Nghiên cứu tính đa hình gen ở phụ nữ loãng xương sau mãn kinh

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Tổng quan loãng xương và loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh

1.2. Định nghĩa loãng xương

1.3. Chẩn đoán loãng xương

1.4. Sinh lý học quá trình phát triển xương

1.5. Định nghĩa mãn kinh

1.6. Ảnh hưởng của mãn kinh đến loãng xương

1.7. Dịch tễ học loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh

1.8. Một số yếu tố liên quan đến mật độ xương và loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh

1.9. Gen và loãng xương

1.10. Tổng quan về gen MTHFR và SNP rs1801133

1.11. Tổng quan về gen LRP5 và SNP rs41494349

1.12. Tổng quan về gen FTO và SNP 1121980

1.13. Các kỹ thuật sinh học phân tử phân tích gen

1.13.1. Kỹ thuật PCR

1.13.2. Phương pháp ARMS-PCR

1.13.3. Kỹ thuật RFLP-PCR

1.13.4. Kỹ thuật giải trình tự gen trực tiếp

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

2.1.1. Địa điểm nghiên cứu

2.1.2. Thời gian nghiên cứu

2.2. Đối tượng nghiên cứu

2.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn

2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ

2.3. Phương pháp nghiên cứu

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu

2.3.2. Phương pháp chọn mẫu

2.3.3. Quy trình phỏng vấn và khám lâm sàng

2.3.4. Đo BMD theo phương pháp hấp thụ tia X năng lượng kép

2.3.5. Quy trình lấy máu phân tích gen và bảo quản

2.3.6. Các bước tiến hành phân tích gen

2.3.7. Các biến số nghiên cứu

2.3.8. Sai số và khống chế sai số

2.3.9. Phân tích và xử lý số liệu

2.3.10. Đạo đức nghiên cứu

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu

3.2. Phân bố tần số kiểu gen và alen của đa hình gen MTHFR rs1801133, LRP5 rs41494349, FTO rs1121980 của đối tượng nghiên cứu

3.3. Nồng độ DNA và độ tinh sạch trung bình

3.4. Kiểu gen và alen của đa hình gen MTHFR rs1801133

3.5. Kiểu gen và alen của đa hình gen LRP5 rs41494349

3.6. Kiểu gen và alen của đa hình gen FTO rs1121980

3.7. Phân bố kiểu gen và alen của đa hình MTHFR rs1801133, LRP5 rs41494349, FTO rs1121980 của nhóm phụ nữ sau mãn kinh loãng xương với nhóm không loãng xương

3.8. Phân bố kiểu gen và alen của đa hình MTHFR rs1801133, LRP5 rs41494349, FTO rs1121980 của nhóm phụ nữ sau mãn kinh loãng xương với nhóm giảm mật độ xương và nhóm mật độ xương bình thường

3.9. Mối liên quan giữa tính đa hình gen MTHFR rs1801133, LRP5 rs41494349, FTO rs1121980 với mật độ xương và các yếu tố nguy cơ loãng xương

3.9.1. Mối liên quan giữa kiểu gen và mật độ xương của đối tượng nghiên cứu

3.9.2. Mối liên quan giữa kiểu gen và các yếu tố nguy cơ loãng xương

3.9.3. Tương quan 2 biến của một số yếu tố nguy cơ với mật độ xương

3.9.4. Tương quan đa biến của các yếu tố nguy cơ loãng xương và mật độ xương

3.9.5. Tương quan tuyến tính đơn biến của các đa hình gen với mật độ xương

3.9.6. Tương quan đa biến giữa các đa hình gen MTHFR rs1801133, LRP5 rs41494349, FTO rs1121980 và một số yếu tố liên quan với mật độ xương

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng quan loãng xương và loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh

Phần này cung cấp cái nhìn tổng quan về loãng xương, đặc biệt là ở phụ nữ sau mãn kinh. Loãng xương là bệnh lý đặc trưng bởi sự giảm mật độ xương và tổn thương cấu trúc xương, dẫn đến tăng nguy cơ gãy xương. Phụ nữ sau mãn kinh là nhóm đối tượng có nguy cơ cao do sự suy giảm hormone estrogen. Phần này cũng đề cập đến dịch tễ học và các yếu tố liên quan đến mật độ xương như tuổi tác, di truyền, và lối sống.

