Nghiên Cứu Đặc Điểm Lâm Sàng và Kết Quả Phẫu Thuật Wertheim – Meigs Sau Xạ Trị Ung Thư Cổ Tử Cung Giai Đoạn IB – IIA

Ung thư cổ tử cung vẫn là một thách thức lớn đối với sức khỏe phụ nữ tại Việt Nam. Dù có xu hướng giảm ở các nước phát triển, bệnh vẫn chiếm tỷ lệ cao ở các nước đang phát triển, đặc biệt là những nơi có điều kiện tầm soát hạn chế. Năm 2012, ước tính có 5.174 ca mới mắc và 2.472 ca tử vong do ung thư cổ tử cung tại Việt Nam (IARC). Ung thư cổ tử cung đứng hàng đầu trong 10 loại ung thư thường gặp ở phụ nữ tại Cần Thơ với xuất độ chuẩn tuổi là 20,8/100. Việc tầm soát bằng khám âm đạo và xét nghiệm (Pap Test) đã góp phần phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm. Ung thư cổ tử cung thường gặp thứ hai sau ung thư vú với xuất độ chuẩn tuổi là 15,4/100.

Cổ tử cung là phần dưới của tử cung, lộ vào trong âm đạo, dài 2,5-3cm ở phụ nữ chưa sinh đẻ. Nó có âm đạo bám vào, chia thành phần trên và phần dưới âm đạo. Hệ thống dây chằng, động mạch, tĩnh mạch, bạch huyết, và thần kinh chi phối cổ tử cung đóng vai trò quan trọng trong phẫu thuật. Các dây chằng như dây chằng rộng, dây chằng tròn, dây chằng tử cung – cùng, dây chằng ngang cổ tử cung (Mackenrodt) cần được xác định rõ ràng để tránh tổn thương trong quá trình phẫu thuật. Động mạch tử cung, một nhánh của động mạch chậu trong, bắt chéo niệu quản ở đáy dây chằng rộng, cách cổ tử cung khoảng 1,5cm, cần được chú ý để tránh kẹp niệu quản khi thắt.

Nhiễm Human Papilloma Virus (HPV) được xác định là nguyên nhân chính gây ung thư cổ tử cung. Các týp HPV nguy cơ cao, đặc biệt là týp 16 và 18, liên quan đến 90% các trường hợp ung thư cổ tử cung. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm: nhiều bạn tình, quan hệ tình dục sớm, sinh nhiều lần, nạo phá thai, tiền sử gia đình, hút thuốc lá và suy giảm miễn dịch. Ung thư cổ tử cung có thể tiến triển qua nhiều giai đoạn, từ loạn sản nhẹ đến ung thư xâm nhập. Sự lan tràn của ung thư có thể xảy ra vào niêm mạc âm đạo, cơ tử cung, hạch bạch huyết và các cấu trúc lân cận. Ung thư cổ tử cung có thể ăn lan vào niêm mạc âm đạo.

Các triệu chứng lâm sàng của ung thư cổ tử cung phụ thuộc vào giai đoạn bệnh. Ở giai đoạn sớm, bệnh thường không có biểu hiện đặc biệt. Giai đoạn xâm nhập có thể gây ra máu âm đạo bất thường, đau khi giao hợp, dịch nhầy âm đạo màu vàng hoặc lẫn máu. Khi ung thư lan rộng, bệnh nhân có thể trải qua triệu chứng chèn ép (đau hông, phù chi), xâm lấn bàng quang (tiểu khó, tiểu máu), xâm lấn trực tràng (tiêu khó, tiêu ra máu), và các triệu chứng toàn thân (mệt mỏi, sụt cân). Khám bằng mỏ vịt có thể xác định hình ảnh tổn thương tại cổ tử cung, đánh giá kích thước u và mức độ xâm lấn. Thăm âm đạo và trực tràng giúp đánh giá xâm lấn nền dây chằng rộng.

Việc đánh giá giai đoạn bệnh ung thư cổ tử cung là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp. Phân loại giai đoạn bệnh theo Hiệp hội Sản phụ khoa Quốc tế (FIGO) và phân loại TNM của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (AJCC) được sử dụng rộng rãi. Phân loại FIGO có hai thay đổi: bỏ giai đoạn 0, chia giai đoạn IIA thành IIA1 và IIA2. Ung thư khu trú tại CTC, xâm lấn tiền lâm sàng chỉ chẩn đoán được trên vi thể, xâm lấn mô đệm sâu ≤3mm và rộng ≤7mm, xâm lấn mô đệm sâu >3mm, nhƣng ≤5mm và lan rộng ≤7mm.

