Đặc điểm sinh học và sinh thái của quần thể chim yến tổ trắng tại Cù Lao Chàm

• Tác giả: Võ Tấn Phong
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Đình Thủy
• Trường học: Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật
• Chuyên ngành: Sinh học
• Đề tài: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và sinh thái của chim yến tổ trắng tại Cù Lao Chàm
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Nội dung nghiên cứu
• 0.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài luận án
• 0.5. Những đóng góp mới của đề tài luận án
• 0.6. Cấu trúc của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Một số đặc điểm sinh học, sinh thái của loài Chim yến tổ trắng
• 1.1.1. Vị trí phân loại
• 1.1.2. Đặc điểm hình thái, cấu tạo
• 1.1.3. Vùng sống và nơi làm tổ
• 1.2. Tình hình nghiên cứu về loài Chim yến tổ trắng trên thế giới và Việt Nam
• 1.2.1. Nghiên cứu về sinh học, sinh thái
• 1.2.2. Nghiên cứu về phân loại, phân bố
• 1.2.3. Nghiên cứu về thành phần hóa học tổ yến
• 1.3. Khái quát về điều kiện tự nhiên và xã hội khu vực nghiên cứu
• 1.3.1. Vị trí địa lý và địa hình
• 1.3.2. Đặc điểm khí hậu
• 1.3.3. Khu hệ thực vật, động vật
• 1.3.4. Đặc điểm kinh tế, xã hội
• 2. CHƯƠNG 2: THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM, VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.2. Vật liệu và thiết bị nghiên cứu
• 2.3. Đối tượng và giới hạn nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Nghiên cứu đặc điểm về hình thái ngoài
• 2.4.2. Phân tích DNA
• 2.4.3. Nghiên cứu đặc điểm sinh sản
• 2.4.4. Nghiên cứu tập tính kiếm ăn
• 2.4.5. Nghiên cứu hiện trạng và tác động của các nhân tố sinh thái đến quần thể chim yến
• 2.4.6. Xây dựng các giải pháp phát triển bền vững quần thể chim yến
• 2.4.7. Tổng hợp, xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Vị trí phân loại của quần thể loài Chim yến tổ trắng đảo CLC
• 3.2. Đặc điểm hình thái ngoài của loài Chim yến tổ trắng đảo CLC
• 3.2.1. Chim yến non
• 3.2.2. Chim yến trưởng thành
• 3.2.2.1. Đặc điểm sai khác giới tính
• 3.2.2.2. Sai khác về kích thước, khối lượng chim yến một số khu vực
• 3.3. Đặc điểm sinh sản của quần thể loài Chim yến tổ trắng đảo CLC
• 3.3.1. Tập tính ghép đôi, giao hoan và giao phối
• 3.3.2. Hoạt động xây tổ
• 3.3.3. Hoạt động đẻ trứng, ấp trứng và chăm sóc chim non
• 3.3.4. Sức sinh sản của quần thể
• 3.3.5. Tính bảo thủ nơi xây tổ
• 3.4. Tập tính kiếm ăn của quần thể loài Chim yến tổ trắng đảo CLC
• 3.4.1. Hướng rời hang, về hang
• 3.4.2. Thời gian rời hang, về hang
• 3.4.3. Độ cao bắt mồi
• 3.4.4. Khoảng cách bay đi kiếm ăn so với hang làm tổ
• 3.4.5. Số lần rời hang, về hang trong ngày
• 3.4.6. Thành phần thức ăn
• 3.5. Hiện trạng bảo vệ và phát triển hang, khai thác và sử dụng tổ của loài Chim yến tổ trắng đảo CLC
• 3.5.1. Bảo vệ và phát triển hang yến
• 3.5.2. Số lần (vụ) khai thác tổ trong 1 năm
• 3.5.3. Thời điểm khai thác tổ trong mỗi vụ
• 3.5.4. Cách thức khai thác tổ
• 3.5.5. Sản lượng tổ
• 3.5.6. Sử dụng nguồn lợi tổ yến đảo CLC
• 3.6. Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái đến quần thể loài Chim yến tổ trắng đảo CLC
• 3.6.1. Ảnh hưởng của cấu trúc hang
• 3.6.2. Ảnh hưởng của các nhân tố vô sinh
• 3.6.3. Ảnh hưởng của các nhân tố hữu sinh
• 3.6.4. Ảnh hưởng của con người
• 3.7. Các giải pháp bảo tồn, phát triển bền vững quần thể loài Chim yến tổ trắng đảo CLC
• 3.7.1. Bảo vệ nguồn lợi
• 3.7.2. Khai thác hợp lí
• 3.7.3. Phát triển nguồn lợi
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• P.1. DANH MỤC BẢNG
• P.2. DANH MỤC HÌNH
• P.3. CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

I. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu

Nghiên cứu về chim yến tổ trắng, một loài có giá trị kinh tế cao, đã được thực hiện tại quần đảo Cù Lao Chàm. Loài này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế từ tổ yến mà còn đóng vai trò quan trọng trong sinh thái địa phương. Tổ yến, được làm từ nước bọt, đã được sử dụng từ lâu đời và hiện nay đang bị khai thác quá mức, dẫn đến sự suy giảm quần thể. Việc nghiên cứu sinh học và sinh thái của loài chim này là cần thiết để bảo tồn và phát triển bền vững nguồn lợi từ chúng.

1.1. Đặc điểm sinh học và sinh thái

Chim yến tổ trắng có chiều dài trung bình khoảng 12cm, với lông màu nâu phớt đen và bụng màu xám. Chúng có khả năng bay liên tục trong thời gian dài và tốc độ cao, điều này giúp chúng kiếm ăn hiệu quả. Tổ của chúng được làm từ nước bọt, thường được đặt trong các hang động gần nguồn nước. Việc nghiên cứu các đặc điểm này giúp hiểu rõ hơn về hệ sinh thái nơi chúng sinh sống và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của quần thể.

1.2. Tình hình nghiên cứu về loài chim yến tổ trắng

Tại Việt Nam, nghiên cứu về sinh học và sinh thái của chim yến tổ trắng còn hạn chế. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng quần thể chim yến tại Cù Lao Chàm có số lượng lớn, nhưng việc khai thác tổ yến chưa được quản lý hiệu quả. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào quần thể ở Khánh Hòa, trong khi quần đảo Cù Lao Chàm vẫn chưa được khai thác triệt để. Điều này tạo ra cơ hội cho việc nghiên cứu sâu hơn về loài này tại khu vực này.

II. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu được áp dụng bao gồm khảo sát thực địa, thu thập mẫu và phân tích dữ liệu. Việc xác định vị trí phân loại của chim yến tổ trắng được thực hiện thông qua các phương pháp phân tích hình thái và phân tích DNA. Các đặc điểm sinh sản và tập tính kiếm ăn cũng được ghi nhận qua quan sát thực địa. Phương pháp này giúp cung cấp thông tin chính xác về hệ sinh thái và các yếu tố tác động đến quần thể chim yến.

2.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện tại quần đảo Cù Lao Chàm, nơi có môi trường sống lý tưởng cho chim yến tổ trắng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2017, với nhiều đợt khảo sát nhằm thu thập dữ liệu về đặc điểm sinh học và sinh thái của loài này. Việc lựa chọn thời gian và địa điểm nghiên cứu phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác của kết quả.

2.2. Vật liệu và thiết bị nghiên cứu

Các thiết bị nghiên cứu bao gồm máy ghi âm để ghi lại âm thanh của chim, máy ảnh để chụp hình ảnh và ghi lại hành vi của chúng. Ngoài ra, các công cụ phân tích DNA cũng được sử dụng để xác định chính xác vị trí phân loại của chim yến tổ trắng. Việc sử dụng các thiết bị hiện đại giúp nâng cao độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

III. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy quần thể chim yến tổ trắng tại Cù Lao Chàm có đặc điểm sinh sản và tập tính kiếm ăn đa dạng. Tình trạng hiện tại của quần thể cho thấy sự suy giảm do khai thác quá mức và tác động của môi trường. Các giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững quần thể chim yến cần được thực hiện để đảm bảo sự tồn tại của loài này trong tương lai.

3.1. Đặc điểm sinh sản

Chim yến tổ trắng có tập tính sinh sản đặc trưng, thường ghép đôi và xây tổ trong các hang động. Thời gian đẻ trứng và ấp trứng được ghi nhận là rất quan trọng cho sự phát triển của chim non. Việc nghiên cứu các đặc điểm này giúp hiểu rõ hơn về hệ sinh thái và các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh sản của quần thể.

3.2. Tập tính kiếm ăn

Tập tính kiếm ăn của chim yến tổ trắng cho thấy chúng có khả năng bay xa để tìm kiếm thức ăn. Thành phần thức ăn chủ yếu là côn trùng, và chúng thường kiếm ăn ở độ cao lớn. Việc nghiên cứu tập tính này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về nhu cầu dinh dưỡng của loài mà còn cung cấp thông tin quan trọng cho việc bảo tồn và phát triển bền vững quần thể.