I. Tổng Quan Nghiên Cứu Ngôn Ngữ Trong Sách Sổ Philiphe Bỉnh
Nghiên cứu lịch sử tiếng Việt đòi hỏi sự kết hợp giữa việc khảo sát các phương ngữ và ngôn ngữ liên quan, cùng với việc tìm hiểu qua thư tịch cổ. Việt Nam sở hữu một kho tàng thư tịch, văn bia quý báu bằng chữ Hán, chữ Nôm và chữ Quốc ngữ. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về thư tịch Hán Nôm, việc nghiên cứu tiếng Việt qua thư tịch chữ Quốc ngữ vẫn còn hạn chế. Sự biến đổi của tiếng Việt là một chuỗi thay đổi liên tục, và việc bỏ qua các thư tịch chữ Quốc ngữ ở thời kỳ đầu có thể dẫn đến thiếu sót trong việc hiểu tiến trình phát triển của ngôn ngữ. Gần đây, một số nhà nghiên cứu đã tập trung vào từ điển và "Phép giảng tám ngày" của ALEXANDRE DE RHODES, cũng như các tư liệu viết tay của Văn Tín, BENTO THIỆN. Trong số các thư tịch chữ Quốc ngữ, Sách Sổ Sang Chép Các Việc (S.S) của PHILIPHE BỈNH (1822) được đánh giá cao nhưng chưa được nghiên cứu đầy đủ. S.S có vị trí quan trọng không chỉ vì độ dày mà còn vì những vấn đề ngôn ngữ hàm chứa trong đó. Việc khai thác S.S, so sánh với các tác phẩm trước và sau, giúp thấy được các khía cạnh về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp tiếng Việt và lý giải đặc điểm của ngôn ngữ.
1.1. Tầm quan trọng của Sách Sổ Sang Chép Các Việc
Sách Sổ Sang Chép Các Việc của Philiphe Bỉnh không chỉ là một văn bản đồ sộ với hơn 600 trang, mà còn là một kho tàng ngôn ngữ phong phú. Tác phẩm này cung cấp một cái nhìn sâu sắc về ngữ âm, từ vựng, và ngữ pháp của tiếng Việt vào đầu thế kỷ 19. So với các tác phẩm trước đó, S.S mang đến một nguồn dữ liệu phong phú và toàn diện hơn, cho phép các nhà nghiên cứu khám phá những khía cạnh độc đáo của lịch sử ngôn ngữ Việt Nam. Việc nghiên cứu S.S giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phát triển và biến đổi của tiếng Việt qua thời gian.
1.2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu ngôn ngữ trong S.S
Nghiên cứu ngôn ngữ trong Sách Sổ Sang Chép Các Việc tập trung vào việc phân tích các đặc điểm ngữ âm, từ vựng, và ngữ pháp được thể hiện trong văn bản. Mục tiêu là làm rõ sự thể hiện của các hình thức chữ Quốc ngữ được sử dụng trong S.S, mối quan hệ giữa hình thức chữ viết và hệ thống ngữ âm, cũng như những từ cổ, từ địa phương, thành ngữ và hiện tượng ngữ pháp khác biệt so với ngày nay. Phạm vi nghiên cứu bao gồm việc so sánh đối chiếu với các tư liệu chữ Quốc ngữ có trước và sau S.S, như "Phép giảng tám ngày" của ALEXANDRE DE RHODES và các từ điển cổ.
II. Thách Thức Nghiên Cứu Ngôn Ngữ Cổ Trong Văn Bản Philiphe Bỉnh
Tài liệu về chữ Quốc ngữ từ thời kỳ đầu hình thành đến cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX rất hiếm, vì nó chỉ phổ biến trong nhà thờ Công giáo. Trong số đó, S.S của PHILIPHÊ BỈNH là một tác phẩm quan trọng. Tác phẩm này được viết năm 1822 và có thể xem là tài liệu hiếm. Các nhà nghiên cứu đã khai thác nhiều mặt: ngữ âm lịch sử, ngữ pháp, chữ viết. Văn bản này thể hiện nhiều ưu điểm riêng mà những tài liệu khác không có, bởi vì trước đó có những tài liệu khác nhưng đa số là tự điển mang tính điển chế. Nếu có văn bản thì thường không toàn diện, ngắn như Phép giảng tám ngày của ALEXANDRE DE RHODES. S.S có vị trí quan trọng thu hút nhiều nhà nghiên cứu quan tâm vì được viết bằng chữ Quốc ngữ vào thời điểm đầu thế kỷ XIX. Nó được xem như cứ liệu để so sánh lịch sử ngôn ngữ.
