I. Những cơ sở lí luận của luận án
Luận án này tập trung vào việc nghiên cứu ngôn ngữ phóng sự trong báo in bằng tiếng Anh và tiếng Việt. Đặc điểm của phóng sự là cung cấp thông tin một cách sinh động, không chỉ đơn thuần là thông tin mà còn là sự thể hiện thái độ của tác giả. Phóng sự có cấu trúc đồng hồ cát, với các điểm nhấn thu hút sự chú ý của người đọc. Giao tiếp trong phóng sự là một chiều, tác giả cần hình dung phản ứng của người đọc để điều chỉnh cách thức thể hiện thông tin. Việc phân tích diễn ngôn trong phóng sự giúp làm rõ các thành tố ngữ cảnh và chức năng ngữ nghĩa, từ đó xác định được các phương thức thể hiện thông tin trong ngôn bản phóng sự.
1.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu diễn ngôn phóng sự
Nghiên cứu diễn ngôn phóng sự đã được nhiều tác giả quan tâm, đặc biệt là trong việc phân tích các đặc điểm ngôn ngữ và cấu trúc của thể loại này. Các tác giả phương Tây và Việt Nam đã đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về phóng sự, nhấn mạnh vai trò của 'cái tôi tác giả' trong việc định hướng suy nghĩ của người đọc. Phóng sự không chỉ đơn thuần là thông tin mà còn là một hình thức giao tiếp nghệ thuật, nơi tác giả thể hiện quan điểm và cảm xúc của mình.
II. Các phương thức thể hiện chức năng tư tưởng trong phóng sự báo in
Chương này phân tích các phương thức thể hiện chức năng tư tưởng trong phóng sự bằng tiếng Anh và tiếng Việt. Các phương thức này được cụ thể hóa qua hai tiêu chí: chức năng kinh nghiệm và tư tưởng logic. Việc lựa chọn cách thức diễn giải kinh nghiệm trong phóng sự phụ thuộc vào điểm nhìn của tác giả, nhằm cung cấp thông tin và thể hiện quan điểm cá nhân. Các quá trình chuyển tác trong phóng sự được phân loại thành nhiều loại, từ quá trình vật chất đến quá trình tri nhận, mỗi loại đều có vai trò riêng trong việc truyền tải thông điệp.
2.1 Đặc điểm các quá trình chuyển tác
Các quá trình chuyển tác trong phóng sự được phân loại thành nhiều loại khác nhau, bao gồm quá trình vật chất, hành vi, và tri nhận. Mỗi loại quá trình này có cách thức thể hiện riêng, từ đó tạo nên sự đa dạng trong ngôn ngữ phóng sự. Ví dụ, quá trình vật chất thường được sử dụng để mô tả các sự kiện cụ thể, trong khi quá trình tri nhận lại thể hiện quan điểm và cảm xúc của tác giả. Sự lựa chọn loại quá trình nào để sử dụng phụ thuộc vào mục đích giao tiếp của tác giả và cách thức mà họ muốn truyền tải thông tin đến người đọc.
III. Các phương thức thể hiện chức năng liên nhân trong phóng sự báo in
Chương này tập trung vào chức năng liên nhân trong phóng sự, tức là cách thức mà tác giả thể hiện mối quan hệ xã hội thông qua ngôn ngữ. Các phương thức thể hiện chức năng liên nhân bao gồm việc sử dụng các phép ẩn dụ và tình thái trong ngôn ngữ. Tác giả có thể sử dụng các biểu thức quy chiếu để thể hiện nghĩa liên nhân, từ đó tạo ra sự kết nối với người đọc. Việc phân tích chức năng liên nhân giúp làm rõ cách thức mà tác giả tương tác với độc giả và định hướng suy nghĩ của họ.
3.1 Đặc điểm của thức và tình thái trong tiếng Anh và tiếng Việt
Trong tiếng Anh và tiếng Việt, thức và tình thái có những đặc điểm riêng biệt. Tình thái trong tiếng Anh thường được thể hiện qua các cấu trúc ngữ pháp phức tạp, trong khi tiếng Việt lại có xu hướng sử dụng các biểu thức đơn giản hơn. Sự khác biệt này không chỉ ảnh hưởng đến cách thức thể hiện thông tin mà còn đến cách mà người đọc tiếp nhận và hiểu thông điệp. Việc phân tích các đặc điểm này giúp làm rõ hơn về cách thức mà ngôn ngữ phóng sự hoạt động trong hai ngôn ngữ khác nhau.
IV. Các phương thức thể hiện chức năng văn bản trong phóng sự báo in
Chương này nghiên cứu các phương thức thể hiện chức năng văn bản trong phóng sự, tức là cách mà thông tin được tổ chức và liên kết trong ngôn bản. Cấu trúc ngôn bản và các yếu tố liên kết đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một thông điệp thống nhất. Việc phân phối thông tin trong phóng sự cần được thực hiện một cách hợp lý để đảm bảo rằng người đọc có thể dễ dàng theo dõi và hiểu được nội dung. Các phương thức liên kết từ vựng và cấu trúc câu cũng được phân tích để làm rõ cách thức mà chúng ảnh hưởng đến sự mạch lạc của ngôn bản.
4.1 Cấu trúc ngôn bản và liên kết
Cấu trúc ngôn bản trong phóng sự bao gồm các thành phần như tiêu đề, đoạn văn và câu. Mỗi thành phần này cần được tổ chức một cách hợp lý để tạo ra sự mạch lạc và dễ hiểu cho người đọc. Liên kết từ vựng và cấu trúc câu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự liên kết giữa các ý tưởng trong ngôn bản. Việc phân tích cấu trúc ngôn bản giúp làm rõ cách thức mà thông tin được trình bày và tiếp nhận trong phóng sự, từ đó nâng cao hiệu quả giao tiếp.