Tổng quan nghiên cứu

Ung thư cổ tử cung (UTCTC) là một trong những bệnh ung thư phụ khoa phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao ở phụ nữ, đặc biệt tại các nước đang phát triển. Theo ước tính năm 2008, trên thế giới có khoảng 529.409 ca mới mắc và 274.883 ca tử vong do UTCTC. Tại Việt Nam, UTCTC đứng thứ hai về số ca mắc mới với xuất độ chuẩn tuổi là 11,4/100.000 và tử suất 5,7/100.000. Tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, UTCTC đứng hàng đầu trong các loại ung thư thường gặp ở phụ nữ với xuất độ chuẩn tuổi khoảng 20,8/100.000.

Phẫu thuật Wertheim – Meigs là phương pháp điều trị triệt căn được áp dụng từ đầu thế kỷ 20, kết hợp với xạ trị tiền phẫu giúp nâng cao hiệu quả điều trị UTCTC giai đoạn IB – IIA. Tại Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ, phẫu thuật này được áp dụng phổ biến trong giai đoạn 2014 – 2015 nhằm cải thiện tỷ lệ kiểm soát bệnh và giảm biến chứng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả phẫu thuật Wertheim – Meigs sau xạ trị tiền phẫu ở bệnh nhân UTCTC giai đoạn IB – IIA tại Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ trong khoảng thời gian từ tháng 5/2014 đến tháng 5/2015. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc và tiên lượng bệnh nhân UTCTC tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết dịch tễ học ung thư cổ tử cung: Phân tích tỷ lệ mắc, tử vong và các yếu tố nguy cơ như nhiễm Human Papilloma Virus (HPV), quan hệ tình dục sớm, sinh nhiều con, nạo phá thai, và các yếu tố môi trường.
  • Mô hình phân loại giai đoạn bệnh theo FIGO 2009 và AJCC 2010: Xác định giai đoạn bệnh UTCTC dựa trên kích thước bướu, mức độ xâm lấn và di căn hạch, làm cơ sở cho lựa chọn phương pháp điều trị.
  • Khái niệm về phẫu thuật Wertheim – Meigs: Phẫu thuật cắt tử cung mở rộng kết hợp vét hạch chậu có hệ thống, nhằm loại bỏ triệt để khối u và các hạch có nguy cơ di căn.
  • Lý thuyết về xạ trị tiền phẫu: Sử dụng xạ ngoài và xạ áp sát để giảm thể tích bướu, tăng tỷ lệ đáp ứng phẫu thuật và giảm biến chứng.
  • Tiêu chuẩn đánh giá đáp ứng điều trị theo RECIST: Đánh giá mức độ thu nhỏ bướu và đáp ứng vi thể sau xạ trị.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu tiền cứu mô tả hàng loạt ca.
  • Đối tượng nghiên cứu: 33 bệnh nhân UTCTC giai đoạn IB – IIA được điều trị bằng phẫu thuật Wertheim – Meigs tại Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ từ tháng 5/2014 đến tháng 5/2015.
  • Tiêu chuẩn chọn mẫu: Bệnh nhân có chẩn đoán mô bệnh học ung thư biểu mô cổ tử cung, tuân thủ phác đồ điều trị, đồng ý tham gia nghiên cứu.
  • Nguồn dữ liệu: Hồ sơ bệnh án, kết quả giải phẫu bệnh, hình ảnh cận lâm sàng (CT-Scan), kết quả xạ trị và phẫu thuật.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 18.0, phân tích thống kê mô tả và kiểm định ý nghĩa thống kê (p<0,05).
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và theo dõi dữ liệu trong vòng 12 tháng, từ tháng 5/2014 đến tháng 5/2015.
  • Đánh giá kết quả: Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, tỷ lệ di căn hạch, đáp ứng xạ trị, độc tính xạ trị, kết quả phẫu thuật và biến chứng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm nhân khẩu học: Tuổi trung bình bệnh nhân là 51,12 ± 9,5 tuổi, nhóm tuổi 50 – 60 chiếm 45,5%, đa số sống ở nông thôn (78,8%) và nghề nghiệp chủ yếu là nông dân (39,4%). Trình độ học vấn thấp, phần lớn dưới cấp 2 (87%), tình trạng kinh tế chủ yếu nghèo và trung bình (81,8%).

  2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng:

    • Triệu chứng chủ yếu là ra máu âm đạo bất thường (84,8%).
    • Kích thước bướu trung bình trên lâm sàng là 3,3 ± 1,3 cm, trên CT-Scan là 3,7 ± 1,1 cm.
    • Mô bệnh học chủ yếu là ung thư biểu mô gai (60,6%) và ung thư biểu mô tuyến (39,4%).
    • Grad mô học chủ yếu là Grad 2 (84,8%).
    • Giai đoạn bệnh phân bố: IB1 chiếm 39,4%, IIA1 chiếm 27,3%, IB2 15,1%, IIA2 18,2%.

  3. Di căn hạch chậu: Tỷ lệ di căn hạch là 15,2%. Số lượng hạch chậu trung bình được vét là 5,4 ± 3,2 hạch. Tỷ lệ di căn hạch tăng lên 35,7% khi số hạch vét >5, so với 0% khi ≤5 (p=0,008).

