Luận Văn Thạc Sĩ: Sự Hài Lòng Của Học Sinh Trung Học Cơ Sở Về Trường Học

• Tác giả: Nguyen Thi Trang
• Người hướng dẫn: TS. Tran Thu Huong
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Tâm lý học
• Đề tài: Nghiên cứu sự hài lòng của học sinh trung học cơ sở về trường học
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ HÀI LÒNG TRƯỜNG HỌC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 1.1. Tổng quan một số nghiên cứu sự hài lòng về trường học của học sinh
• 1.2. Một số nghiên cứu nước ngoài
• 1.3. Lý luận về sự hài lòng về trường học
• 1.4. Khái niệm về sự hài lòng
• 1.5. Khái niệm sự hài lòng về trường học
• 1.6. Một số đặc điểm tâm sinh lý của học sinh trung học cơ sở
• 1.7. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu
• 2.2. Khách thể nghiên cứu
• 2.3. Tổ chức nghiên cứu
• 2.4. Tổ chức nghiên cứu lý luận
• 2.5. Tổ chức nghiên cứu thực trạng. Triển khai nghiên cứu
• 2.6. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN VỀ SỰ HÀI LÒNG CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ VỚI TRƯỜNG HỌC
• 3.1. Đánh giá mức độ hài lòng của học sinh THCS về trường học
• 3.2. Mức độ hài lòng nói chung của học sinh THCS về trường học
• 3.3. Mức độ hài lòng của học sinh THCS về phương pháp dạy và học của thầy cô
• 3.4. Mức độ hài lòng của học sinh THCS về môi trường cảm xúc học đường
• 3.5. Mức độ hài lòng của học sinh THCS về các mối quan hệ
• 3.6. Mối quan hệ giữa các khía cạnh hài lòng về trường học của học sinh THCS
• 3.7. Mối quan hệ giữa sự hài lòng về trường học của học sinh THCS với một số đặc trưng nhân cách
• 3.8. Mối liên hệ giữa lòng tự trắc ẩn với sự hài lòng về trường học của học sinh THCS
• 3.9. Dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng về trường học của học sinh THCS
• 3.10. Dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng chung về trường học
• 3.11. Dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng về hoạt động dạy và học trong nhà trường
• 3.12. Dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng về môi trường cảm xúc học đường
• 3.13. Dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng về các mối quan hệ
• 3.14. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan nghiên cứu

Nghiên cứu về sự hài lòng của học sinh trung học cơ sở với trường học đã nhận được sự quan tâm đáng kể từ các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Các nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào việc đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của học sinh, từ đó xác định các khía cạnh cần cải thiện. Theo Ruut Veenhoven (1993), sự hài lòng là một yếu tố quan trọng trong việc đánh giá chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu của Baker (1998) và Cock & Halvari (1999) đã chỉ ra rằng sự hài lòng với trường học có mối liên hệ chặt chẽ với thành tích học tập của học sinh. Những nghiên cứu này nhấn mạnh rằng trải nghiệm của học sinh tại trường học không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc mà còn tác động đến sự phát triển toàn diện của các em. Các yếu tố như chất lượng giáo dục, môi trường học tập, và quan hệ giữa học sinh và giáo viên được xem là những yếu tố chủ chốt trong việc tạo ra một môi trường học tập tích cực.

II. Khái niệm và lý luận về sự hài lòng

Khái niệm về sự hài lòng thường được định nghĩa là mức độ mà một cá nhân cảm thấy thỏa mãn với các khía cạnh của cuộc sống, trong đó có trường học. Sự hài lòng của học sinh trung học cơ sở đối với trường học bao gồm nhiều yếu tố như chất lượng giáo dục, môi trường học tập, và mối quan hệ với giáo viên. Theo Huebner (2004), sự hài lòng với trường học không chỉ phản ánh cảm xúc tích cực mà còn là chỉ báo cho hạnh phúc của học sinh. Những nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng sự hỗ trợ từ giáo viên và bạn bè có tác động tích cực đến sự hài lòng của học sinh. Điều này cho thấy rằng, việc tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi mà học sinh cảm thấy được hỗ trợ và tôn trọng, là rất quan trọng trong việc nâng cao sự hài lòng của các em với trường học.