2.1. Sự khan hiếm tài liệu chữ Quốc Ngữ thời kỳ đầu
Việc nghiên cứu ngôn ngữ trong giai đoạn đầu hình thành và phát triển của chữ Quốc Ngữ gặp nhiều khó khăn do sự khan hiếm tài liệu. Chữ Quốc Ngữ thời kỳ này chủ yếu được sử dụng trong phạm vi nhà thờ Công giáo, dẫn đến số lượng văn bản còn tồn tại rất hạn chế. Điều này đòi hỏi các nhà nghiên cứu phải tìm kiếm và phân tích kỹ lưỡng những tài liệu hiếm hoi còn sót lại, như Sách Sổ Sang Chép Các Việc của Philiphe Bỉnh, để có thể hiểu rõ hơn về lịch sử ngôn ngữ Việt Nam.
2.2. Hạn chế trong các nghiên cứu trước về Sách Sổ Sang Chép
Mặc dù Sách Sổ Sang Chép Các Việc có tầm quan trọng đối với lịch sử ngôn ngữ, nhiều nhà ngôn ngữ chỉ nghiên cứu từng khía cạnh riêng lẻ hoặc điểm qua chứ chưa có công trình hoàn hảo về tài liệu quý này. Cụ thể về ngữ âm có một số bài viết của Nguyễn Thị Bạch Nhạn, Hoàng Dũng, Nguyễn Phương Trang. Về ngữ pháp có một số bài về loại từ của Đinh Văn Đức, Lê Trung Hoa. Chỉ có công trình của Thanh Lãng viết có tính chất đầy đủ hơn cả nhưng vẫn còn ở dạng giới thiệu chứ chưa đi sâu phân tích những vấn đề ngôn ngữ thể hiện trong văn bản.
2.3. Tính chủ quan trong cách giải thích văn bản cổ
Một số nghiên cứu về Sách Sổ Sang Chép Các Việc còn mang tính khái quát, chưa có giá trị thực tế cao và các quan điểm lý giải có tính chủ quan. Điều này đòi hỏi các nhà nghiên cứu cần tiếp cận văn bản một cách khách quan, dựa trên cơ sở phân tích ngôn ngữ học chặt chẽ và so sánh đối chiếu với các nguồn tư liệu khác để đưa ra những kết luận chính xác và đáng tin cậy về lịch sử ngôn ngữ Việt Nam.
III. Phương Pháp Phân Tích Ngữ Âm Trong Sách Sổ Philiphe Bỉnh
Luận án sử dụng hai phương pháp chính: thống kê miêu tả và so sánh lịch sử. Phương pháp thống kê miêu tả được sử dụng để thể hiện một số hình thức chữ Quốc ngữ trong S.S. Dựa vào thành tựu của ngành ngữ âm học lịch sử, người viết cố gắng làm rõ mối quan hệ giữa hình thức chữ viết với hệ thống ngữ âm trong văn bản. Về từ vựng, ngữ pháp, luận án thống kê miêu tả tỉ mỉ những từ cổ, từ địa phương, các thành ngữ và một hiện tượng ngữ pháp (loại từ) khác biệt so với ngày nay. Sau khi thống kê, miêu tả những hiện tượng về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp được thể hiện trong S.S, luận án tiến hành so sánh đối chiếu với các tư liệu chữ Quốc ngữ có trước đó.
3.1. Thống kê và miêu tả hình thức chữ Quốc Ngữ trong S.S
Phương pháp thống kê miêu tả được sử dụng để ghi lại và phân tích tần suất xuất hiện của các hình thức chữ Quốc Ngữ khác nhau trong Sách Sổ Sang Chép Các Việc. Việc này giúp xác định những đặc điểm riêng biệt trong cách sử dụng chữ viết của Philiphe Bỉnh so với các tác giả khác cùng thời. Đồng thời, nó cũng cung cấp dữ liệu quan trọng để so sánh với các giai đoạn phát triển khác của chữ Quốc Ngữ.
3.2. So sánh lịch sử với các tư liệu chữ Quốc Ngữ khác
Sau khi thống kê và miêu tả các đặc điểm ngôn ngữ trong Sách Sổ Sang Chép Các Việc, luận án tiến hành so sánh đối chiếu với các tư liệu chữ Quốc Ngữ có trước đó, như "Phép giảng tám ngày" của ALEXANDRE DE RHODES và các từ điển cổ. Mục đích là để xác định những điểm tương đồng và khác biệt, từ đó hiểu rõ hơn về sự phát triển và biến đổi của tiếng Việt và chữ Quốc Ngữ qua thời gian.
IV. Phân Tích Từ Vựng và Ngữ Pháp Trong Sách Sổ Philiphe Bỉnh
Về phương diện từ vựng, ngữ pháp, luận án thống kê miêu tả tỉ mỉ những từ cổ, từ địa phương. Các thành ngữ và về một hiện tượng ngữ pháp (loại từ) khác biệt so với ngày nay. Sau khi thống kê, miêu tả những hiện tượng về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp được thể hiện trong S.S luận án tiến hành so sánh đối chiếu với các tư liệu chữ Quốc ngữ có trước đó như : - Phép giảng tám ngày và Từ điển Việt-Bồ-La của ALEXANDRE DE RHODES(1651) - Từ điển Việt-La của PIGNEAU DE BÉHAINE (1772) và một số văn bản viết tay của các linh mục nước ngoài và trong nước như : CRISTOPORO. và sau đó như: - Nam Việt Dương hiệp tự vị của J.
