. Các nghiên cứu về cây Mỏ quạ (Cudrania tricuspidata)
• 1.13. Các nghiên cứu về cây Tầm bóp (Physalis angulata)
• 3. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, ĐỊA ĐIỂM, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng và địa điểm nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Nghiên cứu về thực vật
• 2.4. Nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của một số loài cây thuốc có tiềm năng
• 2.5. Đề xuất các giải pháp để quản lý, bảo tồn có hiệu quả và khai thác bền vững nguồn tài nguyên cây thuốc tại các huyện ven biển của tỉnh Thái Bình
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6.1. Phương pháp nghiên cứu thực vật
• 2.6.2. Phương pháp nghiên cứu thành phần hóa học
• 2.6.3. Phương pháp nghiên cứu hoạt tính sinh học
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Hiện trạng nguồn tài nguyên cây thuốc các huyện ven biển của tỉnh Thái Bình
• 3.2. Tính đa dạng của nguồn tài nguyên cây thuốc
• 3.3. Sự phân bố của cây thuốc
• 3.4. Tiềm năng chữa các nhóm bệnh khác nhau của các loài cây thuốc (28 nhóm bệnh)
• 3.5. Một số loài có công dụng mới
• 3.6. Các loài thực vật làm thuốc quý hiếm theo Sách đỏ Việt Nam (2007) và Danh lục đỏ IUCN (2014) tại hai huyện ven biển của tỉnh Thái Bình
• 3.7. Tình hình nghiên cứu, khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên cây thuốc của nhân dân hai huyện ven biển của tỉnh Thái Bình
• 3.8. Tình hình khai thác cây thuốc trong khu vực nghiên cứu
• 3.9. Cách khai thác và chế biến cây thuốc của người dân tại khu vực nghiên cứu
• 3.10. Những bài thuốc truyền thống và cách bào chế
• 3.11. Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học các loài thực vật có giá trị
• 3.11.1. Sàng lọc hoạt tính sinh học của một số loài thực vật có giá trị theo tri thức bản địa
• 3.11.2. Thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của cây Mỏ quạ
• 3.11.3. Thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của cây Tầm bóp
• 3.12. Các giải pháp quản lý, bảo tồn có hiệu quả và khai thác bền vững nguồn tài nguyên cây thuốc ở các huyện ven biển của tỉnh Thái Bình
• 3.12.1. Bảo tồn cây thuốc
• 3.12.2. Nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương
• 3.12.3. Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, giáo dục nhận thức
• 3.12.4. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng
• 3.12.5. Bảo tồn tri thức bản địa trong nhân dân
• 3.12.6. Giải pháp về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
• 3.12.7. Giải pháp về phát triển thị trường
• NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Nghiên cứu cây thuốc

Luận án tập trung vào việc nghiên cứu cây thuốc tại các huyện ven biển Thái Bình, đặc biệt là các loài có giá trị y học và kinh tế. Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiện trạng và đa dạng của nguồn tài nguyên thực vật làm thuốc, đồng thời xác định các loài có tiềm năng chữa bệnh. Các loài như Mỏ quạ (Cudrania tricuspidata) và Tầm bóp (Physalis angulata) được nghiên cứu chi tiết về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học. Kết quả cho thấy sự đa dạng về loài và phân bố của cây thuốc trong khu vực, với nhiều loài có khả năng chữa trị các bệnh như tiêu hóa, da liễu, và thấp khớp.

1.1. Đa dạng sinh học cây thuốc

Nghiên cứu chỉ ra rằng các huyện ven biển Thái Bình có sự đa dạng sinh học cao về cây thuốc, với nhiều loài thuộc các họ thực vật khác nhau. Các loài này phân bố chủ yếu trong các khu vực rừng ngập mặn và khu bảo tồn thiên nhiên. Sự đa dạng này không chỉ phản ánh giá trị y học mà còn là nguồn tài nguyên quan trọng cho phát triển kinh tế địa phương.

1.2. Thành phần hóa học và hoạt tính sinh học

Nghiên cứu sâu về thành phần hóa học của các loài cây thuốc như Mỏ quạ và Tầm bóp đã phát hiện nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao, có tiềm năng ứng dụng trong y học. Các hợp chất này được thử nghiệm trên các dòng tế bào ung thư, cho thấy khả năng ức chế tế bào ung thư và chống oxy hóa mạnh.

II. Bảo tồn tài nguyên thiên nhiên

Luận án đề xuất các biện pháp bảo tồn tài nguyên thiên nhiên nhằm duy trì và phát triển bền vững nguồn tài nguyên cây thuốc. Các giải pháp bao gồm nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng cường quản lý nhà nước, và bảo tồn tri thức bản địa. Đặc biệt, việc bảo tồn các loài cây thuốc quý hiếm được nhấn mạnh, với mục tiêu ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng và khai thác bền vững.

2.1. Quản lý và bảo vệ môi trường

Các biện pháp quản lý tài nguyên thiên nhiên được đề xuất nhằm bảo vệ môi trường sống của cây thuốc, đặc biệt là trong các khu vực rừng ngập mặn. Việc tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước và phối hợp với cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu bảo tồn.

2.2. Phát triển bền vững

Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển bền vững nguồn tài nguyên cây thuốc. Các giải pháp bao gồm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển thị trường dược liệu, và khai thác hợp lý để đảm bảo sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển kinh tế.

III. Ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này có giá trị thực tiễn cao, cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng cho việc quản lý và khai thác bền vững nguồn tài nguyên cây thuốc. Các kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong y học cổ truyền và hiện đại, đồng thời góp phần phát triển kinh tế địa phương thông qua việc thương mại hóa các sản phẩm từ cây thuốc.

3.1. Giá trị y học

Các loài cây thuốc được nghiên cứu có tiềm năng lớn trong việc điều trị các bệnh mãn tính và cấp tính. Việc phát hiện các hợp chất có hoạt tính sinh học mở ra hướng nghiên cứu mới trong lĩnh vực dược phẩm.

3.2. Phát triển kinh tế

Nghiên cứu góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương thông qua việc khai thác và thương mại hóa các sản phẩm từ cây thuốc. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn tạo động lực cho việc bảo tồn và phát triển bền vững nguồn tài nguyên này.