Nghiên cứu mối liên hệ giữa hoạt động xâm nhập lạnh và các trường khí quyển lớn trong mùa đông ở Việt Nam

• Tác giả: Đinh Hữu Dương
• Người hướng dẫn: TS. Bùi Minh Tăng
• Trường học: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
• Chuyên ngành: Khí tượng khí hậu học
• Đề tài: Nghiên cứu mối liên hệ giữa hoạt động xâm nhập lạnh với các trường khí quyển qui mô lớn trong các tháng mùa đông ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sỹ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VÀ ĐỊNH NGHĨA VỀ GIÓ MÙA- GIÓ MÙA CHÂU Á
• 1.1. Khái niệm và định nghĩa về gió mùa- gió mùa Châu Á
• 1.2. Phân vùng gió mùa của S.
• 1.3. Khái niệm về không khí lạnh
• 1.4. Hệ quả thời tiết do tác động của không khí lạnh
• 1.5. Đặc điểm hoạt động của các đợt xâm nhập lạnh
• 1.6. Một số nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.7. Một số chỉ tiêu và tiêu chí
• 1.7.1. Chỉ tiêu và tiêu chí trong nước
• 2. SỐ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Số liệu quan trắc các đợt KKL ở Việt Nam
• 2.2. Số liệu tái phân tích ERA - Interim. Số liệu dự báo của sản phẩm mô hình dự báo khí hậu ECWMF
• 2.3. Các chỉ số EAWMI tham gia trong phương pháp dự báo
• 2.4. Khu vực tính toán số liệu
• 2.4.1. Chỉ số ICHEN
• 2.4.2. Chỉ số IYang
• 2.4.3. Chỉ số IShi
• 2.4.4. Chỉ số ISUN
• 2.4.5. Chỉ số ILi&Yang
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Phương pháp hồi qui tuyến tính một biến và hồi qui từng bước
• 2.5.2. Xây dựng phương trình dự báo
• 2.5.3. Kiểm nghiệm phương trình dự báo. Chuẩn sai thặng dư. Chỉ số Fisher
• 3. MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ NHẬN XÉT
• 3.1. Mối liên hệ giữa hoạt động xâm nhập lạnh với các trường khí quyển qui mô lớn
• 3.1.1. Mối liên hệ của các chỉ số gió mùa mùa đông với hoạt động xâm nhập lạnh trong mùa Đông tại Việt Nam
• 3.1.2. Sự biến đổi của các chỉ số gió mùa và mối quan hệ giữa chúng với hoạt động của các đợt KKL trong mùa Đông tại Việt Nam
• 3.1.3. Sự biến đổi của các trường khí quyển qui mô lớn và tác động của chúng đến hoạt động của KKL
• 3.2. Thử nghiệm xác định số đợt không khí lạnh theo từng mùa Đông – theo phương pháp hồi qui tuyến tính một biến (từ năm 1992-2015)
• 3.2.1. Chỉ số EAWMI1
• 3.2.2. Chỉ số EAWMI 2
• 3.2.3. Chỉ số EAWMI 3
• 3.2.4. Chỉ số EAWMI 4
• 3.2.5. Chỉ số EAWMI 5
• 3.2.6. Chỉ số EAWMI 6
• 3.3. Thử nghiệm xác định số đợt không khí lạnh theo từng mùa Đông – theo phương pháp hồi qui từng bước (từ năm 1992-2015)
• 3.4. Thử nghiệm dự báo số đợt xâm nhập lạnh trong mùa đông và số đợt rét đậm, rét hại xảy ra trên diện rộng ở Việt Nam
• 3.4.1. Thử nghiệm dự báo số đợt xâm nhập lạnh trong mùa đông xuống Việt Nam
• 3.4.1.1. Sử dụng số liệu đầu vào là dữ liệu dự báo hạn mùa của ECWMF tháng 8
• 3.4.1.2. Sử dụng số liệu đầu vào là dữ liệu dự báo hạn mùa của ECWMF tháng 9
• 3.4.1.3. Sử dụng số liệu đầu vào là dữ liệu dự báo hạn mùa của ECWMF tháng 10
• 3.4.2. Thử nghiệm dự báo số đợt rét đậm, rét hại xảy ra trên diện rộng trong mùa đông ở khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ Việt Nam
• 3.4.2.1. Sử dụng số liệu đầu vào là dữ liệu dự báo hạn mùa của ECWMF tháng 8
• 3.4.2.2. Sử dụng số liệu đầu vào là dữ liệu dự báo hạn mùa của ECWMF tháng 9
• 3.4.2.3. Sử dụng số liệu đầu vào là dữ liệu dự báo hạn mùa của ECWMF tháng 10
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về mối liên hệ giữa xâm nhập lạnh và khí quyển mùa đông

Nghiên cứu mối liên hệ giữa xâm nhập lạnh và khí quyển mùa đông ở Việt Nam là một chủ đề quan trọng trong lĩnh vực khí tượng học. Xâm nhập lạnh không chỉ ảnh hưởng đến thời tiết mà còn tác động đến đời sống và sản xuất nông nghiệp. Mùa đông ở miền Bắc Việt Nam thường chứng kiến sự xuất hiện của các đợt không khí lạnh mạnh, gây ra hiện tượng rét đậm, rét hại. Việc hiểu rõ mối liên hệ này giúp cải thiện khả năng dự báo thời tiết và ứng phó với thiên tai.

