Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội mạnh mẽ của Việt Nam, nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng cao, kéo theo yêu cầu nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Theo số liệu của Ngân Hàng Thế Giới cập nhật năm 2020, GDP đầu người Việt Nam đã tăng 2,7 lần từ năm 2002 đến 2018, đạt trên 2.700 USD năm 2019, đồng thời tỷ lệ nghèo giảm từ hơn 70% xuống dưới 6%. Năm 2020, dù chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, Việt Nam vẫn ghi nhận hơn 167 triệu lượt khám chữa bệnh trên toàn quốc, giảm khoảng 10% so với năm 2019. Hệ thống y tế gồm 1.451 bệnh viện công lập và 219 bệnh viện tư nhân, cùng hơn 31.000 phòng khám tư nhân, tuy nhiên tình trạng quá tải tại các bệnh viện tuyến trên vẫn diễn ra nghiêm trọng do người dân thiếu niềm tin vào chất lượng khám chữa bệnh tại tuyến cơ sở.
Bệnh Viện Đa Khoa Xuyên Á (BV ĐKXA) là một bệnh viện tư nhân lớn tại huyện Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh, với quy mô hơn 1.250 giường bệnh và trung bình tiếp nhận hơn 1.800 bệnh nhân ngoại trú mỗi ngày, trong đó 70-80% có thẻ bảo hiểm y tế (BHYT). Tuy nhiên, bệnh viện đang đối mặt với thách thức về nhân lực, cơ sở vật chất và chất lượng phục vụ, ảnh hưởng đến sự hài lòng của bệnh nhân.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố tác động đến sự hài lòng của bệnh nhân ngoại trú về chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh tại BV ĐKXA, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng khả năng cạnh tranh của bệnh viện trong khu vực. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 12 năm 2020, tập trung tại BV ĐKXA, với cỡ mẫu 350 bệnh nhân ngoại trú được khảo sát trực tiếp.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình SERVQUAL của Parasuraman (1988), một trong những mô hình phổ biến nhất để đo lường chất lượng dịch vụ, bao gồm 5 yếu tố chính: sự tin cậy, năng lực phục vụ, phương tiện hữu hình, sự đáp ứng và sự thấu cảm. Mô hình này được điều chỉnh và áp dụng trong lĩnh vực y tế nhằm đánh giá chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh ngoại trú.
Các khái niệm chính bao gồm:
- Chất lượng dịch vụ y tế: Được đánh giá qua cấu trúc (cơ sở vật chất, nhân lực), quá trình (quy trình khám chữa bệnh) và kết quả (tình trạng sức khỏe bệnh nhân) theo Donabedian (1966).
- Sự hài lòng của bệnh nhân: Là phản ứng cảm xúc và đánh giá chủ quan của bệnh nhân dựa trên sự so sánh giữa kỳ vọng và trải nghiệm thực tế trong quá trình sử dụng dịch vụ y tế.
- Mối quan hệ giữa chất lượng dịch vụ và sự hài lòng: Chất lượng dịch vụ là nhân tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của bệnh nhân, trong đó sự tin cậy và kết quả khám chữa bệnh thường có tác động mạnh nhất.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính gồm phỏng vấn sâu 10 bệnh nhân ngoại trú và thảo luận nhóm với 5 bệnh nhân thường xuyên nhằm xây dựng và hiệu chỉnh bảng câu hỏi khảo sát. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát trực tiếp 380 bệnh nhân ngoại trú tại BV ĐKXA, sau khi sàng lọc thu được 350 mẫu hợp lệ.
Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng, phù hợp với quy mô và điều kiện thực tế. Thang đo Likert 5 mức độ được sử dụng để đo lường các biến quan sát. Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS 20.0, bao gồm kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các yếu tố, phân tích tương quan Pearson và hồi quy tuyến tính bội để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự hài lòng của bệnh nhân.
