Nghiên Cứu Tổ Chức Kế Toán Quản Trị Chi Phí Trong Doanh Nghiệp Khai Thác Than

• Tác giả: Nguyễn Thị Bích Phượng
• Người hướng dẫn: TS. Vương Huy Hùng
• Trường học: Trường Đại Học Mỏ - Địa Chất
• Chuyên ngành: Quản lí kinh tế
• Đề tài: Nghiên Cứu Tổ Chức Kế Toán Quản Trị Chi Phí Trong Doanh Nghiệp Khai Thác Than
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ kinh tế
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
• 1.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.2.1. Phương pháp thu thập thông tin
• 1.2.2. Phương pháp xử lý và phân tích, tổng hợp thông tin
• 1.2.3. Phương pháp tham vấn chuyên gia
• 1.2.4. Phương pháp trình bày thông tin
• 1.3. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT
• 2.1. Lí luận chung về tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất
• 2.2. Nội dung tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất
• 2.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp
• 2.2.2. Tổ chức phối hợp xây dựng hệ thống mức chi phí
• 2.2.3. Tổ chức thu nhận thông tin chi phí
• 2.2.4. Tổ chức sản xuất thông tin kế toán quản trị chi phí
• 2.2.5. Tổ chức cung cấp thông tin chi phí
• 2.3. Kinh nghiệm tổ chức kế toán quản trị chi phí trên thế giới và vận dụng cho doanh nghiệp Việt Nam
• 2.3.1. Kinh nghiệm định hướng cho doanh nghiệp tổ chức kế toán quản trị chi phí của một số quốc gia
• 2.3.2. Kinh nghiệm tổ chức kế toán quản trị chi phí của một số doanh nghiệp trên thế giới
• 2.3.3. Vận dụng tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất Việt Nam
• 2.4. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN KHOÁNG SẢN VIỆT NAM
• 3.1. Khái quát về Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và các doanh nghiệp khai thác than khảo sát
• 3.1.1. Khái quát về Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam
• 3.1.2. Khái quát về các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn TKV
• 3.1.3. Khái quát về Công ty cổ phần Than Cao Sơn
• 3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than
• 3.3. Thực trạng tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than
• 3.3.1. Tổ chức bộ máy kế toán trong các doanh nghiệp khai thác than
• 3.3.2. Tổ chức xây dựng hệ thống mức chi phí trong doanh nghiệp khai thác
• 3.3.3. Tổ chức thu nhận thông tin chi phí trong doanh nghiệp khai thác than
• 3.3.4. Tổ chức sản xuất thông tin chi phí trong doanh nghiệp khai thác than
• 3.3.5. Tổ chức cung cấp thông tin chi phí trong doanh nghiệp khai thác than
• 3.4. Đánh giá thực trạng tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than
• 3.4.1. Nguyên nhân của những hạn chế
• 3.5. Kết luận chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN KHOÁNG SẢN VIỆT NAM, ÁP DỤNG CHO CÔNG TY CỔ PHẦN THAN CAO SƠN
• 4.1. Định hướng phát triển của các doanh nghiệp khai thác than đến năm
• 4.1.1. Quan điểm phát triển
• 4.1.2. Mục tiêu phát triển
• 4.1.3. Định hướng chiến lược kiểm soát chi phí, quản trị rủi ro
• 4.2. Quan điểm, yêu cầu hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than
• 4.3. Các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than, áp dụng cho Công ty cổ phần Than Cao Sơn
• 4.3.1. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí kết hợp với kế toán tài chính trong doanh nghiệp khai thác than
• 4.3.2. Hoàn thiện tổ chức thu nhận thông tin chi phí trong doanh nghiệp khai thác than
• 4.3.3. Hoàn thiện tổ chức sản xuất thông tin chi phí trên cơ sở hoàn thiện phân bổ chi phí và xác định giá thành theo công đoạn
• 4.3.4. Hoàn thiện tổ chức cung cấp thông tin chi phí trong doanh nghiệp khai thác than
• 4.3.5. Các điều kiện cơ bản để thực hiện hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than
• 4.3.5.1. Đối với doanh nghiệp khai thác than
• 4.3.5.2. Đối với Tập đoàn TKV
• 4.4. Kết luận chương 4
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Kế Toán Quản Trị Chi Phí Than Góc Nhìn Mới

Nghiên cứu về tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh giá than biến động và áp lực cạnh tranh gia tăng, việc quản lý và kiểm soát chi phí hiệu quả là yếu tố then chốt để duy trì lợi thế cạnh tranh. Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn tổng quan về vai trò, bản chất của kế toán quản trị chi phí trong ngành than, đặt nền móng cho việc xây dựng các giải pháp tối ưu hóa.

