Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu khu hệ cá lưu vực sông Bằng Giang - Kỳ Cùng thuộc địa phận Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Văn Giang
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Hữu Dực
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Động vật học
• Đề tài: Nghiên cứu khu hệ cá lưu vực sông Bằng Giang - Kỳ Cùng thuộc địa phận Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÁ NƢỚC NGỌT
• 1.1. Lược sử nghiên cứu khu hệ cá nước ngọt Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, TƢ LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Khu hệ cá lưu vực sông Bằng Giang Kỳ Cùng

Nghiên cứu khu hệ cá tại lưu vực sông Bằng Giang và lưu vực sông Kỳ Cùng đã xác định được 202 loài cá, thuộc 99 giống, 24 họ và 8 bộ. Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu toàn diện về đa dạng sinh học của khu vực này. Kết quả đã bổ sung 1 giống và 1 loài mới cho khoa học, đồng thời ghi nhận thêm 3 giống và 22 loài mới cho khu vực. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng cho việc bảo tồn và phát triển bền vững tài nguyên thủy sản.

1.1. Đa dạng thành phần loài

Khu hệ cá tại lưu vực sông Bằng Giang - Kỳ Cùng được đánh giá là giàu đa dạng sinh học với 202 loài cá. Trong đó, các họ cá chép (Cyprinidae) chiếm tỷ lệ lớn nhất. Nghiên cứu cũng ghi nhận sự xuất hiện của các loài cá quý hiếm và có giá trị kinh tế cao. Điều này khẳng định tầm quan trọng của việc bảo tồn hệ thống thủy văn và sinh vật nước ngọt tại khu vực.

1.2. Phân bố địa lý

Các loài cá tại lưu vực sông Bằng Giang - Kỳ Cùng phân bố không đồng đều, phụ thuộc vào đặc điểm hệ thống thủy văn và địa hình. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các loài cá tập trung nhiều ở khu vực thượng lưu và trung lưu, nơi có điều kiện sinh thái thuận lợi. Điều này cung cấp thông tin quan trọng cho việc quy hoạch bảo tồn và khai thác bền vững.

II. Nghiên cứu sinh thái và bảo tồn

Nghiên cứu sinh thái tại lưu vực sông Bằng Giang - Kỳ Cùng đã chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân bố và đa dạng của khu hệ cá. Các hoạt động kinh tế như khai thác khoáng sản, ô nhiễm nguồn nước đã làm suy giảm nghiêm trọng đa dạng sinh học. Nghiên cứu đề xuất các biện pháp bảo tồn, bao gồm quản lý chặt chẽ nguồn nước và hạn chế khai thác quá mức.

2.1. Hiện trạng bảo tồn

Khu vực nghiên cứu có 25 loài cá cần được bảo tồn, trong đó nhiều loài có tên trong Sách Đỏ Việt Nam và Danh Lục Đỏ IUCN. Nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng các khu bảo tồn và chính sách quản lý hiệu quả để bảo vệ các loài này.

2.2. Giải pháp bảo tồn

Nghiên cứu đề xuất hai giải pháp chính: (1) Tăng cường quản lý và giám sát các hoạt động khai thác thủy sản, (2) Phục hồi và tái tạo các hệ sinh thái bị suy thoái. Các giải pháp này nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của tài nguyên thủy sản và đa dạng sinh học tại khu vực.

III. Giá trị kinh tế và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu đã đánh giá giá trị kinh tế của các loài cá tại lưu vực sông Bằng Giang - Kỳ Cùng, bao gồm cá thương phẩm, cá làm thuốc và cá cảnh. Kết quả cho thấy, nhiều loài cá có giá trị kinh tế cao nhưng đang bị khai thác quá mức. Nghiên cứu cũng đề xuất các biện pháp khai thác hợp lý để đảm bảo nguồn lợi lâu dài.

3.1. Cá thương phẩm

Các loài cá thương phẩm như cá Chép, cá Trắm, cá Lăng chiếm tỷ lệ lớn trong tổng sản lượng khai thác. Tuy nhiên, sản lượng đang giảm dần do khai thác quá mức và ô nhiễm môi trường. Nghiên cứu đề xuất áp dụng các biện pháp quản lý chặt chẽ để duy trì nguồn lợi.

3.2. Cá làm thuốc và cá cảnh

Một số loài cá tại lưu vực sông Bằng Giang - Kỳ Cùng có giá trị y học và làm cảnh, như cá Ngựa bắc và cá Sỉnh gai. Nghiên cứu khuyến nghị phát triển nuôi trồng các loài này để giảm áp lực khai thác tự nhiên và tăng giá trị kinh tế.