Cỡ mẫu 350 được xác định dựa trên công thức n > 8m + 50 (với m = 36 biến quan sát), đảm bảo đủ điều kiện phân tích nhân tố và hồi quy.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Các yếu tố tác động thuận chiều đến sự hài lòng: Nghiên cứu xác định 5 yếu tố có ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng của bệnh nhân ngoại trú tại BV ĐKXA, gồm: sự tin cậy (Beta = 0,186), kết quả khám chữa bệnh (Beta = 0,182), phương tiện hữu hình (Beta = 0,158), năng lực phục vụ (Beta = 0,139) và sự thấu cảm (Beta = 0,131).
Các yếu tố tác động nghịch chiều: Chi phí khám chữa bệnh (Beta = -0,079) và thời gian khám chữa bệnh (Beta = -0,132) có ảnh hưởng tiêu cực đến sự hài lòng của bệnh nhân.
Ảnh hưởng của đặc điểm nhân khẩu học: Kiểm định sự khác biệt cho thấy bệnh nhân nam có mức độ hài lòng cao hơn bệnh nhân nữ. Bệnh nhân có sử dụng BHYT cũng đánh giá sự hài lòng cao hơn nhóm không có BHYT.
Mức độ hài lòng chung: Trung bình mức độ hài lòng của bệnh nhân ngoại trú tại BV ĐKXA đạt khoảng mức khá, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các phản ánh về chi phí và thời gian chờ đợi.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sự tin cậy và kết quả khám chữa bệnh là hai yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự hài lòng, phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực y tế. Sự tin cậy thể hiện qua việc bệnh viện thực hiện đúng cam kết, chính xác và uy tín trong dịch vụ, tạo niềm tin cho bệnh nhân. Kết quả khám chữa bệnh phản ánh hiệu quả điều trị, là yếu tố quyết định trực tiếp đến cảm nhận của bệnh nhân.
Phương tiện hữu hình và năng lực phục vụ cũng đóng vai trò quan trọng, cho thấy cơ sở vật chất hiện đại và thái độ phục vụ chuyên nghiệp góp phần nâng cao trải nghiệm bệnh nhân. Sự thấu cảm, thể hiện qua sự quan tâm, chăm sóc tận tình, tuy có ảnh hưởng thấp hơn nhưng vẫn cần được chú trọng.
Chi phí và thời gian khám chữa bệnh có tác động tiêu cực, phản ánh những khó khăn về tài chính và sự chờ đợi lâu gây giảm sự hài lòng. Điều này phù hợp với thực tế tại nhiều bệnh viện, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 làm tăng áp lực lên hệ thống y tế.
Việc bệnh nhân có BHYT đánh giá cao hơn cho thấy vai trò tích cực của chính sách bảo hiểm trong việc giảm gánh nặng chi phí và nâng cao sự hài lòng. Sự khác biệt về giới tính cũng cần được xem xét trong các chính sách chăm sóc và giao tiếp với bệnh nhân.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng (Beta) của từng yếu tố, bảng so sánh mức độ hài lòng theo nhóm giới tính và BHYT, giúp minh họa rõ ràng các phát hiện chính.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường sự tin cậy trong dịch vụ: Ban lãnh đạo BV ĐKXA cần xây dựng quy trình chuẩn hóa, đảm bảo thực hiện đúng cam kết với bệnh nhân, nâng cao tính chính xác và uy tín trong khám chữa bệnh. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng.
Nâng cao kết quả khám chữa bệnh: Đầu tư đào tạo chuyên môn cho đội ngũ y bác sĩ, áp dụng kỹ thuật y tế hiện đại, tăng cường kiểm soát chất lượng điều trị nhằm cải thiện hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân. Thời gian thực hiện: 12-24 tháng.
Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Nâng cấp phương tiện hữu hình như phòng khám, thiết bị y tế, hệ thống thông tin liên lạc để tạo môi trường khám chữa bệnh chuyên nghiệp, thân thiện. Thời gian thực hiện: 12 tháng.
Rút ngắn thời gian khám chữa bệnh: Tối ưu hóa quy trình khám, tăng cường nhân lực tại khoa khám bệnh, áp dụng công nghệ thông tin để giảm thời gian chờ đợi, nâng cao trải nghiệm bệnh nhân. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng.