III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của học sinh trung học cơ sở với trường học. Một số yếu tố chính bao gồm chất lượng giáo dục, môi trường cảm xúc, và cơ sở vật chất. Theo Florin (2003), cảm giác an toàn và sự hỗ trợ từ giáo viên có tác động lớn đến sự hài lòng của học sinh. Nghiên cứu của Hetland & Wold (2009) cũng khẳng định rằng sự hỗ trợ xã hội từ giáo viên và bạn bè có liên quan chặt chẽ đến mức độ hài lòng của học sinh. Hơn nữa, việc có các mối quan hệ tích cực trong trường học cũng giúp nâng cao cảm giác hài lòng và hạnh phúc của học sinh. Do đó, việc cải thiện các yếu tố này sẽ góp phần nâng cao sự hài lòng của học sinh đối với trường học.

IV. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện nghiên cứu này, các phương pháp như khảo sát, phỏng vấn sâu và phân tích dữ liệu đã được sử dụng. Khách thể nghiên cứu bao gồm 410 học sinh trung học cơ sở từ hai trường THCS Minh Châu và THCS Tân Việt. Bảng hỏi được thiết kế để thu thập thông tin về mức độ hài lòng của học sinh đối với các khía cạnh khác nhau của trường học như chất lượng giáo dục, môi trường cảm xúc, và quan hệ với giáo viên. Phương pháp thống kê toán học cũng được áp dụng để phân tích dữ liệu và đưa ra kết luận. Kết quả của nghiên cứu sẽ giúp cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự hài lòng của học sinh và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

V. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng sự hài lòng của học sinh trung học cơ sở với trường học là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình học tập và phát triển của các em. Các yếu tố như chất lượng giáo dục, môi trường cảm xúc, và các mối quan hệ trong trường học cần được cải thiện để nâng cao mức độ hài lòng của học sinh. Đề xuất các biện pháp cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường sự hỗ trợ từ giáo viên và tạo ra môi trường học tập tích cực sẽ là những bước đi cần thiết. Từ đó, không chỉ nâng cao sự hài lòng mà còn góp phần vào sự phát triển toàn diện của học sinh trong môi trường học đường.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển không ngừng của giáo dục, sự hài lòng của học sinh Trung học cơ sở (THCS) với trường học ngày càng được quan tâm như một chỉ báo quan trọng phản ánh chất lượng giáo dục và môi trường học đường. Theo ước tính, khoảng 410 học sinh tại hai trường THCS Minh Châu và Tân Việt, tỉnh Hưng Yên, đã được khảo sát để đánh giá mức độ hài lòng về trường học trong năm 2021. Nghiên cứu tập trung vào ba khía cạnh chính: hoạt động dạy và học, môi trường cảm xúc học đường, và các mối quan hệ trong trường học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định mức độ hài lòng, biểu hiện cụ thể và các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của học sinh THCS, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục và môi trường học tập. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại hai trường THCS Minh Châu và Tân Việt, với đối tượng là học sinh các khối lớp 6 đến 9, cùng giáo viên chủ nhiệm. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn, góp phần cải thiện môi trường học đường, tăng cường sự gắn kết giữa học sinh và nhà trường, đồng thời hỗ trợ phát triển nhân cách và năng lực học tập của học sinh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết tâm lý học phát triển và xã hội, trong đó có lý thuyết nhận thức xã hội của Bandura (2001) nhấn mạnh vai trò của niềm tin vào năng lực bản thân trong việc duy trì sự hài lòng và thành tích học tập. Lý thuyết so sánh xã hội và lý thuyết mục tiêu cũng được vận dụng để giải thích sự hài lòng của học sinh với môi trường học đường. Khái niệm về sự hài lòng được hiểu là cảm nhận chủ quan của cá nhân về đối tượng hướng đến, trong trường hợp này là trường học, bao gồm các khía cạnh: hoạt động dạy và học, môi trường cảm xúc, và các mối quan hệ xã hội.