1.1 Định nghĩa loãng xương

Loãng xương được WHO định nghĩa là bệnh lý đặc trưng bởi sự giảm mật độ xương và tổn thương cấu trúc xương, dẫn đến tăng nguy cơ gãy xương. Định nghĩa này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đo mật độ xương để đánh giá nguy cơ gãy xương. Bệnh lý này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe phụ nữ, đặc biệt là sau mãn kinh.

1.2 Chẩn đoán loãng xương

Chẩn đoán loãng xương dựa trên việc đo mật độ xương bằng phương pháp hấp thụ tia X năng lượng kép (DXA). Chỉ số T-score được sử dụng để đánh giá mức độ loãng xương. Các vị trí đo mật độ xương bao gồm cổ xương đùi, đầu trên xương đùi, và cột sống thắt lưng. Phần này cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc sử dụng giá trị tham chiếu phù hợp với dân tộc và giới tính.

II. Nghiên cứu tính đa hình gen ở phụ nữ loãng xương sau mãn kinh

Phần này tập trung vào nghiên cứu gen liên quan đến loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh. Các đa hình gen như MTHFR rs1801133, LRP5 rs41494349, và FTO rs1121980 được nghiên cứu để xác định mối liên hệ với mật độ xương. Các kỹ thuật phân tích gen như PCR, ARMS-PCR, và RFLP-PCR được sử dụng để xác định biến thể gen.

2.1 Tính đa hình gen MTHFR rs1801133

Đa hình gen MTHFR rs1801133 có liên quan đến sự giảm mật độ xương do ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa homocysteine. Nghiên cứu cho thấy người mang alen T có nguy cơ cao hơn. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế, đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh.

2.2 Tính đa hình gen LRP5 rs41494349

Đa hình gen LRP5 rs41494349 ảnh hưởng đến con đường tín hiệu Wnt/β-catenin, liên quan đến quá trình tạo xương. Nghiên cứu chỉ ra rằng alen R của gen này có liên quan đến mật độ xương thấp hơn, đặc biệt ở người châu Á.

2.3 Tính đa hình gen FTO rs1121980

Đa hình gen FTO rs1121980 liên quan đến sự cân bằng giữa khối lượng xương và chất béo. Nghiên cứu cho thấy kiểu gen đồng hợp tử lặn TT có nguy cơ gãy xương cao hơn. Đây là nghiên cứu đầu tiên về gen này ở phụ nữ Việt Nam.

III. Mối liên quan giữa tính đa hình gen và mật độ xương

Phần này phân tích mối liên quan giữa các đa hình gen và mật độ xương ở phụ nữ sau mãn kinh. Kết quả cho thấy sự tương quan đáng kể giữa biến thể gen và tình trạng loãng xương. Các yếu tố nguy cơ như tuổi tác, chỉ số BMI, và hoạt động thể lực cũng được xem xét.

3.1 Mối liên quan giữa gen MTHFR rs1801133 và mật độ xương

Nghiên cứu chỉ ra rằng đa hình gen MTHFR rs1801133 có liên quan đến mật độ xương thấp hơn, đặc biệt ở nhóm phụ nữ loãng xương. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm soát nồng độ homocysteine trong điều trị loãng xương.

3.2 Mối liên quan giữa gen LRP5 rs41494349 và mật độ xương

Đa hình gen LRP5 rs41494349 có ảnh hưởng đến mật độ xương thông qua con đường tín hiệu Wnt/β-catenin. Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế, đặc biệt ở người châu Á.

3.3 Mối liên quan giữa gen FTO rs1121980 và mật độ xương

Đa hình gen FTO rs1121980 có liên quan đến sự mất cân bằng giữa khối lượng xương và chất béo. Nghiên cứu cho thấy kiểu gen TT có nguy cơ gãy xương cao hơn, đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh.

IV. Giá trị và ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu này có giá trị khoa học và thực tiễn cao trong việc hiểu rõ hơn về tác động gen đối với loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh. Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong chẩn đoán, điều trị, và phòng ngừa loãng xương. Đặc biệt, việc xác định biến thể gen giúp cá nhân hóa các phương pháp điều trị, nâng cao hiệu quả và giảm chi phí y tế.

Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu tính đa hình của một số gen ở phụ nữ loãng xương sau mãn kinh