Chỉ định điều trị ung thư cổ tử cung phụ thuộc vào giai đoạn bệnh. Với ung thư cổ tử cung giai đoạn IB – IIA, các phương pháp điều trị chính bao gồm phẫu thuật triệt căn, xạ trị triệt căn, phẫu thuật kết hợp với xạ trị. Phẫu thuật Wertheim - Meigs được chỉ định với phụ nữ trẻ cần bảo tồn buồng trứng và với u ≤2cm. Phƣơng pháp xạ trị kết hợp phẫu thuật áp dụng với u mọi kích thƣớc. Xạ trị tiền phẫu: u <4cm: xạ áp sát liều tại A 65 – 70Gy; u ≥4cm: xạ ngoài nhằm thu nhỏ u, liều toàn khung chậu 45 – 50Gy; Sau đó xạ áp sát liều tại A 20 – 30Gy.

Ung thƣ biểu mô gai (Squamous cell carcinoma) chiếm 80% – 85% các trường hợp. Ung thƣ biểu mô tuyến (Adeno carcinoma) chiếm khoảng 10%. Ung thƣ biểu mô gai tuyến. Ung thƣ dạng carcinoid, u hắc bào ác tính, sarcoma cơ trơn, sarcoma mô đệm,. Grad mô học - Grad 1: Biệt hóa tốt; Grad 2: Biệt hóa trung bình; Grad 3: Biệt hóa kém.

Di căn hạch trong ung thư cổ tử cung thường đi theo 3 thân bạch huyết: thân bạch huyết chậu ngoài (đƣờng di căn hạch chủ yếu), thân bạch huyết chậu trong hay hạ vị và thân sau. Di căn hạch thƣờng xảy ra theo thứ tự: hạch chậu trong, hạch chậu ngoài, hạch chậu chung, hạch trƣớc xƣơng cùng, hạch quanh tử cung, hạch bịt, hạch cạnh động mạch chủ, hạch thƣợng đòn. Nếu bƣớu xâm lấn xuống 1/3 dƣới âm đạo có thể cho di căn hạch bẹn.

Theo dõi tỷ lệ tái phát ung thư là vô cùng quan trọng để đánh giá hiệu quả lâu dài của các phương pháp điều trị ung thư cổ tử cung. Tái phát có thể xảy ra tại chỗ (tại cổ tử cung), khu vực (hạch bạch huyết lân cận), hoặc di căn xa (các cơ quan khác). Các yếu tố nguy cơ tái phát bao gồm: giai đoạn bệnh tiến triển, hạch di căn, diện cắt âm đạo dương tính, và sự không đáp ứng hoàn toàn với xạ trị. Việc phát hiện tái phát sớm cho phép can thiệp kịp thời để cải thiện tiên lượng.

So sánh kết quả nghiên cứu tại Bệnh viện Ung Bướu Cần Thơ với các nghiên cứu khác trong nước và quốc tế giúp đánh giá vị trí của bệnh viện trong việc điều trị ung thư cổ tử cung. Việc này cũng giúp xác định những điểm mạnh cần phát huy và những lĩnh vực cần cải thiện. Các yếu tố cần so sánh bao gồm: tỷ lệ sống sót, tỷ lệ tái phát, biến chứng phẫu thuật, và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Sự khác biệt về phác đồ điều trị, kỹ thuật phẫu thuật, và trình độ chuyên môn của đội ngũ y tế có thể ảnh hưởng đến kết quả.

Việc tối ưu hóa phác đồ điều trị ung thư cổ tử cung là một quá trình liên tục đòi hỏi sự kết hợp giữa các phương pháp khác nhau, chẳng hạn như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, và các liệu pháp nhắm trúng đích. Các yếu tố cần xem xét bao gồm: giai đoạn bệnh, kích thước khối u, tình trạng hạch di căn, và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc cá nhân hóa phác đồ điều trị dựa trên các đặc điểm di truyền của khối u và bệnh nhân.

Cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau điều trị ung thư cổ tử cung là một mục tiêu quan trọng. Các vấn đề liên quan đến chất lượng cuộc sống bao gồm: các tác dụng phụ của điều trị (mệt mỏi, buồn nôn, rụng tóc), các vấn đề về tình dục, các vấn đề về tâm lý (lo âu, trầm cảm), và các vấn đề về tài chính. Các biện pháp can thiệp có thể bao gồm: tư vấn tâm lý, vật lý trị liệu, phục hồi chức năng tình dục, và hỗ trợ tài chính.