1.1. Khái niệm về xâm nhập lạnh và khí quyển mùa đông

Xâm nhập lạnh là hiện tượng khi khối không khí lạnh từ lục địa di chuyển xuống Việt Nam, gây ra sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ. Khí quyển mùa đông ở Việt Nam đặc trưng bởi sự hiện diện của áp cao Siberia, tạo điều kiện cho không khí lạnh xâm nhập. Sự kết hợp giữa các yếu tố khí tượng này dẫn đến những biến đổi thời tiết đáng kể trong mùa đông.

1.2. Tác động của xâm nhập lạnh đến thời tiết mùa đông

Khi xâm nhập lạnh xảy ra, nhiệt độ trung bình giảm mạnh, có thể xuống dưới 10 độ C ở nhiều khu vực. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn gây thiệt hại cho nông nghiệp, đặc biệt là các loại cây trồng nhạy cảm với lạnh. Các hiện tượng như băng giá và tuyết rơi cũng có thể xảy ra, gây ra nhiều khó khăn cho đời sống.

II. Vấn đề và thách thức trong nghiên cứu xâm nhập lạnh

Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về xâm nhập lạnh, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc dự báo chính xác. Các yếu tố như biến đổi khí hậu và sự thay đổi của các trường khí quyển lớn có thể làm phức tạp thêm tình hình. Việc thiếu dữ liệu quan trắc chính xác cũng là một vấn đề lớn trong nghiên cứu này.

2.1. Biến đổi khí hậu và ảnh hưởng đến xâm nhập lạnh

Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi các mô hình khí hậu truyền thống, ảnh hưởng đến tần suất và cường độ của xâm nhập lạnh. Nghiên cứu cho thấy rằng các đợt không khí lạnh có thể trở nên mạnh hơn hoặc ít hơn tùy thuộc vào các yếu tố khí hậu toàn cầu.

2.2. Thiếu dữ liệu quan trắc và ảnh hưởng đến dự báo

Việc thiếu dữ liệu quan trắc chính xác về khí quyển mùa đông gây khó khăn trong việc xây dựng các mô hình dự báo. Các trạm khí tượng ở nhiều khu vực còn hạn chế, dẫn đến việc không thể theo dõi đầy đủ các đợt xâm nhập lạnh.

III. Phương pháp nghiên cứu mối liên hệ giữa xâm nhập lạnh và khí quyển

Để nghiên cứu mối liên hệ giữa xâm nhập lạnh và khí quyển mùa đông, các nhà nghiên cứu thường sử dụng các phương pháp thống kê và mô hình hóa khí hậu. Việc phân tích dữ liệu từ các trạm khí tượng và các mô hình khí hậu toàn cầu giúp xác định các yếu tố ảnh hưởng đến không khí lạnh.

3.1. Phương pháp thống kê trong nghiên cứu khí hậu

Phương pháp thống kê được sử dụng để phân tích dữ liệu quan trắc và xác định mối liên hệ giữa các yếu tố khí tượng. Các chỉ số như EAWMI (Chỉ số gió mùa mùa đông Đông Á) thường được áp dụng để đánh giá sự biến đổi của khí quyển mùa đông.

3.2. Mô hình hóa khí hậu và dự báo xâm nhập lạnh

Mô hình hóa khí hậu giúp dự báo các đợt xâm nhập lạnh trong tương lai. Các mô hình khí hậu hiện đại có thể dự đoán sự thay đổi của các trường khí quyển lớn và tác động của chúng đến không khí lạnh.

IV. Ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu xâm nhập lạnh

Nghiên cứu về xâm nhập lạnh không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có nhiều ứng dụng thực tiễn. Việc dự báo chính xác các đợt không khí lạnh giúp các cơ quan chức năng có biện pháp ứng phó kịp thời, giảm thiểu thiệt hại cho nông nghiệp và đời sống.

4.1. Dự báo thời tiết và ứng phó thiên tai

Dự báo chính xác về xâm nhập lạnh giúp người dân và các cơ quan chức năng chuẩn bị tốt hơn cho các hiện tượng thời tiết cực đoan. Việc này có thể giảm thiểu thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

4.2. Tăng cường năng lực dự báo khí tượng

Nghiên cứu về khí quyển mùa đông và xâm nhập lạnh cũng giúp nâng cao năng lực dự báo khí tượng. Các mô hình dự báo hiện đại có thể cung cấp thông tin chính xác hơn về thời tiết, từ đó hỗ trợ các quyết định trong sản xuất và quản lý thiên tai.

V. Kết luận và tương lai của nghiên cứu xâm nhập lạnh

Nghiên cứu mối liên hệ giữa xâm nhập lạnh và khí quyển mùa đông ở Việt Nam là một lĩnh vực quan trọng và cần thiết. Với sự phát triển của công nghệ và phương pháp nghiên cứu, hy vọng rằng việc dự báo sẽ ngày càng chính xác hơn, giúp giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.

5.1. Tương lai của nghiên cứu khí hậu ở Việt Nam

Nghiên cứu về khí quyển mùa đông và xâm nhập lạnh sẽ tiếp tục được mở rộng trong tương lai. Các công nghệ mới và dữ liệu lớn sẽ giúp cải thiện khả năng dự báo và hiểu biết về các hiện tượng khí hậu.

5.2. Tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khí hậu

Hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khí hậu sẽ giúp Việt Nam tiếp cận được các công nghệ và phương pháp tiên tiến. Điều này sẽ góp phần nâng cao năng lực dự báo và ứng phó với các hiện tượng thời tiết cực đoan.