Luận án về thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch và yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Phương
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Bá Nha
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Sản phụ khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Thuyên Tắc Huyết Khối Tĩnh Mạch Ở Bệnh Nhân Phẫu Thuật Phụ Khoa
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Khái quát về phẫu thuật phụ khoa
• 1.2. Khái quát giải phẫu hệ sinh dục nữ và hệ mạch đi kèm
• 1.3. Phân loại các phẫu thuật phụ khoa
• 1.4. Phân loại các bệnh lý phụ khoa liên quan đến phẫu thuật
• 1.5. Tổng quan về thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch
• 1.6. Giải phẫu học hệ tĩnh mạch chi dưới
• 1.7. Các khái niệm cơ bản về huyết khối tĩnh mạch
• 1.8. Cơ chế bệnh sinh của thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch
• 1.9. Thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch với phẫu thuật phụ khoa
• 1.10. Chẩn đoán, điều trị và dự phòng thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch
• 1.10.1. Chẩn đoán thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch
• 1.10.2. Điều trị và dự phòng thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch
• 1.11. Một số nghiên cứu về thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch và một số yếu tố nguy cơ
• 1.11.1. Trên thế giới
• 1.11.2. Tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Thời gian nghiên cứu. Địa điểm nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4.2. Các bước tiến hành
• 2.4.3. Cỡ mẫu nghiên cứu và phương pháp chọn mẫu
• 2.4.4. Biến số, chỉ số nghiên cứu
• 2.4.5. Xác định các yếu tố nhân khẩu học, tiền sử Sản Phụ khoa, đặc điểm bệnh lý phụ khoa mắc phải
• 2.4.6. Xác định các yếu tố nguy cơ TTHKTM (dựa trên thang điểm Caprini dành cho phẫu thuật ngoại khoa chung theo hướng dẫn của ACCP 2012)
• 2.4.7. Xác định các yếu tố liên quan tới các mục tiêu nghiên cứu
• 2.4.8. Các tiêu chí đánh giá các biến số, chỉ số nghiên cứu
• 2.4.9. Quy trình siêu âm Doppler tĩnh mạch chi dưới và tiêu chí đánh giá kết quả
• 2.4.10. Phương tiện nghiên cứu và kỹ thuật thu thập số liệu
• 2.4.10.1. Phương tiện nghiên cứu
• 2.4.10.2. Kỹ thuật thu thập số liệu nghiên cứu
• 2.4.11. Sai số và khống chế sai số trong nghiên cứu
• 2.4.12. Biện pháp khống chế sai số
• 2.4.13. Quản lý, xử lý và phân tích số liệu
• 2.4.14. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Tỷ lệ mắc, đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu trên bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa
• 3.2. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.3. Tỷ lệ mắc, đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu trên bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa
• 3.4. Một số yếu tố nguy cơ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch trên bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa tìm được trong nhóm nghiên cứu
• 3.4.1. Tuổi của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.2. Địa dư (nơi ở) của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.3. Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.4. Chỉ số khối cơ thể của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.5. Cách thức phẫu thuật, đường phẫu thuật trên đối tượng nghiên cứu
• 3.4.6. Tính chất kết quả xét nghiệm giải phẫu bệnh của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.7. Kết quả xét nghiệm CRP của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.8. Kết quả xét nghiệm D-Dimer của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.9. Phân tầng các yếu tố nguy cơ của đối tượng nghiên cứu theo Caprini
• 3.4.10. Huyết áp của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.11. Bệnh đái tháo đường
• 3.4.12. Bệnh suy tim mạn
• 3.4.13. Tiền sử chấn thương của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.14. Tiền sử can thiệp chỉnh hình ở đối tượng nghiên cứu
• 3.4.15. Bệnh ung thư
• 3.4.16. Tiền sử phẫu thuật lớn
• 3.4.17. Lượng máu bị mất trong quá trình phẫu thuật
• 3.4.18. Bệnh lý của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.19. Tạng sinh dục được phẫu thuật của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.20. Thời gian nằm bất động của đối tượng nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Tỷ lệ mắc, đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu trên bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa
• 4.2. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.3. Tỷ lệ mắc huyết khối tĩnh mạch ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa
• 4.4. Đặc điểm lâm sàng của huyết khối tĩnh mạch trên bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa
• 4.5. Đặc điểm cận lâm sàng trên siêu âm Doppler mạch chẩn đoán huyết khối tĩnh mạch sâu ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa
• 4.6. Giá trị chẩn đoán cận lâm sàng trong huyết khối tĩnh mạch
• 4.7. Biến chứng Thuyên tắc phổi
• 4.8. Một số yếu tố nguy cơ gây huyết khối tĩnh mạch sâu ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa
• 4.8.1. Yếu tố tuổi và nghề nghiệp
• 4.8.2. Yếu tố phẫu thuật phụ khoa
• 4.8.3. Suy tim mạn
• 4.8.4. Tiền sử mắc huyết khối tĩnh mạch
• 4.8.5. Tăng huyết áp, đái tháo đường và huyết khối tĩnh mạch
• 4.8.6. Phẫu thuật chỉnh hình, chấn thương, ung thư và huyết khối tĩnh mạch
• 4.8.7. Liên quan giữa phân loại yếu tố nguy cơ theo thang điểm Caprini và huyết khối tĩnh mạch sâu
• 4.9. Hạn chế của đề tài
• CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng quan về thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch

Thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch (TTHKTM) là một vấn đề y tế nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh phẫu thuật phụ khoa. TTHKTM bao gồm huyết khối tĩnh mạch sâu (HKTMS) và thuyên tắc phổi (TTP). HKTMS xảy ra khi huyết khối hình thành trong tĩnh mạch sâu, thường là ở chi dưới, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu. TTP là biến chứng nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Theo nghiên cứu, tỷ lệ mắc TTHKTM ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa có thể lên đến 40%, với nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ ràng. Điều này khiến cho việc chẩn đoán và điều trị trở nên khó khăn. Các yếu tố nguy cơ như tuổi tác, béo phì, và tiền sử bệnh lý có thể làm tăng khả năng mắc TTHKTM. Việc nhận thức và phòng ngừa TTHKTM là rất cần thiết để giảm thiểu tỷ lệ mắc và tử vong.

1.1. Cơ chế bệnh sinh của thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch

Cơ chế bệnh sinh của TTHKTM liên quan đến ba yếu tố chính: tình trạng tĩnh mạch, sự tăng đông của máu, và sự bất động. Khi bệnh nhân trải qua phẫu thuật, đặc biệt là phẫu thuật phụ khoa, tình trạng bất động kéo dài có thể dẫn đến sự hình thành huyết khối. Hệ thống tĩnh mạch chi dưới có thể bị tổn thương do phẫu thuật, làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối. Ngoài ra, các yếu tố như tuổi tác, béo phì, và các bệnh lý nền như bệnh tim mạch cũng góp phần vào sự gia tăng nguy cơ. Việc hiểu rõ cơ chế này giúp các bác sĩ có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.

1.2. Chẩn đoán và điều trị thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch

Chẩn đoán TTHKTM thường dựa vào các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng như siêu âm Doppler. Triệu chứng có thể không rõ ràng, dẫn đến việc chẩn đoán muộn. Điều trị bao gồm sử dụng thuốc chống đông và các biện pháp can thiệp nếu cần thiết. Việc dự phòng là rất quan trọng, đặc biệt là ở những bệnh nhân có nguy cơ cao. Các hướng dẫn từ ACCP khuyến cáo việc sử dụng thuốc chống đông và các biện pháp vật lý như đi bộ sớm sau phẫu thuật để giảm thiểu nguy cơ. Sự phối hợp giữa các chuyên khoa là cần thiết để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

II. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này được thực hiện trên nhóm bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa tại Bệnh viện Bạch Mai. Đối tượng nghiên cứu bao gồm những bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật phụ khoa trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2022. Phương pháp nghiên cứu bao gồm thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang, thu thập dữ liệu từ hồ sơ bệnh án và phỏng vấn trực tiếp bệnh nhân. Các yếu tố nguy cơ được xác định dựa trên thang điểm Caprini, một công cụ đánh giá nguy cơ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm thống kê để xác định tỷ lệ mắc và các yếu tố liên quan đến TTHKTM.

