Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ bia trong nước và thế giới tăng cao trong những năm gần đây, ngành công nghiệp sản xuất bia đã trở thành một lĩnh vực quan trọng, góp phần giải quyết việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế. Tại Việt Nam, Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa là một trong những doanh nghiệp sản xuất bia tiêu biểu, hoạt động trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Việc quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kinh doanh, hạ giá thành nhưng vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm bia tại Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa trong giai đoạn 2014-2016, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sức cạnh tranh của công ty. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung chính như nhận diện, phân loại chi phí sản xuất, lập dự toán chi phí, xác định chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, phân tích biến động chi phí và lập báo cáo quản trị chi phí.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp thông tin chi tiết, chính xác về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, giúp nhà quản trị đưa ra các quyết định đúng đắn trong hoạch định, tổ chức, kiểm tra và ra quyết định kinh doanh. Kết quả nghiên cứu không chỉ có giá trị thực tiễn đối với Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa mà còn có thể áp dụng tham khảo cho các doanh nghiệp sản xuất bia khác trong nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết kế toán quản trị chi phí: Theo Robert S. Kaplan, kế toán quản trị là bộ phận của hệ thống thông tin quản trị, cung cấp thông tin tài chính và phi tài chính cho nhà quản trị nhằm hoạch định, kiểm soát và ra quyết định. Luật Kế toán Việt Nam 2015 cũng định nghĩa kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính phục vụ quản trị nội bộ doanh nghiệp.

  • Mô hình phân loại chi phí và giá thành sản phẩm: Chi phí sản xuất được phân loại theo chức năng (nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung), theo mối quan hệ với mức độ hoạt động (biến phí, định phí, hỗn hợp), theo khả năng quy nạp (chi phí trực tiếp, gián tiếp) và theo thẩm quyền ra quyết định (chi phí kiểm soát được, không kiểm soát được). Giá thành sản phẩm được xác định theo các phương pháp kế toán chi phí như phương pháp theo công việc và theo quá trình sản xuất.

Các khái niệm chính bao gồm: chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm, dự toán chi phí, định mức chi phí, phân tích biến động chi phí, báo cáo kế toán quản trị chi phí.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu chuyên ngành, sách báo, luận văn, báo cáo ngành và tài liệu nội bộ của Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp, quan sát thực tế tại công ty, đặc biệt là phòng kế toán và các phòng ban liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích biến động chi phí, phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel để tính toán các chỉ tiêu chi phí, giá thành, biến động chi phí và lập báo cáo quản trị.

  • Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào số liệu thực tế của Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa trong các năm tài chính 2014, 2015 và 2016. Phương pháp chọn mẫu chủ yếu là chọn toàn bộ số liệu liên quan đến chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm bia của công ty trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại công ty: Chi phí sản xuất được phân loại rõ ràng thành nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Ví dụ, định mức nguyên vật liệu sản xuất bia chai năm 2017 được xác định chi tiết, giúp lập dự toán chi phí chính xác. Tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 60-65% tổng chi phí sản xuất.

  2. Lập dự toán chi phí và giá thành sản phẩm: Công ty đã xây dựng hệ thống định mức chi phí và lập dự toán chi phí sản xuất dựa trên các định mức này. Dự toán chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung được lập cho từng loại sản phẩm như bia hơi, bia chai. Tuy nhiên, dự toán còn mang tính ước lượng và chưa phản ánh đầy đủ biến động thực tế.

  3. Phương pháp xác định chi phí và giá thành sản phẩm: Công ty áp dụng phương pháp xác định chi phí theo công việc cho các sản phẩm bia, giúp tập hợp chi phí chính xác theo từng loại sản phẩm. Việc phân bổ chi phí sản xuất chung còn chưa tối ưu, dẫn đến chênh lệch giữa chi phí thực tế và chi phí dự toán khoảng 5-7%.

  4. Phân tích biến động chi phí sản xuất: Qua phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung, phát hiện chi phí nguyên vật liệu có biến động giá tăng khoảng 3-4% so với dự toán do biến động thị trường nguyên liệu. Chi phí nhân công trực tiếp biến động do tăng lương và tăng giờ làm thêm, chiếm khoảng 15% tổng chi phí sản xuất. Chi phí sản xuất chung có biến động do chi phí khấu hao và chi phí dịch vụ mua ngoài tăng nhẹ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các biến động chi phí là do sự thay đổi giá nguyên vật liệu trên thị trường, sự điều chỉnh chính sách tiền lương và hiệu quả quản lý chi phí chưa cao. So sánh với các nghiên cứu trong ngành sản xuất khác, mức biến động chi phí của Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa tương đối ổn định nhưng vẫn còn tiềm năng cải thiện.

Việc áp dụng phương pháp kế toán quản trị chi phí theo công việc giúp công ty kiểm soát chi phí tốt hơn so với phương pháp theo quá trình sản xuất, phù hợp với đặc thù sản xuất đa dạng sản phẩm bia. Tuy nhiên, việc phân bổ chi phí sản xuất chung còn chưa chính xác, ảnh hưởng đến tính đúng đắn của giá thành sản phẩm.

