Luận án tiến sĩ về sinh học và biện pháp phòng chống sâu xanh Helicoverpa armigera tại Hà Nội và Viêng Chăn

• Tác giả: Hatsada Virachack
• Người hướng dẫn: PGS. Đặng Thị Dung
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Bảo vệ thực vật
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm sinh học, sinh thái và biện pháp phòng chống sâu xanh Helicoverpa armigera tại Hà Nội, Việt Nam và Viêng Chăn, Lào
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. Lời cam đoan
• 1.2. Mục lục
• 1.3. Danh mục chữ viết tắt
• 1.4. Danh mục bảng
• 1.5. Danh mục hình
• 1.6. Trích yếu luận án
• 1.7. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.8. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
• 1.8.1. Mục tiêu chung
• 1.8.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.9. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.9.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.9.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.10. Những đóng góp mới của đề tài
• 1.11. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1.11.1. Ý nghĩa khoa học
• 1.11.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 1.12. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
• 1.12.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.12.2. Tổng quan nghiên cứu trên thế giới, Việt Nam và Lào
• 1.12.2.1. Tổng quan nghiên cứu trên thế giới
• 1.12.2.2. Tổng quan nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.12.2.3. Tổng quan nghiên cứu tại Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào
• 1.12.3. Những vấn đề cần quan tâm
• 1.13. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu
• 1.13.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 1.13.1.1. Địa điểm nghiên cứu
• 1.13.1.2. Thời gian nghiên cứu
• 1.13.2. Vật liệu và dụng cụ nghiên cứu
• 1.13.2.1. Vật liệu nghiên cứu
• 1.13.2.2. Dụng cụ và hóa chất nghiên cứu
• 1.13.3. Nội dung và phương pháp nghiên cứu
• 1.13.3.1. Nội dung nghiên cứu
• 1.13.3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.13.3.2.1. Phương pháp xử lý và bảo quản mẫu vật
• 1.13.3.2.2. Chỉ tiêu theo dõi và phương pháp tính toán
• 1.13.3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu
• 1.14. Kết quả nghiên cứu và thảo luận
• 1.14.1. Thành phần sâu cánh vảy hại ngô tại Gia Lâm, Hà Nội, Việt Nam và Naxaythong, Viêng Chăn, Lào năm 2017-2019
• 1.14.2. Vị trí số lượng và sự chu chuyển của sâu xanh H. armigera tại Viêng Chăn, Lào
• 1.14.3. Đặc điểm hình thái của sâu xanh H. armigera trên ngô
• 1.14.3.1. Pha trưởng thành
• 1.14.3.2. Pha sâu non
• 1.14.4. Đặc điểm sinh vật học của sâu xanh H. armigera
• 1.14.4.1. Tập tính hoạt động
• 1.14.4.2. Thời gian phát dục các pha của sâu xanh H.
• 1.14.4.3. Thời gian sống và sức đẻ trứng của trưởng thành sâu xanh H.
• 1.14.4.4. Tỷ lệ nở của trứng sâu xanh H.
• 1.14.4.5. Tỷ lệ giới tính của sâu xanh H.
• 1.14.4.6. Tỷ lệ sống sót các pha trước trưởng thành của sâu xanh H.
• 1.14.5. Sức ăn lá ngô của sâu non sâu xanh H.
• 1.14.6. Đặc điểm sinh thái học của sâu xanh H. armigera trên ngô
• 1.14.6.1. Ảnh hưởng của yếu tố nhiệt độ đến một số chỉ tiêu sinh học của sâu xanh H.
• 1.14.6.2. Ảnh hưởng của thức ăn đến một số chỉ tiêu sinh học của sâu xanh H.
• 1.14.6.3. Một số chỉ tiêu sinh thái học cơ bản của sâu xanh H.
• 1.14.6.4. Ảnh hưởng của một số yếu tố sinh thái đến diễn biến mật độ sâu xanh H. armigera trên ngô tại Hà Nội, Việt Nam và Viêng Chăn, Lào năm 2017-2019
• 1.14.7. Thành phần và tỷ lệ ký sinh sâu cánh vảy hại ngô tại Naxaythong, Viêng Chăn, Lào năm 2018-2019
• 1.14.8. Biện pháp phòng chống sâu xanh H. armigera trên ngô tại Naxaythong, Viêng Chăn, Lào vụ hè thu năm 2018
• 1.14.8.1. Biện pháp canh tác
• 1.14.8.2. Biện pháp cơ giới-vật lý phòng chống sâu xanh H. armigera trên ngô tại Xen in, Naxaythong, Viêng Chăn, Lào năm 2018
• 1.14.8.3. Biện pháp sử dụng thuốc Bảo vệ thực vật
• 1.14.9. Kết luận và kiến nghị
• 2. Danh mục các công trình đã công bố liên quan đến luận án
• 3. Tài liệu tham khảo

