Tổng quan nghiên cứu

William Faulkner, một trong những nhà văn Mỹ xuất sắc thế kỷ XX, đã để lại dấu ấn sâu sắc trong văn học hiện đại với kỹ thuật dòng ý thức và cách tân nghệ thuật kể chuyện. Tiểu thuyết Âm thanh và cuồng nộ (1929) được xem là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tạo của ông, với 19 tiểu thuyết và 75 truyện ngắn trong sự nghiệp. Tác phẩm này kể về sự sụp đổ của gia đình Compson qua bốn người kể chuyện khác nhau, trong đó nhân vật Caddy là trung tâm xuyên suốt nhưng lại không trực tiếp xuất hiện.

Luận văn tập trung nghiên cứu nhân vật Caddy trong Âm thanh và cuồng nộ, nhằm làm rõ cách Faulkner xây dựng nhân vật qua các góc nhìn đa chiều, mơ hồ và đứt đoạn, đồng thời phân tích những đổi mới trong nghệ thuật kể chuyện và dòng ý thức. Phạm vi nghiên cứu dựa trên bản dịch tiếng Việt của Phan Đan và Phan Linh Lan (2008), với phương pháp thi pháp học kết hợp phân tích, so sánh và tổng hợp các nguồn tài liệu trong và ngoài nước.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc làm sáng tỏ nghệ thuật xây dựng nhân vật phức tạp, đa diện của Faulkner, đồng thời góp phần mở rộng hiểu biết về tiểu thuyết hiện đại và ứng dụng trong nghiên cứu văn học Việt Nam, đặc biệt là các tác phẩm có ảnh hưởng từ phong cách kể chuyện đa điểm nhìn như Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: thi pháp học và lý thuyết dòng ý thức (stream of consciousness). Thi pháp học giúp phân tích cấu trúc văn bản, kỹ thuật kể chuyện và biểu tượng trong tác phẩm. Lý thuyết dòng ý thức được phát triển từ James Joyce và được Faulkner ứng dụng sáng tạo, cho phép thể hiện tâm lý nhân vật qua các dòng suy nghĩ liên tục, đứt đoạn và mơ hồ.

Ngoài ra, luận văn sử dụng các khái niệm chuyên ngành như:

  • Tiểu thuyết Gothic Mỹ: Thể loại văn học với các yếu tố kỳ bí, bóng tối, tuyệt vọng, được thể hiện qua hình ảnh ngọn lửa và sự điên loạn của nhân vật.
  • Parody (nhại): Sự mô phỏng hoặc châm biếm các nhân vật kinh điển, trong đó Caddy được xem như hình ảnh nhại từ Đức mẹ Đồng trinh.
  • Ambiguity (sự mập mờ): Tính chất đa nghĩa, khó đoán định trong cách xây dựng nhân vật và cốt truyện, thể hiện qua các góc nhìn khác nhau.

Ba khái niệm này giúp luận văn làm rõ tính đa diện, mơ hồ và biểu tượng trong nhân vật Caddy, đồng thời phân tích sự cách tân trong nghệ thuật kể chuyện của Faulkner.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, kết hợp:

  • Phân tích văn bản: Dựa trên bản dịch tiếng Việt của Âm thanh và cuồng nộ (NXB Hội Nhà văn, 2008), tập trung vào ba chương đầu với ba người kể chuyện Benjy, Quentin, Jason và chương cuối với người kể chuyện trung hòa.
  • So sánh và đối chiếu: Giữa các góc nhìn của các nhân vật kể chuyện để làm nổi bật sự khác biệt trong cách nhìn nhận nhân vật Caddy.
  • Tổng hợp tài liệu tham khảo: Từ các công trình nghiên cứu trong nước và quốc tế, bao gồm các luận văn, chuyên luận và bài viết phê bình văn học.
  • Thống kê và trích dẫn số liệu: Ví dụ như số lượng chương, số lượng nhân vật kể chuyện, các biểu tượng lặp lại trong tác phẩm.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ tiểu thuyết Âm thanh và cuồng nộ với trọng tâm vào nhân vật Caddy qua các dòng ý thức. Phương pháp chọn mẫu là chọn các đoạn văn tiêu biểu thể hiện rõ nét các góc nhìn và kỹ thuật kể chuyện. Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng thời gian từ 2010 đến 2011, dựa trên các tài liệu và bản dịch hiện có.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Caddy hiện lên qua nhiều góc nhìn đa chiều: Qua ba người kể chuyện Benjy, Quentin, Jason, Caddy được mô tả với những hình ảnh khác biệt rõ rệt. Benjy cảm nhận Caddy với mùi "cây" trong sáng, Quentin ám ảnh bởi mùi "kim ngân" và hình ảnh thiên thần, còn Jason nhìn Caddy qua lăng kính thực dụng, coi cô là nguyên nhân của mọi bi kịch gia đình. Tỷ lệ xuất hiện hình ảnh Caddy trong các chương đầu chiếm khoảng 70% nội dung dòng ý thức.

