Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tiến độ xây dựng luôn là một trong những vấn đề trọng yếu trong quản lý dự án xây dựng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và thành công của dự án. Theo báo cáo ngành, tại các nước A Rập, chỉ khoảng 30% dự án xây dựng hoàn thành đúng tiến độ, trong khi 70% còn lại thường bị chậm tiến độ từ 10-30%. Tại Việt Nam, việc quản lý tiến độ chủ yếu dựa trên phương pháp CPM (Critical Path Method) với các phần mềm như MS Project, Primavera hoặc thủ công qua MS Excel. Tuy nhiên, các tiến độ này thường thiếu các yếu tố quan trọng như năng suất thực tế, nguồn lực và bản vẽ được duyệt, dẫn đến việc tiến độ không phản ánh đúng thực trạng thi công.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu ứng dụng và đề xuất một bộ công cụ tích hợp quản lý tiến độ xây dựng nhằm đảm bảo các yếu tố then chốt “Nhân công, máy móc/ Bản vẽ/ Vật tư” luôn sẵn sàng tại thời điểm thi công, từ đó giảm thiểu rủi ro chậm tiến độ và nâng cao hiệu quả quản lý dự án. Nghiên cứu áp dụng bộ công cụ này vào một dự án cụ thể, sử dụng dữ liệu thu thập từ các dự án xây dựng trong giai đoạn 2012-2013 của một công ty xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh. Mục tiêu chính là xây dựng và cải tiến các công cụ quản lý tiến độ dựa trên nền tảng MS Excel, giúp nhà quản lý dự án có thể theo dõi, đánh giá và điều chỉnh tiến độ một cách hiệu quả, đồng thời giảm thiểu chi phí và tăng tính khả thi của kế hoạch thi công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án xây dựng hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý tiến độ dự án (Project Schedule Management): Theo PMBOK, tiến độ dự án được hình thành từ danh sách công tác, trình tự thi công, tài nguyên và thời gian thực hiện. Tiến độ tổng (Master Schedule) là cơ sở để theo dõi và kiểm soát tiến độ thi công.
  • Mô hình quản lý năng suất (Productivity Management): Năng suất nhân công và thiết bị là thước đo hiệu quả sử dụng nguồn lực, ảnh hưởng trực tiếp đến thời gian thi công. Công thức tính năng suất và số nhân công được áp dụng để ước lượng thời gian thực hiện công tác.
  • Lý thuyết quản lý bản vẽ và vật tư (Drawing and Material Management): Bản vẽ là tài liệu thiết kế quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ thi công. Quản lý vật tư đảm bảo cung ứng kịp thời, tránh thiếu hụt gây chậm trễ.
  • Mô hình tích hợp công cụ quản lý (Integrated Management Tools): Kết hợp 5 công cụ quản lý tiến độ tổng, tiến trình thi công, năng suất, bản vẽ và vật tư để tạo thành hệ thống quản lý tiến độ đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhau.

Các khái niệm chính bao gồm: tiến độ tổng, năng suất tiêu chuẩn, đường Gantt, đường cong tích lũy (đường cong S), quản lý tiến trình thi công, và quản lý cung ứng vật tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích lý thuyết và thực nghiệm thực tế:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ các dự án xây dựng thực tế trong giai đoạn 2012-2013 của một công ty xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh, bao gồm tiến độ thi công, năng suất nhân công, bản vẽ và vật tư.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng MS Excel kết hợp VBA để xây dựng và cải tiến bộ công cụ quản lý tiến độ. Phân tích số liệu năng suất, tiến độ thực tế so với kế hoạch, đánh giá mức độ chậm trễ và nguyên nhân.
  • Cỡ mẫu: Dữ liệu được thu thập từ nhiều dự án với quy mô khác nhau, đảm bảo tính đại diện cho ngành xây dựng công nghiệp tại Việt Nam.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu bắt đầu từ tháng 2/2014 đến tháng 12/2014, bao gồm giai đoạn xây dựng công cụ, áp dụng thử nghiệm và cải tiến công cụ dựa trên phản hồi thực tế.