Các khái niệm chuyên ngành như "lòng tự trắc ẩn" (self-compassion), "bầu không khí học đường" (school climate), và "đặc trưng nhân cách" được tích hợp để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của học sinh. Lòng tự trắc ẩn được xem là một chiến lược ứng phó tích cực, có liên quan đến sự hài lòng và sức khỏe tâm lý của học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và phân tích thống kê toán học. Cỡ mẫu gồm 410 học sinh từ các lớp 6 đến 9 tại hai trường THCS Minh Châu và Tân Việt, được chọn ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện. Ngoài ra, giáo viên chủ nhiệm cũng được khảo sát để bổ sung thông tin.

Nguồn dữ liệu chính là kết quả khảo sát trực tiếp, kết hợp với tài liệu tham khảo từ các nghiên cứu trong và ngoài nước. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê để đánh giá mức độ hài lòng, so sánh giữa các nhóm theo giới tính, khối lớp, học lực và các đặc trưng nhân cách. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2020 đến tháng 7/2021, bao gồm giai đoạn xây dựng đề cương, thu thập dữ liệu và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ hài lòng chung của học sinh THCS với trường học: Khoảng 63,5% học sinh đánh giá mức độ hài lòng ở mức khá, trong khi 42% học sinh là nam và 58% là nữ. Mức độ hài lòng về hoạt động dạy và học đạt trung bình khá với điểm trung bình khoảng 3,5 trên thang 5 điểm.

2. Sự khác biệt về hài lòng theo giới tính và khối lớp: Học sinh nữ có mức độ hài lòng cao hơn học sinh nam khoảng 7%. Học sinh lớp 6 có mức hài lòng thấp hơn so với các lớp 7, 8, 9 do sự bỡ ngỡ khi chuyển cấp, với sự khác biệt trung bình 0,4 điểm trên thang đo.

3. Ảnh hưởng của môi trường cảm xúc và các mối quan hệ: Học sinh đánh giá cao sự hỗ trợ từ giáo viên và bạn bè, với 70% học sinh cảm thấy được quan tâm và tôn trọng trong trường học. Tuy nhiên, khoảng 20% học sinh chưa hài lòng về cơ sở vật chất và phương pháp giảng dạy, ảnh hưởng đến cảm xúc tích cực trong học tập.

4. Mối liên hệ giữa đặc trưng nhân cách, lòng tự trắc ẩn và sự hài lòng: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy lòng tự trắc ẩn có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự hài lòng chung về trường học (p < 0,05). Học sinh có mức độ tự trắc ẩn cao hơn có xu hướng hài lòng với trường học cao hơn khoảng 15%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự khác biệt về mức độ hài lòng giữa các nhóm có thể giải thích bởi đặc điểm tâm sinh lý của học sinh THCS, đặc biệt là giai đoạn chuyển cấp và sự phát triển nhân cách. Kết quả phù hợp với các nghiên cứu quốc tế cho thấy học sinh nữ thường có sự hài lòng cao hơn do khả năng thích nghi và xây dựng mối quan hệ xã hội tốt hơn.

Môi trường cảm xúc tích cực và các mối quan hệ xã hội là yếu tố then chốt thúc đẩy sự hài lòng, đồng thời giảm thiểu nguy cơ bỏ học và các vấn đề hành vi. Việc giáo viên thể hiện sự quan tâm, tôn trọng và hỗ trợ học sinh góp phần tạo nên bầu không khí học đường lành mạnh, điều này được minh họa rõ qua các biểu đồ phân bố mức độ hài lòng theo từng khía cạnh.

Lòng tự trắc ẩn được xác nhận là một yếu tố dự báo quan trọng, giúp học sinh ứng phó với áp lực học tập và phát triển cảm xúc tích cực, từ đó nâng cao sự hài lòng với trường học. Kết quả này bổ sung cho các nghiên cứu trước đây về vai trò của yếu tố tâm lý cá nhân trong môi trường giáo dục.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và phát triển năng lực giáo viên: Đào tạo kỹ năng giao tiếp, hỗ trợ tâm lý và đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao sự hài lòng của học sinh về hoạt động dạy và học. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng, chủ thể: Ban giám hiệu và phòng đào tạo nhà trường.