Các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn TKV đang đối mặt với thách thức về giá thành tăng cao, trong khi thị trường tiêu thụ gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc áp dụng các phương pháp quản lý chi phí hiện đại và hiệu quả là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp cụ thể để hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí, giúp doanh nghiệp khai thác than nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm thiểu rủi ro và đạt được sự phát triển bền vững. Theo báo cáo điều chỉnh quy hoạch ngành than, giá thành than sẽ tiếp tục tăng từ 1.7 đến 2.05 triệu đồng/tấn (Quyết định số 403/2016/QĐ-TTg).

1.1. Bối Cảnh Sự Cần Thiết Nghiên Cứu Kế Toán Chi Phí Than

Sản lượng khai thác than vượt 500 triệu tấn đã đưa Tập đoàn TKV trở thành một trong những tập đoàn kinh tế hàng đầu Việt Nam. Tuy nhiên, các doanh nghiệp khai thác than đang đối diện nhiều thách thức: giá thành khai thác tăng, thị trường tiêu thụ khó khăn, và sự cạnh tranh từ than nhập khẩu. Do đó, nghiên cứu kế toán quản trị chi phí là cấp thiết để giúp doanh nghiệp tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu quả. Việc nắm bắt và kiểm soát chi phí sản xuất than trở thành yếu tố sống còn trong bối cảnh hội nhập kinh tế.

1.2. Mục Tiêu Phạm Vi Nghiên Cứu Kế Toán Quản Trị Chi Phí

Mục tiêu chính của nghiên cứu là phân tích thực trạng tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh: tổ chức bộ máy kế toán, quy trình thu thập và xử lý thông tin chi phí, phương pháp phân tích chi phí, và cách thức cung cấp thông tin chi phí cho quản lý. Nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí trong doanh nghiệp, như công nghệ khai thác, điều kiện địa chất, và chính sách quản lý.

II. Phân Tích Vấn Đề Kế Toán Quản Trị Chi Phí Ngành Than Hiện Nay

Mặc dù tổ chức kế toán quản trị chi phí đã được quan tâm, vẫn còn nhiều hạn chế trong các doanh nghiệp khai thác than. Công tác quản trị chi phí chủ yếu dựa vào hướng dẫn chung của Tập đoàn TKV, thông qua giao khoán chi phí nội bộ. Tuy nhiên, quá trình này còn nhiều vướng mắc, đặc biệt trong khâu theo dõi, kiểm tra và đánh giá hiệu quả. Sự phối hợp giữa bộ phận kế toán và các phòng ban chức năng còn yếu, dẫn đến thông tin chi phí không kịp thời và chưa đầy đủ để phục vụ cho các quyết định quản lý.

Theo khảo sát, thông tin chi phí thường được nhận diện và ghi nhận theo yếu tố và khoản mục, chưa đi sâu vào phân tích các yếu tố như định phí, biến phí, chi phí trong định mức, và chi phí ngoài định mức. Chi phí nhiên liệu được quyết toán theo tháng, nhưng nhiều chi phí khác (vật liệu, phụ tùng) chỉ được quyết toán theo quý, làm chậm trễ việc cung cấp thông tin. Do đó, cần có giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả kế toán quản trị chi phí trong ngành than.

2.1. Hạn Chế Trong Giao Khoán Chi Phí Báo Cáo Thực Tế Than

Công tác quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than hiện nay chủ yếu dựa vào giao khoán chi phí nội bộ theo đơn giá công đoạn. Tuy nhiên, quy trình này còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong khâu xây dựng quy chế khoán, tổ chức bộ máy điều hành khoán, xác định hệ thống mức sử dụng giao khoán. Việc theo dõi, hạch toán và kiểm tra giám sát chi phí giao khoán chưa được thực hiện hiệu quả, làm giảm hiệu quả quản trị chi phí.