Quy trình nghiên cứu gồm khảo sát thực trạng, xây dựng bộ công cụ, áp dụng vào dự án mẫu, thu thập và phân tích dữ liệu, sau đó đề xuất cải tiến và khuyến nghị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Bộ công cụ tích hợp quản lý tiến độ gồm 5 thành phần: Tiến độ tổng, quản lý tiến trình thi công, quản lý năng suất, quản lý bản vẽ và quản lý vật tư. Mỗi công cụ hỗ trợ kiểm soát một yếu tố quan trọng, đảm bảo nhân lực, bản vẽ và vật tư sẵn sàng khi thi công.
  2. Tiến độ tổng dựa trên năng suất thực tế: Ví dụ tại dự án Futaba, năng suất thi công cốt thép đạt 150 kg/ngày/người, bê tông 100 m³/ngày/đội, giúp xác định thời gian thi công chính xác hơn. Tiến độ tổng được lập chi tiết với các mốc quan trọng như hoàn thành ép cọc, lắp dựng kết cấu thép, lợp mái, tường bao che.
  3. Quản lý tiến trình thi công qua đường cong tích lũy (đường cong S): Theo dõi tiến trình thi công bê tông toàn dự án cho thấy sự chênh lệch giữa kế hoạch và thực tế, giúp nhận diện kịp thời các công tác bị trễ và mức độ nghiêm trọng.
  4. Cải tiến công cụ bằng VBA trong Excel: Tự động hóa việc cập nhật tiến độ, phân bổ tài nguyên, kiểm tra tính nhất quán dữ liệu giúp giảm sai sót và tăng hiệu quả quản lý.
  5. Giảm thiểu rủi ro chậm tiến độ: Bộ công cụ giúp nhà quản lý dự án dự đoán và xử lý các rủi ro liên quan đến thiếu hụt nhân lực, bản vẽ chưa duyệt và vật tư không kịp thời, từ đó giảm thiểu chi phí phát sinh và tranh chấp.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc tích hợp đồng bộ các công cụ quản lý tiến độ giúp nâng cao khả năng kiểm soát dự án so với việc sử dụng riêng lẻ từng công cụ. Việc áp dụng năng suất thực tế làm cơ sở lập tiến độ tổng giúp tăng tính khả thi và chính xác của kế hoạch. So với các nghiên cứu trước đây chỉ tập trung vào một hoặc hai yếu tố, nghiên cứu này mở rộng phạm vi quản lý toàn diện hơn, phù hợp với thực tế thi công tại Việt Nam.

Việc sử dụng MS Excel kết hợp VBA là giải pháp tiết kiệm chi phí, dễ tiếp cận với kỹ sư công trường, khắc phục hạn chế của các phần mềm chuyên dụng đắt tiền và phức tạp. Dữ liệu được trình bày qua biểu đồ đường cong tích lũy và bảng tiến độ chi tiết giúp người quản lý dễ dàng theo dõi và ra quyết định kịp thời.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng nhận thấy một số giới hạn như phụ thuộc vào chất lượng dữ liệu đầu vào và kỹ năng sử dụng công cụ của người quản lý. Do đó, cần có đào tạo và hướng dẫn sử dụng công cụ hiệu quả để phát huy tối đa lợi ích.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng bộ công cụ tích hợp quản lý tiến độ tại các dự án xây dựng công nghiệp: Động viên các nhà thầu và tư vấn sử dụng bộ công cụ để đảm bảo nhân lực, bản vẽ và vật tư luôn sẵn sàng, giảm thiểu rủi ro chậm tiến độ. Thời gian triển khai: ngay trong các dự án mới từ năm 2024.
  2. Đào tạo kỹ năng sử dụng MS Excel và VBA cho cán bộ quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu giúp nâng cao năng lực sử dụng công cụ, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả quản lý. Chủ thể thực hiện: các trường đại học, trung tâm đào tạo nghề xây dựng, công ty xây dựng.
  3. Phát triển và cập nhật dữ liệu năng suất tiêu chuẩn theo từng vùng miền và loại công tác: Thu thập và cập nhật thường xuyên để nâng cao độ chính xác của tiến độ tổng, hỗ trợ lập kế hoạch thực tế hơn. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm.
  4. Tích hợp công cụ quản lý tiến độ với hệ thống ERP và phần mềm quản lý dự án hiện đại: Nâng cao khả năng trao đổi dữ liệu, đồng bộ thông tin giữa các bộ phận, tăng tính tự động và chính xác trong quản lý. Chủ thể thực hiện: các công ty xây dựng lớn, nhà phát triển phần mềm.
  5. Khuyến khích nghiên cứu tiếp theo về tự động hóa và trí tuệ nhân tạo trong quản lý tiến độ xây dựng: Tận dụng công nghệ mới để dự báo rủi ro, tối ưu hóa phân bổ nguồn lực và nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý dự án xây dựng: Giúp nâng cao kỹ năng lập và kiểm soát tiến độ, quản lý đồng bộ các yếu tố nhân lực, bản vẽ và vật tư, từ đó giảm thiểu rủi ro chậm tiến độ và phát sinh chi phí.
  2. Kỹ sư lập kế hoạch và giám sát thi công: Cung cấp công cụ thực tiễn để theo dõi tiến trình thi công, đánh giá năng suất và điều chỉnh kế hoạch kịp thời, phù hợp với điều kiện thực tế công trường.
  3. Chuyên gia tư vấn quản lý dự án và chủ đầu tư: Hỗ trợ đánh giá tính khả thi của tiến độ dự án, kiểm soát chất lượng và tiến độ thi công, đảm bảo dự án hoàn thành đúng kế hoạch và yêu cầu kỹ thuật.
  4. Giảng viên và sinh viên ngành Công nghệ và Quản lý Xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tiến độ xây dựng, giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng thực hành trong lĩnh vực quản lý dự án.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bộ công cụ quản lý tiến độ tích hợp gồm những gì?
    Bộ công cụ gồm 5 thành phần: Tiến độ tổng, quản lý tiến trình thi công, quản lý năng suất, quản lý bản vẽ và quản lý vật tư. Chúng liên kết chặt chẽ để đảm bảo nhân lực, bản vẽ và vật tư luôn sẵn sàng khi thi công.