4.1. Xác định và phân loại từ cổ và từ địa phương
Luận án tập trung vào việc xác định và phân loại các từ cổ và từ địa phương được sử dụng trong Sách Sổ Sang Chép Các Việc. Việc này giúp làm sáng tỏ sự đa dạng từ vựng của tiếng Việt vào thời điểm đó, cũng như ảnh hưởng của các phương ngữ khác nhau đến ngôn ngữ viết. Đồng thời, nó cũng cung cấp thông tin quan trọng về sự biến đổi và mất đi của một số từ ngữ theo thời gian.
4.2. Nghiên cứu các hiện tượng ngữ pháp đặc biệt
Luận án cũng xem xét các hiện tượng ngữ pháp đặc biệt được thể hiện trong Sách Sổ Sang Chép Các Việc, chẳng hạn như cách sử dụng loại từ khác biệt so với ngày nay. Việc phân tích này giúp hiểu rõ hơn về cấu trúc câu và quy tắc ngữ pháp của tiếng Việt vào thế kỷ 19, cũng như sự thay đổi của chúng theo thời gian.
V. Giá Trị và Đóng Góp Của Nghiên Cứu Sách Sổ Philiphe Bỉnh
Luận án nhằm giới thiệu đầy đủ cho sinh viên một văn bản hiếm có bằng chữ Quốc ngữ vào thời kỳ cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX. Qua đó giúp cho bạn đọc hình dung tương đối đầy đủ hệ thống những vấn đề ngôn ngữ trong S.S. Từ đó góp thêm một ít tư liệu cho việc nghiên cứu lịch sử tiếng Việt, có cơ sở đánh giá đúng hơn tác dụng của các văn bản tiếng Việt bằng chữ Quốc ngữ ở thời kỳ đầu.
5.1. Cung cấp tư liệu quý cho nghiên cứu lịch sử tiếng Việt
Nghiên cứu Sách Sổ Sang Chép Các Việc cung cấp một nguồn tư liệu quý giá cho việc nghiên cứu lịch sử tiếng Việt. Văn bản này phản ánh hiện trạng ngôn ngữ và chữ Quốc Ngữ ở một thời điểm cụ thể và vùng phương ngữ cụ thể, giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về sự phát triển và biến đổi của tiếng Việt qua thời gian.
5.2. Góp phần đánh giá tác dụng của văn bản chữ Quốc Ngữ
Nghiên cứu này góp phần đánh giá đúng hơn tác dụng của các văn bản tiếng Việt bằng chữ Quốc Ngữ ở thời kỳ đầu. Bằng cách phân tích các đặc điểm ngôn ngữ và so sánh với các tư liệu khác, luận án giúp làm sáng tỏ vai trò của Sách Sổ Sang Chép Các Việc trong việc hình thành và phát triển chữ Quốc Ngữ.
VI. Kết Luận Tương Lai Nghiên Cứu Ngôn Ngữ Văn Bản Cổ
Chữ quốc ngữ là loại hình văn tự ghi âm nhằm tái hiện một chuỗi âm thanh tiếng Việt. Nhưng chữ quốc ngữ ban đầu là do các nhà truyền đạo Châu Âu dùng chữ cái Latinh kết hợp phần nào chữ Bồ Đào Nha, Ý và các dấu Hy Lạp để ghi âm tiếng Việt, nên đã có những điểm bất hợp lý mà đến nay vẫn còn tồn tại. Như một âm vị /k/ ở chữ quốc ngữ được thể hiện bằng ba chữ khác nhau : C, K, Q. Hoặc âm vị /γ/ lúc ghi g, lúc ghi gh . cho đến nay những bất hợp lý của thời ký đầu chữ quốc ngữ đo các nhà truyền giáo mắc phải hiện nay vẫn còn nguyên trạng và gây không ít tranh cãi giữa các nhà ngôn ngữ học.
6.1. Vấn đề cải tiến chữ Quốc Ngữ và bảo tồn văn hóa
Việc cải tiến chữ Quốc Ngữ là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc đơn giản hóa và hiện đại hóa hệ thống chữ viết với việc bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống. Bất kỳ thay đổi nào cũng cần được thực hiện một cách thận trọng để tránh làm mất đi bản sắc và tính liên tục của ngôn ngữ Việt Nam.
6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo về ngôn ngữ trong văn bản cổ
Nghiên cứu ngôn ngữ trong các văn bản cổ như Sách Sổ Sang Chép Các Việc mở ra nhiều hướng nghiên cứu tiềm năng. Các nhà nghiên cứu có thể tiếp tục khám phá các khía cạnh khác nhau của ngữ âm, từ vựng, và ngữ pháp, cũng như so sánh với các văn bản khác để có được một bức tranh toàn diện hơn về lịch sử ngôn ngữ Việt Nam.