2.2. Thiếu Phối Hợp Giữa Kế Toán Các Phòng Ban Khác Than

Sự phối hợp giữa bộ phận kế toán và các phòng ban chức năng (kế hoạch, cơ điện, vật tư) trong việc cung cấp thông tin chi phí còn yếu, chưa thống nhất. Thông tin chi phí thường được nhận diện và ghi nhận theo yếu tố và khoản mục, chưa đi sâu vào phân tích các yếu tố quan trọng như định phí, biến phí, chi phí trong định mức, và chi phí ngoài định mức, gây khó khăn cho quá trình ra quyết định quản lý chi phí.

2.3. Kế Toán Quản Trị Chi Phí Chưa Đầy Đủ Kịp Thời Ngành Than

Thông tin chi phí được cung cấp chưa đầy đủ và kịp thời để phục vụ cho các quyết định quản lý. Ví dụ, chi phí nhiên liệu được quyết toán theo tháng, nhưng nhiều chi phí khác (vật liệu, phụ tùng) chỉ được quyết toán theo quý. Điều này làm chậm trễ việc cung cấp thông tin và ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát và quản lý chi phí của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp khai thác than cần có giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả kế toán quản trị chi phí và đảm bảo thông tin được cung cấp đầy đủ và kịp thời.

III. Phương Pháp Hoàn Thiện Tổ Chức Kế Toán Quản Trị Chi Phí Than

Để hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than, cần tập trung vào các giải pháp: hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán, nâng cao hiệu quả thu thập và xử lý thông tin chi phí, cải tiến phương pháp phân tích chi phí và xác định giá thành, và tăng cường cung cấp thông tin chi phí cho quản lý. Cần xây dựng hệ thống định mức chi phí khoa học, phân bổ chi phí hợp lý và kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí phát sinh.

Đặc biệt, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán quản trị chi phí, giúp tự động hóa quy trình, giảm thiểu sai sót và cung cấp thông tin nhanh chóng. Ngoài ra, cần đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ kế toán viên, giúp họ nắm vững các kiến thức và kỹ năng về kế toán quản trị chi phí.

3.1. Tối Ưu Bộ Máy Kế Toán Quản Trị Chi Phí Than Hiệu Quả

Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí là yếu tố quan trọng. Có thể kết hợp kế toán quản trị và kế toán tài chính để tận dụng nguồn lực và giảm thiểu chi phí. Cần xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận và cá nhân, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin chi phí. Việc xây dựng quy trình làm việc rõ ràng và hiệu quả cũng là yếu tố then chốt.

3.2. Nâng Cấp Thu Thập Thông Tin Chi Phí Trong Khai Thác Than

Để có thông tin chi phí chính xác và kịp thời, cần hoàn thiện quy trình thu thập thông tin. Việc này bao gồm: xác định rõ nguồn thông tin, phương pháp thu thập thông tin, và quy trình kiểm tra tính chính xác của thông tin. Nên sử dụng các công cụ và phần mềm hỗ trợ để tự động hóa quá trình thu thập thông tin, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian. Cần phân loại chi phí theo các tiêu chí khác nhau (yếu tố, khoản mục, định phí, biến phí) để phục vụ cho các mục đích quản lý khác nhau.

3.3. Cải Tiến Phân Bổ Chi Phí Xác Định Giá Thành Than Hợp Lý

Việc phân bổ chi phí và xác định giá thành sản phẩm là khâu quan trọng trong kế toán quản trị chi phí. Cần lựa chọn phương pháp phân bổ chi phí phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nên áp dụng các phương pháp tiên tiến như kế toán chi phí theo hoạt động (ABC) hoặc kế toán chi phí mục tiêu (Target Costing) để xác định giá thành sản phẩm chính xác và hiệu quả. Việc kiểm soát chi phí trong từng công đoạn sản xuất cũng là yếu tố quan trọng để giảm giá thành sản phẩm.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Kế Toán Quản Trị Chi Phí Tại Than Cao Sơn

Việc áp dụng các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí cần phù hợp với đặc điểm của từng doanh nghiệp khai thác than. Tại Công ty CP Than Cao Sơn, cần tập trung vào việc xây dựng hệ thống định mức chi phí khoa học, kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí phát sinh, và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực. Cần tăng cường đào tạo cho đội ngũ kế toán viên và các cán bộ quản lý về kế toán quản trị chi phí, giúp họ nắm vững các kiến thức và kỹ năng cần thiết.