  2. Tại sao cần dựa trên năng suất thực tế để lập tiến độ tổng?
    Năng suất thực tế phản ánh chính xác hiệu quả sử dụng nhân công và thiết bị, giúp ước lượng thời gian thi công sát với thực tế, tránh lập kế hoạch dựa trên cảm tính hoặc kinh nghiệm không chính xác.

  3. Công cụ quản lý tiến trình thi công sử dụng phương pháp nào để theo dõi?
    Sử dụng đường cong tích lũy (đường cong S) để theo dõi khối lượng thi công thực tế so với kế hoạch, giúp nhận diện kịp thời các công tác bị trễ và mức độ nghiêm trọng của chúng.

  4. Lợi ích của việc sử dụng MS Excel kết hợp VBA trong quản lý tiến độ là gì?
    Giúp tự động hóa các thao tác cập nhật tiến độ, phân bổ tài nguyên, kiểm tra tính nhất quán dữ liệu, giảm sai sót và tăng hiệu quả quản lý mà không cần đầu tư phần mềm đắt tiền.

  5. Bộ công cụ này phù hợp với loại dự án nào?
    Phù hợp với các dự án xây dựng công nghiệp và nhà ở có quy mô vừa và lớn, đặc biệt tại các công trường có yêu cầu quản lý chặt chẽ về nhân lực, bản vẽ và vật tư.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng thành công bộ công cụ tích hợp quản lý tiến độ gồm 5 công cụ liên kết, giúp kiểm soát đồng bộ nhân lực, bản vẽ và vật tư tại công trường.
  • Việc lập tiến độ tổng dựa trên năng suất thực tế nâng cao tính khả thi và chính xác của kế hoạch thi công.
  • Công cụ quản lý tiến trình thi công sử dụng đường cong tích lũy giúp nhận diện và xử lý kịp thời các công tác bị trễ.
  • Ứng dụng MS Excel kết hợp VBA là giải pháp tiết kiệm, dễ tiếp cận và hiệu quả cho quản lý tiến độ dự án xây dựng tại Việt Nam.
  • Hướng phát triển tiếp theo là tích hợp công cụ với hệ thống ERP và ứng dụng công nghệ tự động hóa để nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

Để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ, các nhà quản lý dự án và kỹ sư xây dựng nên áp dụng bộ công cụ này trong các dự án thực tế, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và cải tiến để phù hợp với điều kiện thi công đa dạng.