Nghiên Cứu Quản Lý Rừng Tại Đại Học Lâm Nghiệp

Việc quản lý rừng bền vững trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đặc biệt trong bối cảnh diện tích và chất lượng rừng suy giảm đáng kể. QLRBV không chỉ là định hướng chiến lược quan trọng giúp phát huy tối đa tiềm năng của ngành lâm nghiệp, mà còn góp phần vào nền kinh tế quốc dân, cải thiện đời sống người dân vùng rừng núi, bảo tồn đa dạng sinh học và hệ sinh thái rừng. Chuyển đổi từ quản lý rừng truyền thống sang QLRBV đang được thúc đẩy mạnh mẽ, kết quả thực hiện được mô tả một cách hệ thống và thử nghiệm trên 10 mô hình trên toàn quốc.

Mục tiêu chính của QLRBV là quản lý các lâm phận ổn định để đạt được các mục tiêu quản lý đã đề ra, đảm bảo sản xuất liên tục các sản phẩm và dịch vụ của rừng, đồng thời không làm giảm đáng kể giá trị và năng suất tương lai của rừng, cũng như không gây ra các tác động không mong muốn đối với môi trường tự nhiên và xã hội. Chiến lược phát triển lâm nghiệp giai đoạn 2006-2020 xác định quản lý, sử dụng và phát triển rừng bền vững là nền tảng cho phát triển lâm nghiệp.

Hoạt động khai thác gỗ vẫn diễn ra phổ biến, nhưng chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo vệ môi trường và tái sinh rừng. Việc chuyển đổi đất rừng sang các mục đích sử dụng khác, đặc biệt là trồng cây công nghiệp, tiếp tục diễn ra, làm suy giảm diện tích rừng tự nhiên. Khai thác sử dụng rừng hiện nay vẫn chưa đảm bảo về việc bảo vệ môi trường và tái sinh rừng. Việc chuyển đổi đất rừng làm suy giảm diện tích rừng tự nhiên.

Các mô hình QLRBV thí điểm tại các công ty lâm nghiệp như Krông Bông, M'Đrăk và Đắk Mil đã đạt được một số kết quả ban đầu, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức. Cần đánh giá khách quan, toàn diện các mô hình này để rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp nhân rộng. Các mô hình QLRBV chưa được đánh giá cụ thể nhằm xác định các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện [3].

Triển khai QLRBV gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính, nhân lực có trình độ, cơ chế chính sách chưa đồng bộ, và sự phối hợp giữa các bên liên quan còn hạn chế. Sự khác nhau giữa QLRBV và quản lý rừng theo cách truyền thống cũng là một trở ngại. Xác định các nguyên nhân quản lý rừng thiếu bền vững vùng Tây Nguyên là quan trọng.

Việc xác định thành phần loài và tỷ lệ của chúng trong rừng là bước đầu tiên để đánh giá cấu trúc rừng. Thông tin này giúp hiểu rõ về đa dạng sinh học, chức năng sinh thái, và tiềm năng kinh tế của rừng. Tổ thành loài cây có ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của lâm sản. Các thông tin về cấu trúc tổ thành cần được thu thập và phân tích một cách khoa học.

Phân bố số lượng cây theo đường kính (N/D1.3) là một chỉ số quan trọng để đánh giá cấu trúc tuổi của rừng. Thông tin này giúp xác định giai đoạn phát triển của rừng, khả năng tái sinh, và tiềm năng tăng trưởng. Dữ liệu phân bố N/D1.3 cần được thu thập và phân tích trên các ô tiêu chuẩn đại diện.

Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc tầng thứ (chiều cao và đường kính) giúp đánh giá khả năng sử dụng ánh sáng và không gian của các loài cây khác nhau trong rừng. Tầng thứ ảnh hưởng đến năng suất, đa dạng sinh học và khả năng phòng hộ của rừng. Thông tin về tầng thứ cần được thu thập và phân tích một cách chi tiết.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý và bảo vệ rừng, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi, và phù hợp với thực tiễn. Cơ chế chính sách cần khuyến khích các hoạt động QLRBV, tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ rừng tham gia. Chính sách cần được ban hành và thực thi một cách hiệu quả.

Cần tăng cường đầu tư từ ngân sách nhà nước, đồng thời huy động các nguồn vốn xã hội hóa cho QLRBV. Cần đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lâm nghiệp có trình độ chuyên môn cao, đáp ứng yêu cầu của công tác QLRBV. Nguồn lực tài chính và nhân lực cần được sử dụng hiệu quả.

Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như FSC (Forest Stewardship Council) trong QLRBV giúp nâng cao giá trị của sản phẩm gỗ, mở rộng thị trường xuất khẩu, và góp phần bảo vệ môi trường. Các công ty lâm nghiệp cần được hỗ trợ để đạt chứng chỉ FSC. Hiện trạng tài nguyên rừng công ty Lâm nghiệp Đắk Tô cần được đánh giá.

RIL giúp giảm thiểu thiệt hại cho cây đứng còn lại, giảm xói mòn đất, bảo vệ nguồn nước, và duy trì đa dạng sinh học. RIL cũng giúp tăng năng suất khai thác và giảm chi phí vận chuyển gỗ. RIL là một giải pháp khai thác gỗ thân thiện với môi trường.

So với phương pháp khai thác truyền thống, RIL có nhiều ưu điểm vượt trội về bảo vệ môi trường và duy trì hệ sinh thái rừng. Phương pháp truyền thống thường gây ra nhiều thiệt hại cho rừng, dẫn đến suy thoái tài nguyên và mất đa dạng sinh học. Sự khác biệt về độ tàn che sau khai thác của 2 phương pháp cần được nghiên cứu.

Một số công ty lâm nghiệp tại Việt Nam đã bắt đầu áp dụng RIL, nhưng quy mô còn hạn chế. Cần có các chính sách khuyến khích và hỗ trợ để RIL được ứng dụng rộng rãi hơn. Cần đánh giá hiệu quả mô hình thí điểm khai thác tác động thấp.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng QLRBV có nhiều lợi ích về kinh tế, môi trường và xã hội. Tuy nhiên, việc triển khai QLRBV còn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Các giải pháp QLRBV cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn.

Quản lý rừng hiện nay còn nhiều tồn tại và hạn chế, như cơ chế chính sách chưa đồng bộ, nguồn lực tài chính và nhân lực còn hạn chế, năng lực của các chủ rừng còn yếu, và sự phối hợp giữa các bên liên quan còn hạn chế. Cần có các giải pháp để khắc phục các tồn tại và hạn chế này.

Cần có các chính sách khuyến khích và hỗ trợ cho QLRBV, tăng cường đầu tư cho QLRBV, nâng cao năng lực cho các chủ rừng, đẩy mạnh hợp tác giữa các bên liên quan, và áp dụng các kỹ thuật lâm sinh tiên tiến. QLRBV cần được thực hiện một cách đồng bộ, toàn diện, và có sự tham gia của cộng đồng.