Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu tính từ vị giác cơ bản trong tiếng Việt và tiếng Hán

• Tác giả: Li Shi Quan
• Người hướng dẫn: Professor Liu Yun
• Trường học: Central China Normal University
• Chuyên ngành: Linguistics and Applied Linguistics
• Đề tài: Nghiên Cứu Tính Từ Vị Giác Trong Tiếng Việt Và Tiếng Hán
• Loại tài liệu: dissertation
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Wuhan

• 摘要
• ABSTRACT
• 1. 第一章: 绪论
• 1.1. 选题缘由及研究意义
• 1.1.1. 选题缘由
• 1.2. 研究意义
• 1.3. 研究综述
• 1.3.1. 中国味觉词的研究现状
• 1.3.2. 越南味觉词的研究现状
• 1.3.3. 汉越味觉词的对比研究
• 1.3.4. 对现有研究的简要评价
• 1.4. 研究范围
• 1.4.1. 味与味觉
• 1.4.2. 味觉词的定义及分类
• 1.4.3. 基本味觉词及研究对象
• 1.4.4. 理论依据
• 1.4.4.1. 语义对比的理论框架
• 1.4.4.2. 差异解释的阐释模式
• 1.5. 研究方法和语料
• 1.5.1. 研究方法
• 1.5.2. 语料说明
• 2. 第二章: 汉越“酸/chua”语义对比
• 2.1. 汉越“酸/chua”词义域划分的思路
• 2.2. 汉越“酸/chua”语义统计及分析
• 2.2.1. “酸/chua”的语义分布统计
• 2.2.2. “酸/chua”语义内涵分析
• 2.3. 汉越“酸/chua”语义异同的总结
• 2.3.1. 语义共性的总结
• 2.3.2. 语义个性的总结
• 2.4. 汉越“酸/chua”语义异同的原因
• 2.4.1. 认知因素
• 2.4.2. 语言因素
• 2.4.3. 文化因素
• 3. 第三章: 汉越“甜/ngọt”语义对比
• 3.1. 汉越“甜/ngọt”词义域划分的思路
• 3.2. 汉越“甜/ngọt”的语义统计及分析
• 3.2.1. “甜/ngọt”的语义分布统计
• 3.2.2. “甜/ngọt”的语义内涵分析
• 3.3. 汉越“甜/ngọt”语义异同的总结
• 3.3.1. 语义共性的总结
• 3.3.2. 语义个性的总结
• 3.4. 汉越“甜/ngọt”语义异同的原因

I. Giới thiệu

Nghiên cứu về tính từ vị giác trong tiếng Việt và tiếng Hán là một lĩnh vực quan trọng trong ngôn ngữ học. Tính từ vị giác không chỉ phản ánh cảm nhận về hương vị mà còn mang theo những giá trị văn hóa sâu sắc. Nghiên cứu này nhằm mục đích so sánh và phân tích các từ vị giác cơ bản trong hai ngôn ngữ, từ đó làm rõ sự tương đồng và khác biệt trong cách biểu đạt cảm nhận vị giác. Việc hiểu rõ về ngữ nghĩa và cảm nhận vị giác sẽ giúp nâng cao khả năng giao tiếp và hiểu biết văn hóa giữa hai dân tộc.

1.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu

Nghiên cứu này có ý nghĩa lý thuyết và thực tiễn. Về lý thuyết, nó làm phong phú thêm các nghiên cứu về ngôn ngữ và văn hóa. Về thực tiễn, việc hiểu rõ về tính từ vị giác sẽ giúp cải thiện khả năng giao tiếp và dịch thuật giữa tiếng Việt và tiếng Hán. Hơn nữa, nghiên cứu này cũng góp phần vào việc giảng dạy và biên soạn từ điển, giúp người học nắm bắt được cách sử dụng từ ngữ trong ngữ cảnh cụ thể.

II. Phân tích ngữ nghĩa của tính từ vị giác

Trong phần này, nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích ngữ nghĩa của các từ vị giác trong tiếng Việt và tiếng Hán. Các từ như 'chua', 'ngọt', 'đắng', 'cay', 'mặn' trong tiếng Việt sẽ được so sánh với các từ tương ứng trong tiếng Hán. Qua đó, có thể nhận thấy rằng ngữ nghĩa của các từ này không chỉ đơn thuần là cảm nhận vị giác mà còn phản ánh những giá trị văn hóa và tâm lý của người sử dụng. Sự khác biệt trong cách sử dụng và hiểu biết về các từ này có thể dẫn đến những hiểu lầm trong giao tiếp giữa hai ngôn ngữ.

2.1. Sự tương đồng và khác biệt

Nghiên cứu cho thấy rằng có nhiều điểm tương đồng trong cách sử dụng các từ vị giác giữa tiếng Việt và tiếng Hán. Tuy nhiên, cũng tồn tại những khác biệt đáng kể. Ví dụ, từ 'đắng' trong tiếng Hán có thể mang nghĩa tiêu cực hơn so với trong tiếng Việt. Điều này cho thấy rằng ngữ nghĩa của các từ vị giác không chỉ phụ thuộc vào cảm nhận cá nhân mà còn bị ảnh hưởng bởi văn hóa và ngữ cảnh sử dụng.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp phân tích ngữ nghĩa và so sánh ngôn ngữ để làm rõ sự khác biệt và tương đồng giữa các từ vị giác trong tiếng Việt và tiếng Hán. Các từ được chọn lựa dựa trên tần suất sử dụng và tính phổ biến trong giao tiếp hàng ngày. Phân tích sẽ được thực hiện trên ba cấp độ: ngữ nghĩa, cấu trúc từ và ngữ dụng. Phương pháp này không chỉ giúp làm rõ các khía cạnh ngữ nghĩa mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách mà các từ này được sử dụng trong thực tế.

3.1. Phân tích ngữ nghĩa

Phân tích ngữ nghĩa sẽ tập trung vào việc xác định các khía cạnh khác nhau của từ vị giác, bao gồm nghĩa đen và nghĩa bóng. Việc này sẽ giúp làm rõ cách mà các từ này được hiểu và sử dụng trong các ngữ cảnh khác nhau. Ngoài ra, nghiên cứu cũng sẽ xem xét các yếu tố văn hóa ảnh hưởng đến cách hiểu và sử dụng các từ vị giác trong hai ngôn ngữ.

IV. Kết luận

Nghiên cứu về tính từ vị giác trong tiếng Việt và tiếng Hán không chỉ giúp làm rõ sự tương đồng và khác biệt giữa hai ngôn ngữ mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới trong lĩnh vực ngôn ngữ học. Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc giảng dạy ngôn ngữ, dịch thuật và nghiên cứu văn hóa. Việc hiểu rõ về cách mà các từ vị giác được sử dụng sẽ giúp cải thiện khả năng giao tiếp và hiểu biết văn hóa giữa hai dân tộc.

4.1. Đề xuất nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng ra các lĩnh vực khác như ngữ pháp và ngữ dụng của các từ vị giác trong hai ngôn ngữ. Bên cạnh đó, việc nghiên cứu sâu hơn về ảnh hưởng của văn hóa và tâm lý đến cách sử dụng các từ này cũng là một hướng đi tiềm năng cho các nghiên cứu sau này.