2. Cải thiện cơ sở vật chất và môi trường học tập: Đầu tư nâng cấp phòng học, trang thiết bị học tập và không gian sinh hoạt chung để tạo môi trường học tập thân thiện, an toàn. Thời gian thực hiện: 12-18 tháng, chủ thể: Ban quản lý trường học và các cấp quản lý giáo dục địa phương.

3. Phát triển chương trình hỗ trợ tâm lý và kỹ năng sống cho học sinh: Tổ chức các buổi tư vấn, đào tạo về lòng tự trắc ẩn, kỹ năng ứng phó stress và xây dựng mối quan hệ tích cực. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm, chủ thể: Giáo viên chủ nhiệm, chuyên gia tâm lý học.

4. Tăng cường hoạt động ngoại khóa và giao lưu học sinh: Tổ chức các câu lạc bộ, hoạt động thể thao, văn nghệ nhằm phát triển kỹ năng xã hội và tăng cường sự gắn kết giữa học sinh. Thời gian thực hiện: hàng năm, chủ thể: Nhà trường và các tổ chức đoàn thể.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách nâng cao chất lượng giáo dục và môi trường học đường phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh THCS.

2. Giáo viên và cán bộ giáo dục: Áp dụng các giải pháp đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường hỗ trợ tâm lý và phát triển kỹ năng mềm cho học sinh.

3. Chuyên gia tâm lý học và tư vấn giáo dục: Tham khảo các phân tích về lòng tự trắc ẩn và các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến sự hài lòng của học sinh để thiết kế các chương trình can thiệp hiệu quả.

4. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ hơn về đặc điểm tâm sinh lý và nhu cầu của con em mình trong giai đoạn THCS, từ đó phối hợp với nhà trường tạo môi trường phát triển tích cực.

Câu hỏi thường gặp

1. Sự hài lòng của học sinh THCS được đo như thế nào?
   Sự hài lòng được đánh giá qua bảng hỏi với các thang đo về hoạt động dạy học, môi trường cảm xúc và các mối quan hệ xã hội, kết hợp phân tích thống kê để xác định mức độ và các yếu tố ảnh hưởng.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của học sinh?
   Môi trường cảm xúc tích cực và sự hỗ trợ từ giáo viên, bạn bè là những yếu tố có tác động mạnh nhất, chiếm khoảng 70% ảnh hưởng đến sự hài lòng chung.

3. Lòng tự trắc ẩn có vai trò gì trong nghiên cứu này?
   Lòng tự trắc ẩn giúp học sinh ứng phó với áp lực học tập và cảm xúc tiêu cực, từ đó nâng cao sự hài lòng với trường học, được chứng minh qua phân tích hồi quy với ý nghĩa thống kê.

4. Có sự khác biệt về sự hài lòng giữa học sinh nam và nữ không?
   Có, học sinh nữ có mức độ hài lòng cao hơn học sinh nam khoảng 7%, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về sự khác biệt giới trong môi trường học đường.

5. Làm thế nào để nâng cao sự hài lòng của học sinh THCS?
   Cần tập trung vào phát triển năng lực giáo viên, cải thiện cơ sở vật chất, hỗ trợ tâm lý và tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm tạo môi trường học tập tích cực và thân thiện.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định mức độ hài lòng chung của học sinh THCS tại hai trường ở Hưng Yên ở mức khá, với sự khác biệt theo giới tính và khối lớp.
• Môi trường cảm xúc tích cực và các mối quan hệ xã hội đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao sự hài lòng của học sinh.
• Lòng tự trắc ẩn là yếu tố tâm lý quan trọng, có tác động tích cực đến sự hài lòng với trường học.
• Các đề xuất tập trung vào phát triển giáo viên, cải thiện cơ sở vật chất, hỗ trợ tâm lý và tăng cường hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
• Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện các giải pháp can thiệp, đồng thời kêu gọi sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc xây dựng môi trường học đường thân thiện, tích cực.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để góp phần xây dựng môi trường giáo dục THCS ngày càng phát triển và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của học sinh.