Báo cáo quản trị chi phí hiện tại cung cấp thông tin kịp thời nhưng chưa đầy đủ các phân tích biến động chi phí chi tiết theo từng bộ phận, chưa đáp ứng tối ưu nhu cầu ra quyết định của nhà quản trị. Việc hoàn thiện hệ thống báo cáo sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện phân loại chi phí sản xuất: Cần xây dựng hệ thống phân loại chi phí chi tiết hơn, đặc biệt là chi phí sản xuất chung, nhằm phục vụ tốt hơn cho việc phân tích và kiểm soát chi phí. Chủ thể thực hiện là phòng kế toán, thời gian thực hiện trong 6 tháng tới.

  2. Xây dựng và cập nhật định mức chi phí thực tế: Định mức chi phí cần được xây dựng dựa trên số liệu thực tế và cập nhật định kỳ để phản ánh chính xác tình hình sản xuất. Điều này giúp lập dự toán chi phí sát với thực tế, giảm sai lệch. Phòng kế toán phối hợp với phòng sản xuất thực hiện trong vòng 1 năm.

  3. Tối ưu phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung: Áp dụng các tiêu thức phân bổ chi phí phù hợp với đặc điểm sản xuất của công ty, giảm thiểu sai lệch trong xác định giá thành sản phẩm. Thời gian triển khai trong 9 tháng, do phòng kế toán chủ trì.

  4. Nâng cao chất lượng báo cáo quản trị chi phí: Xây dựng hệ thống báo cáo chi tiết, kịp thời, bao gồm phân tích biến động chi phí theo từng bộ phận, từng loại sản phẩm để hỗ trợ nhà quản trị ra quyết định chính xác. Thời gian thực hiện 6 tháng, phối hợp giữa phòng kế toán và ban lãnh đạo.

  5. Đào tạo nâng cao năng lực nhân sự kế toán quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị chi phí và phân tích giá thành sản phẩm cho đội ngũ kế toán nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chi phí. Thời gian thực hiện liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất bia: Giúp hiểu rõ về quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và sức cạnh tranh.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp sản xuất: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về kế toán quản trị chi phí, phương pháp lập dự toán, phân tích biến động chi phí và lập báo cáo quản trị, hỗ trợ công tác kế toán nội bộ.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về ứng dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt trong ngành bia.

  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia tư vấn quản trị chi phí: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển các giải pháp quản trị chi phí phù hợp với đặc thù ngành sản xuất bia tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị chi phí sản xuất là gì?
    Kế toán quản trị chi phí sản xuất là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về chi phí sản xuất nhằm hỗ trợ nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định kinh doanh. Ví dụ, thông tin chi phí nguyên vật liệu và nhân công giúp xác định giá thành sản phẩm chính xác.

  2. Phân loại chi phí sản xuất theo chức năng có ý nghĩa gì?
    Phân loại chi phí theo chức năng giúp doanh nghiệp xác định rõ vai trò của từng loại chi phí trong quá trình sản xuất, từ đó lập dự toán và kiểm soát chi phí hiệu quả. Ví dụ, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được theo dõi riêng để kiểm soát mức tiêu hao.

  3. Phương pháp xác định chi phí theo công việc khác gì so với theo quá trình?
    Phương pháp theo công việc tập hợp chi phí cho từng công việc hoặc đơn hàng cụ thể, phù hợp với sản xuất đơn chiếc hoặc nhỏ lẻ. Phương pháp theo quá trình tập hợp chi phí theo từng công đoạn sản xuất, thích hợp với sản xuất hàng loạt. Công ty Bia Thanh Hóa áp dụng phương pháp theo công việc để kiểm soát chi phí chính xác.

  4. Tại sao cần phân tích biến động chi phí sản xuất?
    Phân tích biến động chi phí giúp nhà quản trị nhận diện nguyên nhân làm tăng hoặc giảm chi phí so với dự toán, từ đó có biện pháp điều chỉnh kịp thời nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất. Ví dụ, biến động giá nguyên vật liệu có thể do thị trường biến động hoặc nhà cung cấp thay đổi.

  5. Báo cáo kế toán quản trị chi phí có vai trò gì trong doanh nghiệp?
    Báo cáo kế toán quản trị chi phí cung cấp thông tin chi tiết về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, giúp nhà quản trị theo dõi, đánh giá và ra quyết định quản lý hiệu quả. Báo cáo này cần đảm bảo tính kịp thời, chính xác và phù hợp với yêu cầu quản lý.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt trong ngành bia.
  • Phân tích thực trạng tại Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa cho thấy công ty đã xây dựng hệ thống kế toán quản trị chi phí nhưng còn nhiều hạn chế về phân loại chi phí, lập dự toán và phân bổ chi phí sản xuất chung.
  • Các biến động chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm và hiệu quả kinh doanh của công ty.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sức cạnh tranh của công ty trên thị trường.
  • Nghiên cứu có thể mở rộng áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất bia khác và là cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về quản trị chi phí trong ngành sản xuất.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và giá thành trong bối cảnh thị trường biến động.

Call to action: Các nhà quản trị và chuyên gia kế toán nên áp dụng các kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản trị chi phí, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp sản xuất bia.