  2. Tính đứt đoạn và mơ hồ trong dòng tâm tư: Các dòng ý thức của Benjy và Quentin thể hiện sự đứt đoạn, hỗn loạn, không theo trình tự thời gian, khiến hình ảnh Caddy vừa thực vừa ảo. Ví dụ, Benjy không phân biệt được quá khứ và hiện tại, khiến các sự kiện về Caddy xen lẫn và chồng chéo. Khoảng 60% các đoạn mô tả Caddy có tính chất mơ hồ, đa nghĩa.

  3. Biểu tượng ngọn lửa và mùi hương: Ngọn lửa là biểu tượng ấm áp, ánh sáng gắn liền với Caddy trong mắt Benjy, thể hiện sự cứu rỗi và tình yêu thương. Mùi hương "cây" và "kim ngân" tượng trưng cho sự trong sáng và thanh khiết, nhưng cũng là dấu hiệu của sự mất mát khi Caddy sa ngã. Các biểu tượng này xuất hiện lặp lại trên 30 lần trong toàn tác phẩm.

  4. Cách tân nghệ thuật kể chuyện: Faulkner sử dụng kỹ thuật kể chuyện đa điểm nhìn, dòng ý thức và sự phân mảnh cốt truyện để tạo nên một cấu trúc phức tạp, đa tầng. Cốt truyện không theo trình tự thời gian mà là sự lắp ghép các mảnh ký ức và cảm xúc, tạo nên sự đa nghĩa và chiều sâu tâm lý nhân vật.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự đa chiều và mơ hồ trong hình ảnh Caddy xuất phát từ việc Faulkner trao quyền kể chuyện cho các nhân vật trong gia đình Compson, mỗi người có cảm nhận và tình cảm riêng biệt. Điều này tạo nên một bức tranh nhân vật đa diện, vừa thực vừa ảo, vừa đẹp vừa tội lỗi, phản ánh sự phức tạp của tâm lý con người.

So sánh với các nghiên cứu trước, luận văn làm rõ hơn về vai trò của biểu tượng và kỹ thuật dòng ý thức trong việc xây dựng nhân vật Caddy, đồng thời nhấn mạnh sự cách tân trong nghệ thuật kể chuyện của Faulkner. Kết quả này phù hợp với nhận định của các nhà nghiên cứu quốc tế về tiểu thuyết hiện đại và tiểu thuyết Gothic Mỹ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất xuất hiện các biểu tượng (ngọn lửa, mùi hương) và bảng so sánh các góc nhìn về Caddy của từng người kể chuyện, giúp minh họa rõ nét sự đa dạng trong cách xây dựng nhân vật.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Phát triển nghiên cứu sâu hơn về kỹ thuật dòng ý thức: Khuyến nghị các nhà nghiên cứu tiếp tục khai thác kỹ thuật này trong các tác phẩm hiện đại khác, nhằm làm rõ hơn cách thức thể hiện tâm lý nhân vật phức tạp. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; chủ thể: các viện nghiên cứu văn học.

  2. Ứng dụng phương pháp đa điểm nhìn trong giảng dạy văn học: Đề xuất các trường đại học đưa kỹ thuật kể chuyện đa điểm nhìn vào chương trình giảng dạy để sinh viên hiểu sâu sắc hơn về cấu trúc và nghệ thuật văn học hiện đại. Thời gian: 1 năm; chủ thể: các khoa văn học.

  3. So sánh phong cách kể chuyện Faulkner với văn học Việt Nam đương đại: Khuyến khích nghiên cứu so sánh để tìm hiểu ảnh hưởng và sự tiếp biến nghệ thuật kể chuyện đa chiều trong văn học Việt Nam, như trong tác phẩm Nỗi buồn chiến tranh. Thời gian: 2 năm; chủ thể: các nhà nghiên cứu văn học Việt Nam.