2.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu bao gồm các bệnh nhân nữ từ 18 tuổi trở lên, đã trải qua phẫu thuật phụ khoa. Tiêu chí loại trừ bao gồm những bệnh nhân có tiền sử huyết khối tĩnh mạch trước đó hoặc đang sử dụng thuốc chống đông. Số lượng bệnh nhân được chọn là 200, đảm bảo tính đại diện cho nhóm bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa. Việc lựa chọn đối tượng nghiên cứu cẩn thận giúp đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

2.2. Phương pháp thu thập dữ liệu

Dữ liệu được thu thập thông qua hồ sơ bệnh án và phỏng vấn trực tiếp bệnh nhân. Các thông tin cần thiết bao gồm tuổi, chỉ số khối cơ thể (BMI), tiền sử bệnh lý, và các yếu tố nguy cơ khác. Các xét nghiệm cận lâm sàng như siêu âm Doppler cũng được thực hiện để xác định tình trạng huyết khối. Dữ liệu sau đó được nhập vào phần mềm thống kê để phân tích. Phương pháp này giúp đảm bảo tính chính xác và khách quan trong việc đánh giá tỷ lệ mắc và các yếu tố nguy cơ liên quan đến TTHKTM.

III. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc TTHKTM ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa là 25%. Các triệu chứng lâm sàng thường không rõ ràng, với nhiều bệnh nhân không có triệu chứng. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm tuổi tác, chỉ số khối cơ thể cao, và tiền sử bệnh lý như tăng huyết áp và đái tháo đường. Kết quả xét nghiệm cho thấy mức độ D-Dimer tăng cao ở những bệnh nhân mắc TTHKTM. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp dự phòng hiệu quả cho nhóm bệnh nhân này.

3.1. Tỷ lệ mắc và đặc điểm lâm sàng

Tỷ lệ mắc HKTMS trong nhóm bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa là 25%, cho thấy đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Các triệu chứng lâm sàng thường không điển hình, nhiều bệnh nhân không có triệu chứng rõ ràng. Điều này dẫn đến việc chẩn đoán muộn và tăng nguy cơ biến chứng. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và thực hiện các biện pháp dự phòng là rất cần thiết để giảm thiểu tỷ lệ mắc và tử vong.

3.2. Các yếu tố nguy cơ liên quan

Nghiên cứu xác định một số yếu tố nguy cơ chính liên quan đến TTHKTM ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa. Các yếu tố này bao gồm tuổi tác, chỉ số khối cơ thể cao, và tiền sử bệnh lý như tăng huyết áp và đái tháo đường. Những bệnh nhân có tiền sử huyết khối tĩnh mạch cũng có nguy cơ cao hơn. Việc hiểu rõ các yếu tố nguy cơ này giúp các bác sĩ có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn cho bệnh nhân.

IV. Bàn luận

Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình trạng TTHKTM ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa. Tỷ lệ mắc cao và sự thiếu hụt trong việc chẩn đoán sớm cho thấy cần có sự chú ý hơn từ các bác sĩ. Các biện pháp dự phòng như sử dụng thuốc chống đông và khuyến khích bệnh nhân vận động sớm sau phẫu thuật là rất cần thiết. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cần có thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về tình trạng này và phát triển các hướng dẫn điều trị phù hợp.

4.1. Ý nghĩa của nghiên cứu

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về TTHKTM ở bệnh nhân phẫu thuật phụ khoa. Kết quả cho thấy tỷ lệ mắc cao và sự cần thiết phải có các biện pháp dự phòng hiệu quả. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tỷ lệ mắc mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Các bác sĩ cần được đào tạo và cập nhật kiến thức về tình trạng này để có thể chẩn đoán và điều trị kịp thời.

4.2. Đề xuất các biện pháp phòng ngừa

Để giảm thiểu nguy cơ mắc TTHKTM, các biện pháp phòng ngừa cần được thực hiện nghiêm túc. Việc sử dụng thuốc chống đông cho những bệnh nhân có nguy cơ cao là rất cần thiết. Ngoài ra, khuyến khích bệnh nhân vận động sớm sau phẫu thuật cũng là một biện pháp hiệu quả. Các bệnh viện cần xây dựng các quy trình và hướng dẫn cụ thể để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật.