Luận án tiến sĩ về tình trạng nhiễm sắt và điều trị thải sắt cho bệnh nhân thalassemia

• Tác giả: Phạm Thị Thuận
• Người hướng dẫn: PGS. Bùi Văn Viên
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Nhi Khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Tình Trạng Nhiễm Sắt Và Kết Quả Điều Trị Thải Sắt Của Bệnh Nhân Thalassemia
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC HÌNH
• ĐẶT VẤN ĐỀ. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Dịch tễ học
• 1.2. Sinh bệnh học
• 1.3. Chẩn đoán và phân loại thể bệnh thalassemia
• 1.4. Điều trị bệnh thalassemia
• 1.5. Nhiễm sắt ở bệnh nhân thalassemia và các phương pháp đánh giá nhiễm sắt
• 1.6. Điều hòa chuyển hóa sắt trong cơ thể. Nguyên nhân gây nhiễm sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 1.7. Độc tính từ nhiễm sắt
• 1.8. Các biện pháp đánh giá tình trạng nhiễm sắt
• 1.9. Điều trị thải sắt
• 1.10. Liệu pháp điều trị thải sắt. Thực hành kê đơn của các thuốc thải sắt
• 1.11. Thuốc thải sắt đường uống deferipron
• 1.12. Các nghiên cứu về đánh giá nhiễm sắt và điều trị thải sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 1.12.1. Các nghiên cứu đánh giá tình trạng nhiễm sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 1.12.2. Các nghiên cứu đánh giá hiệu quả điều trị thải sắt ở bệnh nhân thalassemia
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu mục tiêu 1 - đánh giá tình trạng nhiễm sắt
• 2.1.2. Đối tượng nghiên cứu mục tiêu 2 - nhận xét quả điều trị thải sắt bằng deferipron
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu
• 2.2.3. Các chỉ số nghiên cứu
• 2.2.4. Các bước tiến hành
• 2.2.5. Các tiêu chuẩn đánh giá, phân loại và phương pháp
• 2.2.5.1. Các tiêu chuẩn đánh giá, phân loại
• 2.2.5.2. Các phương pháp và kỹ thuật xét nghiệm
• 2.2.6. Phương pháp tính toán số liệu
• 2.2.7. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân thalassemia trong nghiên cứu
• 3.2. Đánh giá tình trạng nhiễm sắt của bệnh nhân thalassemia trong nghiên cứu
• 3.3. Một số biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân trong nghiên cứu
• 3.4. Đánh giá mức độ nhiễm sắt của bệnh nhân thalassemia trong nghiên cứu
• 3.5. Biểu hiện tổn thương tim của bệnh nhân thalassemia trong nghiên cứu
• 3.6. Đánh giá mức độ nhiễm sắt theo thể bệnh của bệnh nhân thalassemia trong nghiên cứu qua chỉ số ferritin huyết thanh, LIC và T2* tim
• 3.7. Mối tương quan giữa các chỉ số ferritin huyết thanh, LIC, T2* tim và LVEF
• 3.8. Mối liên quan giữa các chỉ số đánh giá mức độ nhiễm sắt - ferritin huyết thanh, LIC và T2* tim
• 3.9. Đánh giá kết quả điều trị thải sắt bằng deferipron
• 3.9.1. Đặc điểm chung bệnh nhi được điều trị thải sắt bằng deferipron
• 3.9.2. Tải lượng sắt từ truyền máu của bệnh nhân được điều trị thải sắt
• 3.9.3. Đánh giá hiệu quả của deferipron trên ferritin huyết thanh
• 3.9.4. Đánh giá hiệu quả của deferipron với nhiễm sắt ở gan
• 3.9.5. Đánh giá hiệu quả của deferipron với nhiễm sắt ở tim
• 3.9.6. Đặc điểm của nhóm đáp ứng và không đáp ứng với điều trị thải sắt bằng deferipron
• 3.9.7. Các tác dụng phụ bất lợi của deferipron ở bệnh nhân nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân trong nghiên cứu
• 4.2. Đánh giá tình trạng nhiễm sắt của bệnh nhân trong nghiên cứu
• 4.3. Một số biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân trong nghiên cứu
• 4.4. Đánh giá mức độ nhiễm sắt của bệnh nhân thalassemia
• 4.5. Biểu hiện tổn thương tim của bệnh nhân thalassemia trong nghiên cứu
• 4.6. Đánh giá mức độ nhiễm sắt theo thể bệnh của bệnh nhân thalassemia
• 4.7. Mối tương quan giữa các chỉ số ferritin huyết thanh, LIC, T2* tim và LVEF
• 4.8. Mối liên quan giữa các chỉ số đánh giá mức độ quá tải sắt ferritin huyết thanh, LIC và T2* tim
• 4.9. Đánh giá kết quả điều trị thải sắt bằng deferipron
• 4.9.1. Đặc điểm chung của các bệnh nhi được điều trị thải sắt bằng deferipron
• 4.9.2. Tải lượng sắt từ truyền máu của bệnh nhân được điều trị thải sắt
• 4.9.3. Đánh giá hiệu quả của deferipron trên ferritin huyết thanh
• 4.9.4. Đánh giá hiệu quả của deferipron với nhiễm sắt ở gan
• 4.9.5. Đánh giá hiệu quả của deferipron với nhiễm sắt ở tim
• 4.9.6. Đặc điểm của nhóm đáp ứng và không đáp ứng với điều trị thải sắt bằng deferipron
• 4.9.7. Các tác dụng phụ bất lợi của deferipron
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tình trạng nhiễm sắt ở bệnh nhân thalassemia

Tình trạng nhiễm sắt ở bệnh nhân thalassemia là một vấn đề nghiêm trọng, do việc truyền máu định kỳ dẫn đến tích lũy sắt trong cơ thể. Theo nghiên cứu, bệnh nhân thalassemia thường gặp phải tình trạng thiếu máu nặng, buộc phải truyền máu thường xuyên. Mỗi lần truyền máu, một lượng lớn sắt được đưa vào cơ thể, trong khi cơ thể không có cơ chế tự nhiên để thải sắt. Điều này dẫn đến nhiễm sắt trong các mô như gan, tim và các tuyến nội tiết. Nghiên cứu cho thấy rằng, nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng nhiễm sắt có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, viêm gan và các rối loạn nội tiết. Việc đánh giá tình trạng nhiễm sắt thường được thực hiện thông qua các chỉ số như ferritin huyết thanh và nồng độ sắt trong gan (LIC). Theo một nghiên cứu, tỷ lệ bệnh nhân thalassemia có nhiễm sắt cao lên đến 60% trong số những người được khảo sát. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp theo dõi và điều trị hiệu quả.

1.1. Nguyên nhân gây nhiễm sắt

Nguyên nhân chính dẫn đến nhiễm sắt ở bệnh nhân thalassemia là do việc truyền máu định kỳ. Mỗi lần truyền máu, một lượng lớn sắt được đưa vào cơ thể mà không có cơ chế thải sắt tự nhiên. Theo nghiên cứu, bệnh nhân thalassemia phụ thuộc vào truyền máu có nguy cơ cao bị nhiễm sắt. Ngoài ra, các yếu tố khác như chế độ ăn uống giàu sắt cũng có thể góp phần vào tình trạng này. Việc thiếu hụt các yếu tố điều hòa chuyển hóa sắt như hepcidin cũng làm tăng nguy cơ nhiễm sắt. Độc tính từ nhiễm sắt có thể gây ra tổn thương cho các cơ quan như gan và tim, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Do đó, việc hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế gây ra nhiễm sắt là rất quan trọng trong việc quản lý và điều trị bệnh nhân thalassemia.

II. Điều trị thải sắt

Điều trị thải sắt là một phần quan trọng trong quản lý bệnh nhân thalassemia. Các phương pháp điều trị thải sắt hiện nay bao gồm thuốc thải sắt đường uống như deferipron và desferrioxamin. Deferipron được ưa chuộng do tính tiện lợi và hiệu quả trong việc giảm nồng độ sắt trong cơ thể. Nghiên cứu cho thấy rằng, việc sử dụng deferipron có thể làm giảm đáng kể nồng độ ferritin huyết thanh, một chỉ số quan trọng trong việc đánh giá tình trạng nhiễm sắt. Tuy nhiên, việc điều trị cũng cần được theo dõi chặt chẽ để phát hiện sớm các tác dụng phụ có thể xảy ra. Một số bệnh nhân có thể gặp phải các tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa hoặc giảm bạch cầu. Do đó, việc quản lý điều trị thải sắt cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và bệnh nhân để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

2.1. Phương pháp thải sắt

Phương pháp thải sắt chủ yếu hiện nay là sử dụng thuốc thải sắt đường uống như deferipron và desferrioxamin. Deferipron có ưu điểm là dễ sử dụng và có thể được dùng tại nhà, giúp bệnh nhân thuận tiện hơn trong việc điều trị. Nghiên cứu cho thấy rằng, việc sử dụng deferipron có thể làm giảm nồng độ ferritin huyết thanh và cải thiện tình trạng nhiễm sắt ở gan và tim. Tuy nhiên, việc theo dõi định kỳ là cần thiết để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các tác dụng phụ. Đặc biệt, các chỉ số như nồng độ sắt trong gan (LIC) và chỉ số T2* tim cũng cần được theo dõi để đánh giá tình trạng nhiễm sắt và hiệu quả của điều trị. Việc áp dụng các phương pháp thải sắt hiệu quả không chỉ giúp cải thiện sức khỏe của bệnh nhân mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của họ.