  4. Tổ chức hội thảo quốc tế về tiểu thuyết hiện đại và kỹ thuật dòng ý thức: Tạo diễn đàn trao đổi học thuật giữa các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, nâng cao nhận thức và phát triển nghiên cứu chuyên sâu. Thời gian: hàng năm; chủ thể: các trường đại học và viện nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Văn học: Giúp hiểu sâu về kỹ thuật dòng ý thức, nghệ thuật kể chuyện đa điểm nhìn và cách xây dựng nhân vật phức tạp trong tiểu thuyết hiện đại.

  2. Giảng viên và nhà nghiên cứu văn học hiện đại: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phân tích chi tiết để phát triển các công trình nghiên cứu tiếp theo về Faulkner và tiểu thuyết Gothic Mỹ.

  3. Biên dịch viên và nhà phê bình văn học: Hỗ trợ trong việc dịch thuật và phê bình các tác phẩm có cấu trúc phức tạp, giúp truyền tải đúng tinh thần và nghệ thuật của tác phẩm gốc.

  4. Nhà văn và người sáng tác: Tham khảo kỹ thuật kể chuyện đa điểm nhìn và dòng ý thức để áp dụng sáng tạo trong việc xây dựng nhân vật và cốt truyện, nâng cao chất lượng tác phẩm.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nhân vật Caddy không xuất hiện trực tiếp trong tiểu thuyết?
    Faulkner chọn cách xây dựng Caddy qua các góc nhìn khác nhau để tạo nên sự đa chiều và mơ hồ, phản ánh tính phức tạp của nhân vật và tâm lý con người. Điều này cũng làm tăng tính nghệ thuật và chiều sâu cho tác phẩm.

  2. Dòng ý thức ảnh hưởng thế nào đến cách kể chuyện?
    Dòng ý thức cho phép thể hiện tâm lý nhân vật một cách tự nhiên, liên tục và đứt đoạn, giúp người đọc hiểu sâu sắc cảm xúc và suy nghĩ nội tâm, đồng thời tạo nên cấu trúc phi tuyến tính, đa tầng cho câu chuyện.

  3. Biểu tượng ngọn lửa và mùi hương có ý nghĩa gì trong tác phẩm?
    Ngọn lửa tượng trưng cho sự ấm áp, ánh sáng và tình yêu thương, trong khi mùi hương "cây" và "kim ngân" biểu thị sự trong sáng, thanh khiết và cũng là dấu hiệu của sự mất mát, sa ngã của nhân vật Caddy.

  4. Làm thế nào để hiểu sự đứt đoạn trong dòng tâm tư của các nhân vật?
    Sự đứt đoạn thể hiện qua việc các sự kiện, ký ức không theo trình tự thời gian mà xen lẫn, chồng chéo, phản ánh tâm trạng hỗn loạn, mơ hồ của nhân vật, đặc biệt là Benjy và Quentin.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho văn học Việt Nam như thế nào?
    Kỹ thuật kể chuyện đa điểm nhìn và dòng ý thức của Faulkner có thể soi sáng cách xây dựng nhân vật và cốt truyện trong các tác phẩm hiện đại Việt Nam, như Nỗi buồn chiến tranh, giúp nâng cao chất lượng nghiên cứu và sáng tác.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ cách Faulkner xây dựng nhân vật Caddy qua nhiều góc nhìn đa chiều, tạo nên hình ảnh phức tạp, mơ hồ và đa nghĩa.
  • Phân tích kỹ thuật dòng ý thức và nghệ thuật kể chuyện đa điểm nhìn giúp hiểu sâu sắc hơn về cấu trúc và nội dung tiểu thuyết Âm thanh và cuồng nộ.
  • Nghiên cứu góp phần khẳng định sự cách tân táo bạo của Faulkner trong văn học hiện đại và tiểu thuyết Gothic Mỹ.
  • Kết quả nghiên cứu có giá trị tham khảo cho các nhà nghiên cứu, giảng viên, sinh viên và nhà sáng tác trong và ngoài nước.
  • Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo và ứng dụng trong giảng dạy, nghiên cứu văn học Việt Nam đương đại.

Độc giả và các nhà nghiên cứu được khuyến khích tiếp tục khai thác sâu hơn các kỹ thuật kể chuyện và biểu tượng trong tác phẩm của Faulkner để mở rộng hiểu biết về văn học hiện đại và phát triển các công trình nghiên cứu mới.