Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động thanh tra kinh tế - xã hội (KTXH) đóng vai trò then chốt trong quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương. Tại huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre, trong giai đoạn 2015-2018, thanh tra huyện đã triển khai 63 cuộc thanh tra KTXH, tập trung vào các lĩnh vực như thu chi ngân sách, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý đất đai và phòng, chống tham nhũng (PCTN). Qua đó, đã phát hiện và kiến nghị thu hồi cho Nhà nước số tiền gần 1 tỷ đồng, đồng thời xử lý kỷ luật nhiều tổ chức và cá nhân vi phạm. Tuy nhiên, hoạt động thanh tra vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như vi phạm trình tự thủ tục, chậm tiến độ, lưu trữ hồ sơ chưa khoa học và sự thiếu phối hợp từ các cơ quan liên quan.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật và tổ chức thực hiện công tác thanh tra KTXH trên địa bàn huyện Giồng Trôm, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các cơ quan hành chính nhà nước, doanh nghiệp vốn nhà nước và công ty cổ phần trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2015-2018. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, phòng ngừa tham nhũng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng của triết học Mác - Lênin, tiếp cận toàn diện và lịch sử cụ thể để phân tích hoạt động thanh tra KTXH. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý nhà nước và thanh tra: Thanh tra là công cụ quản lý nhà nước nhằm kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật, phát hiện và xử lý vi phạm, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý.

  2. Lý thuyết phòng, chống tham nhũng (PCTN): Thanh tra KTXH là một trong những biện pháp quan trọng trong hệ thống PCTN, giúp phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi tham nhũng, bảo vệ tài sản công và quyền lợi hợp pháp của Nhà nước, tổ chức, cá nhân.

Các khái niệm chính bao gồm: thanh tra kinh tế - xã hội, thanh tra thu chi ngân sách, thanh tra quản lý đất đai, thanh tra phòng chống tham nhũng, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan thanh tra huyện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, thống kê và xử lý số liệu thu thập từ các báo cáo thanh tra huyện Giồng Trôm giai đoạn 2015-2018. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 63 cuộc thanh tra KTXH được thực hiện trong thời gian này, lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất dựa trên tính đại diện và mức độ ảnh hưởng của các lĩnh vực thanh tra.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp định tính và định lượng, kết hợp so sánh với các quy định pháp luật hiện hành và các nghiên cứu tương tự trong ngành thanh tra. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2018, tập trung đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật thanh tra KTXH cấp huyện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng thanh tra thu chi ngân sách: Trong giai đoạn 2015-2018, thanh tra huyện đã tiến hành 12 cuộc thanh tra về đầu tư xây dựng cơ bản, phát hiện sai phạm tài chính với tổng số tiền 348.476.000 đồng. Các sai phạm chủ yếu liên quan đến thất thoát, tham ô và làm trái quy định pháp luật trong quản lý tài chính công.

  2. Sai phạm trong quản lý và sử dụng đất đai: Thanh tra đột xuất và theo kế hoạch đã phát hiện nhiều trường hợp vi phạm trong giao đất, cho thuê đất trái thẩm quyền, quản lý đất công và thủ tục hành chính về đất đai chưa đúng quy định. Các sai phạm này ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội và trật tự xã hội địa phương.

  3. Thanh tra phòng, chống tham nhũng: Hoạt động thanh tra PCTN đã phát hiện nhiều hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn để tham ô, nhũng nhiễu, gây thất thoát tài sản Nhà nước. Trong 6 tháng đầu năm 2018, thanh tra huyện đã triển khai 2 cuộc thanh tra PCTN, thu hồi 43 triệu đồng, kiểm điểm 2 tổ chức và kỷ luật 5 cá nhân.

  4. Hạn chế trong công tác thanh tra: Việc thực hiện trình tự, thủ tục thanh tra còn nhiều vi phạm, tiến độ thanh tra chậm, lưu trữ hồ sơ chưa khoa học, sự phối hợp giữa các cơ quan chưa chặt chẽ, một số đối tượng thanh tra chưa thực hiện đúng trách nhiệm, gây khó khăn trong xử lý sai phạm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các sai phạm và hạn chế trong hoạt động thanh tra KTXH huyện Giồng Trôm xuất phát từ sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật, năng lực và trình độ của cán bộ thanh tra, cũng như sự can thiệp, bao che từ một số cá nhân có chức vụ. So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này tương đồng với thực trạng chung tại nhiều địa phương khác, nơi mà các vụ việc tham nhũng và sai phạm kinh tế xã hội vẫn diễn biến phức tạp.