Kiểm soát chi phí hợp lý: Xây dựng chính sách giá minh bạch, phối hợp với BHYT để giảm gánh nặng tài chính cho bệnh nhân, đồng thời tăng cường truyền thông về quyền lợi BHYT. Thời gian thực hiện: 6 tháng.
Đào tạo kỹ năng giao tiếp và thấu cảm cho nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng mềm, nâng cao thái độ phục vụ, tạo sự quan tâm, chăm sóc tận tình cho bệnh nhân. Thời gian thực hiện: liên tục.
Các giải pháp trên cần sự phối hợp chặt chẽ giữa ban lãnh đạo, phòng quản lý chất lượng, các khoa phòng và đội ngũ nhân viên y tế để triển khai hiệu quả, hướng tới mục tiêu nâng cao sự hài lòng của bệnh nhân ngoại trú tại BV ĐKXA.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện quy trình khám chữa bệnh và tăng cường sự hài lòng của bệnh nhân.
Nhân viên y tế và điều dưỡng: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của bệnh nhân để điều chỉnh thái độ phục vụ, nâng cao kỹ năng giao tiếp và chăm sóc bệnh nhân.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị y tế, quản trị kinh doanh: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến chất lượng dịch vụ y tế.
Cơ quan quản lý y tế và chính sách công: Áp dụng các khuyến nghị để xây dựng chính sách hỗ trợ bệnh viện tư nhân, cải thiện hệ thống bảo hiểm y tế và nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh ngoại trú.
Câu hỏi thường gặp
Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của bệnh nhân ngoại trú tại BV ĐKXA?
Sự tin cậy là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất với hệ số Beta 0,186, tiếp theo là kết quả khám chữa bệnh với Beta 0,182, cho thấy bệnh nhân rất quan tâm đến độ tin cậy và hiệu quả điều trị.Chi phí khám chữa bệnh có tác động như thế nào đến sự hài lòng?
Chi phí khám chữa bệnh có tác động nghịch chiều với hệ số Beta -0,079, nghĩa là chi phí cao làm giảm sự hài lòng của bệnh nhân, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng không quá lớn so với các yếu tố khác.Phương pháp chọn mẫu thuận tiện có ảnh hưởng gì đến kết quả nghiên cứu?
Phương pháp này giúp thu thập dữ liệu nhanh và phù hợp với điều kiện thực tế, tuy nhiên có thể giới hạn tính đại diện của mẫu, do đó kết quả cần được diễn giải thận trọng trong phạm vi nghiên cứu.Sự khác biệt về giới tính ảnh hưởng thế nào đến sự hài lòng?
Bệnh nhân nam đánh giá sự hài lòng cao hơn bệnh nhân nữ, có thể do khác biệt về kỳ vọng hoặc trải nghiệm dịch vụ, điều này gợi ý cần có các chính sách chăm sóc phù hợp với từng nhóm đối tượng.Làm thế nào để giảm thời gian chờ đợi khám chữa bệnh?
Tối ưu hóa quy trình khám, tăng cường nhân lực, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý lịch hẹn và tiếp nhận bệnh nhân là các giải pháp hiệu quả để giảm thời gian chờ đợi, nâng cao sự hài lòng.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xác định 6 yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của bệnh nhân ngoại trú tại BV ĐKXA, trong đó sự tin cậy và kết quả khám chữa bệnh có tác động mạnh nhất.
- Chi phí và thời gian khám chữa bệnh có ảnh hưởng tiêu cực đến sự hài lòng, cần được kiểm soát và cải thiện.
- Bệnh nhân có BHYT và bệnh nhân nam có mức độ hài lòng cao hơn, cho thấy vai trò của chính sách bảo hiểm và đặc điểm nhân khẩu học trong trải nghiệm dịch vụ.
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để BV ĐKXA xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh ngoại trú, tăng cường sự hài lòng và khả năng cạnh tranh.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các nhóm bệnh nhân khác để hoàn thiện mô hình quản lý chất lượng dịch vụ y tế.
Ban lãnh đạo BV ĐKXA và các bên liên quan được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của bệnh nhân.