Việc áp dụng các giải pháp cần được thực hiện từng bước, có lộ trình rõ ràng và đánh giá hiệu quả định kỳ. Cần có sự cam kết và hỗ trợ từ Ban lãnh đạo để đảm bảo sự thành công của việc hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí.

4.1. Xây Dựng Định Mức Chi Phí Khoa Học Kiểm Soát Chi Tiết

Xây dựng hệ thống định mức chi phí khoa học là yếu tố quan trọng để kiểm soát chi phí hiệu quả. Định mức chi phí cần được xây dựng dựa trên cơ sở dữ liệu thực tế, phân tích kỹ thuật và các yếu tố ảnh hưởng. Cần thường xuyên rà soát và điều chỉnh định mức chi phí để phù hợp với sự thay đổi của điều kiện sản xuất kinh doanh. Việc kiểm soát chi phí cần được thực hiện chi tiết đến từng công đoạn, từng bộ phận và từng cá nhân.

4.2. Đào Tạo Kế Toán Quản Lý Về Quản Trị Chi Phí Than

Đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ kế toán viên và cán bộ quản lý về kế toán quản trị chi phí là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công của việc hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí. Cần tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm để giúp họ nắm vững các kiến thức và kỹ năng về kế toán quản trị chi phí, áp dụng các phương pháp tiên tiến và giải quyết các vấn đề thực tế.

4.3. Áp Dụng Công Nghệ Đánh Giá Hiệu Quả Kế Toán Quản Trị Chi Phí

Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán quản trị chi phí, giúp tự động hóa quy trình, giảm thiểu sai sót và cung cấp thông tin nhanh chóng. Việc lựa chọn phần mềm kế toán phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp là rất quan trọng. Cần đánh giá hiệu quả của việc áp dụng các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí định kỳ, từ đó điều chỉnh và cải tiến để đạt được kết quả tốt nhất.

V. Kết Luận Tương Lai Kế Toán Quản Trị Chi Phí Ngành Than

Việc hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí là yêu cầu cấp thiết đối với các doanh nghiệp khai thác than trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt. Bằng cách áp dụng các giải pháp phù hợp, các doanh nghiệp có thể nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm thiểu rủi ro và đạt được sự phát triển bền vững. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng cho việc hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong ngành than.

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp kế toán quản trị chi phí tiên tiến, phù hợp với đặc điểm của ngành than và xu hướng phát triển của kinh tế thế giới. Cần tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp, các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu để chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao trình độ chuyên môn về kế toán quản trị chi phí.

5.1. Tóm Lược Giải Pháp Lợi Ích Kế Toán Quản Trị Chi Phí Than

Nghiên cứu đã trình bày các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than, bao gồm: tối ưu bộ máy kế toán, nâng cấp thu thập thông tin chi phí, cải tiến phân bổ chi phí và xác định giá thành, và đào tạo kế toán và quản lý. Việc áp dụng các giải pháp này sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí hiệu quả hơn, nâng cao năng lực cạnh tranh và đạt được sự phát triển bền vững.

5.2. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Quản Lý Chi Phí Khai Thác Than

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp kế toán quản trị chi phí tiên tiến, phù hợp với đặc điểm của ngành than và xu hướng phát triển của kinh tế thế giới. Cần tập trung vào các lĩnh vực như: kế toán chi phí môi trường, kế toán trách nhiệm, và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào kế toán quản trị chi phí. Việc nghiên cứu các mô hình quản lý chi phí linh hoạt và thích ứng cũng là hướng đi quan trọng.