Việc phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm qua thanh tra đã góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế huyện. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao hơn, cần hoàn thiện pháp luật thanh tra, tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các bên liên quan. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ số lượng cuộc thanh tra theo lĩnh vực và bảng tổng hợp số tiền thu hồi qua thanh tra, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và hạn chế của công tác thanh tra.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện khung pháp luật về thanh tra KTXH: Cần sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật nhằm làm rõ phạm vi, thẩm quyền, quy trình và trách nhiệm của cơ quan thanh tra cấp huyện, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý đất đai và PCTN. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể thực hiện: Bộ Tư pháp, Thanh tra Chính phủ phối hợp UBND tỉnh.

  2. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ thanh tra: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ thanh tra, pháp luật liên quan và kỹ năng xử lý tình huống cho thanh tra viên. Mục tiêu nâng cao chất lượng và hiệu quả thanh tra. Thời gian: liên tục hàng năm; Chủ thể: Sở Nội vụ, Thanh tra huyện.

  3. Xây dựng hệ thống quản lý hồ sơ và dữ liệu thanh tra khoa học, hiện đại: Áp dụng công nghệ thông tin trong lưu trữ, quản lý và theo dõi tiến độ thanh tra nhằm đảm bảo minh bạch, dễ dàng truy xuất và kiểm tra. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: UBND huyện, Thanh tra huyện.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và giám sát xã hội: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội trong công tác thanh tra, đồng thời phát huy vai trò giám sát của nhân dân và Ban Thanh tra nhân dân. Thời gian: ngay lập tức và duy trì thường xuyên; Chủ thể: UBND huyện, các ban ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức ngành thanh tra: Nâng cao hiểu biết về pháp luật và nghiệp vụ thanh tra KTXH, áp dụng hiệu quả trong công tác thực tiễn.

  2. Lãnh đạo UBND các cấp tại huyện Giồng Trôm và tỉnh Bến Tre: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch và chỉ đạo công tác thanh tra phù hợp với thực trạng địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực luật kinh tế và quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển nghiên cứu sâu hơn về thanh tra KTXH.

  4. Các tổ chức xã hội và Ban Thanh tra nhân dân: Hiểu rõ vai trò, quyền hạn và phương thức phối hợp trong giám sát hoạt động thanh tra, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thanh tra kinh tế - xã hội là gì?
    Thanh tra KTXH là hoạt động kiểm tra, đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật trong các lĩnh vực kinh tế và xã hội nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý sai phạm, đặc biệt là tham nhũng. Ví dụ, thanh tra thu chi ngân sách và quản lý đất đai tại huyện Giồng Trôm.

  2. Phạm vi hoạt động của thanh tra huyện bao gồm những lĩnh vực nào?
    Phạm vi bao gồm thanh tra thu chi ngân sách, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý và sử dụng đất đai, công tác chi trả chính sách xã hội và phòng, chống tham nhũng trên địa bàn huyện.

  3. Những khó khăn thường gặp trong công tác thanh tra KTXH?
    Khó khăn gồm vi phạm trình tự thủ tục, chậm tiến độ thanh tra, thiếu phối hợp giữa các cơ quan, sự can thiệp của cá nhân có chức vụ và hạn chế về năng lực cán bộ thanh tra.

  4. Thanh tra đột xuất khác gì so với thanh tra theo kế hoạch?
    Thanh tra đột xuất được tiến hành khi có dấu hiệu sai phạm hoặc theo chỉ đạo của cấp trên, không nằm trong kế hoạch hàng năm, thường xử lý các vụ việc phức tạp, nghiêm trọng.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra KTXH?
    Cần hoàn thiện pháp luật, đào tạo cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ, tăng cường phối hợp liên ngành và phát huy vai trò giám sát của nhân dân.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận, pháp luật và thực trạng công tác thanh tra kinh tế - xã hội tại huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre trong giai đoạn 2015-2018.
  • Phát hiện nhiều sai phạm trong các lĩnh vực thu chi ngân sách, quản lý đất đai và phòng, chống tham nhũng với số tiền thu hồi gần 1 tỷ đồng.
  • Chỉ ra những hạn chế về pháp luật, năng lực cán bộ và tổ chức thực hiện thanh tra còn nhiều bất cập.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực, ứng dụng công nghệ và tăng cường phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan triển khai thực hiện các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, góp phần xây dựng nền hành chính minh bạch, hiệu quả và phòng chống tham nhũng hiệu quả hơn.