I. Giới thiệu

Nghiên cứu về sinh học và sinh thái của sâu xanh Helicoverpa armigera (Hübner) là một vấn đề quan trọng trong lĩnh vực bảo vệ thực vật. Sâu xanh là một trong những loài sâu hại chính trên cây ngô tại Hà Nội và Viêng Chăn. Nghiên cứu này nhằm mục đích xác định các đặc điểm sinh học, sinh thái và đề xuất các biện pháp phòng chống hiệu quả. Đặc biệt, nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích sự phân bố, mật độ và chu kỳ sống của sâu xanh trong điều kiện khí hậu và môi trường của hai khu vực này. Việc hiểu rõ về sinh thái của sâu xanh sẽ giúp xây dựng các chiến lược quản lý dịch hại hiệu quả hơn.

II. Đặc điểm sinh học của sâu xanh Helicoverpa armigera

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng vòng đời của Helicoverpa armigera kéo dài trung bình 35,54 ngày trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm tối ưu. Trưởng thành sâu xanh có khả năng sống trung bình 8,9 ngày và đẻ được khoảng 427,55 quả trứng. Tỷ lệ nở của trứng đạt 67,3%, cho thấy khả năng sinh sản cao của loài này. Sâu non từ tuổi thứ 3 trở đi có tính cạnh tranh mạnh mẽ, đặc biệt là khi ăn lá ngô. Điều này cho thấy sự cần thiết phải theo dõi và quản lý mật độ sâu non để giảm thiểu thiệt hại cho cây trồng. Các yếu tố như nhiệt độ và loại thức ăn có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và tỷ lệ sống sót của sâu xanh.

2.1. Vòng đời và sự phát triển

Vòng đời của Helicoverpa armigera bao gồm các giai đoạn từ trứng, sâu non, nhộng đến trưởng thành. Thời gian phát triển của từng giai đoạn phụ thuộc vào điều kiện môi trường, đặc biệt là nhiệt độ. Nghiên cứu cho thấy rằng sâu non phát triển nhanh nhất khi ăn lá ngô, trong khi thời gian phát triển dài nhất là khi ăn ngô tẻ địa phương. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn cây trồng phù hợp để giảm thiểu sự phát triển của sâu xanh.

2.2. Tính cạnh tranh và sức ăn

Sâu non từ tuổi thứ 4 trở lên có khả năng đục bắp ngô cao, cho thấy sự cạnh tranh giữa các cá thể trong cùng một loài. Sức ăn trung bình của sâu non là 4,81g lá/ngày, cho thấy mức độ tiêu thụ thức ăn lớn. Điều này có thể dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng cho cây trồng nếu không có biện pháp quản lý kịp thời.

III. Biện pháp phòng chống sâu xanh

Để kiểm soát Helicoverpa armigera, nghiên cứu đã đề xuất một số biện pháp phòng chống hiệu quả. Các biện pháp này bao gồm canh tác hợp lý, sử dụng cây dẫn dụ và áp dụng thuốc bảo vệ thực vật. Việc sử dụng cây dẫn dụ xung quanh ruộng ngô đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm mật độ sâu xanh. Ngoài ra, nghiên cứu cũng đã thử nghiệm một số loại thuốc hóa học và sinh học, cho thấy thuốc hóa học có hiệu quả cao hơn trong việc kiểm soát sâu xanh. Tuy nhiên, cần cân nhắc đến tính bền vững và tác động đến môi trường khi áp dụng các biện pháp này.

3.1. Canh tác hợp lý

Canh tác hợp lý là một trong những biện pháp quan trọng để kiểm soát sâu xanh. Việc luân canh cây trồng và sử dụng cây dẫn dụ có thể làm giảm mật độ sâu xanh một cách hiệu quả. Nghiên cứu cho thấy rằng mật độ gieo trồng cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của sâu xanh, do đó cần điều chỉnh mật độ gieo trồng phù hợp.

3.2. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

Nghiên cứu đã thử nghiệm một số loại thuốc bảo vệ thực vật và nhận thấy rằng thuốc hóa học có hiệu quả cao hơn so với thuốc sinh học trong việc kiểm soát sâu xanh. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện một cách cẩn thận để tránh gây hại cho môi trường và sức khỏe con người. Cần có các biện pháp giám sát và đánh giá hiệu quả của thuốc sau khi sử dụng.

IV. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu về sâu xanh Helicoverpa armigera tại Hà Nội và Viêng Chăn đã cung cấp những thông tin quý giá về đặc điểm sinh học, sinh thái và các biện pháp phòng chống. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc quản lý sâu xanh cần phải dựa trên các phương pháp khoa học và thực tiễn. Cần tiếp tục nghiên cứu để phát triển các biện pháp phòng chống hiệu quả hơn, đồng thời bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Khuyến nghị cần có sự hợp tác giữa các nhà khoa học, nông dân và cơ quan quản lý để xây dựng các chiến lược quản lý dịch hại bền vững.