  4. Đáp ứng xạ trị tiền phẫu: Trong 14 bệnh nhân được xạ trị tiền phẫu, 57,1% đáp ứng hoàn toàn trên lâm sàng, 42,9% đáp ứng một phần. Đáp ứng vi thể hoàn toàn đạt 71,4%. Tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn cao hơn ở bướu nhỏ (≤4cm) với 100% so với 40% ở bướu lớn (>4cm) (p=0,04).

  5. Kết quả phẫu thuật Wertheim – Meigs:

    • Tỷ lệ di căn hạch sau mổ là 15,2%.
    • Tỷ lệ diện cắt âm đạo dương tính là 6,1%, không ghi nhận diện cắt chu cung dương tính.
    • Tỷ lệ di căn hạch và diện cắt dương tính thấp hơn ở nhóm có xạ trị tiền phẫu (7,1% và 0%) so với nhóm không xạ trị (21,1% và 10,5%), tuy nhiên không có ý nghĩa thống kê.
    • Không ghi nhận biến chứng hay tai biến sớm sau phẫu thuật.

Thảo luận kết quả

Tuổi trung bình và nhóm tuổi chủ yếu mắc UTCTC giai đoạn IB – IIA tại Cần Thơ tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, phản ánh đặc điểm dịch tễ học chung của bệnh. Tỷ lệ bệnh nhân sống ở nông thôn và có trình độ học vấn thấp cho thấy cần tăng cường công tác tuyên truyền, tầm soát sớm tại khu vực này.

Tỷ lệ di căn hạch chậu 15,2% phù hợp với các nghiên cứu trong nước, tuy nhiên sự gia tăng di căn khi số lượng hạch vét >5 nhấn mạnh vai trò của vét hạch có hệ thống trong phẫu thuật Wertheim – Meigs để đánh giá chính xác tình trạng di căn.

Đáp ứng xạ trị tiền phẫu cao, đặc biệt ở bướu nhỏ, chứng tỏ hiệu quả của xạ trị trong việc giảm thể tích bướu, tạo điều kiện thuận lợi cho phẫu thuật. Tỷ lệ đáp ứng vi thể hoàn toàn 71,4% tương tự các nghiên cứu tại các trung tâm lớn, góp phần giảm nguy cơ tái phát và di căn.

Kết quả phẫu thuật an toàn, không có biến chứng sớm, tỷ lệ diện cắt âm đạo dương tính thấp cho thấy phẫu thuật Wertheim – Meigs là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn cho UTCTC giai đoạn IB – IIA. Mặc dù sự khác biệt về tỷ lệ di căn hạch và diện cắt giữa nhóm có và không có xạ trị tiền phẫu không đạt ý nghĩa thống kê, xu hướng giảm này có giá trị lâm sàng trong việc lựa chọn phác đồ điều trị phối hợp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tuổi, biểu đồ tỷ lệ di căn hạch theo số lượng hạch vét, biểu đồ đáp ứng xạ trị theo kích thước bướu và bảng so sánh kết quả phẫu thuật giữa các nhóm điều trị.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tầm soát và giáo dục sức khỏe tại khu vực nông thôn nhằm phát hiện sớm UTCTC, đặc biệt tập trung vào nhóm phụ nữ trong độ tuổi 40 – 60, giúp nâng cao tỷ lệ chẩn đoán giai đoạn sớm. Thời gian thực hiện: 1 – 2 năm; chủ thể: Sở Y tế, Trung tâm y tế dự phòng.

  2. Áp dụng rộng rãi phác đồ điều trị phối hợp xạ trị tiền phẫu và phẫu thuật Wertheim – Meigs cho bệnh nhân UTCTC giai đoạn IB2 – IIA2 nhằm tăng tỷ lệ đáp ứng và giảm biến chứng phẫu thuật. Thời gian: triển khai ngay; chủ thể: Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ và các cơ sở điều trị ung thư.

  3. Đào tạo nâng cao kỹ năng vét hạch chậu có hệ thống cho đội ngũ phẫu thuật viên nhằm đảm bảo đánh giá chính xác tình trạng di căn hạch, từ đó quyết định điều trị bổ trợ phù hợp. Thời gian: 6 – 12 tháng; chủ thể: Trường Đại học Y Dược Cần Thơ, Bệnh viện Ung bướu.

  4. Theo dõi và quản lý chặt chẽ độc tính xạ trị và biến chứng phẫu thuật để kịp thời xử lý, giảm thiểu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống bệnh nhân. Thời gian: liên tục; chủ thể: Đội ngũ y tế điều trị và chăm sóc bệnh nhân.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ chuyên khoa ung bướu và sản phụ khoa: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và hiệu quả điều trị UTCTC giai đoạn IB – IIA, hỗ trợ lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

  2. Nhân viên y tế tại các bệnh viện tuyến tỉnh và trung ương: Tham khảo để nâng cao kỹ năng phẫu thuật Wertheim – Meigs và phối hợp xạ trị tiền phẫu, cải thiện kết quả điều trị và giảm biến chứng.

  3. Nhà nghiên cứu y học và sinh viên y khoa: Tài liệu tham khảo về dịch tễ học, mô hình điều trị và đánh giá kết quả điều trị UTCTC, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo và học tập chuyên sâu.

  4. Cơ quan quản lý y tế và hoạch định chính sách: Cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng chương trình tầm soát, phòng ngừa và điều trị UTCTC phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội tại các vùng nông thôn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phẫu thuật Wertheim – Meigs là gì và tại sao được sử dụng trong UTCTC?
    Phẫu thuật Wertheim – Meigs là phẫu thuật cắt tử cung mở rộng kết hợp vét hạch chậu có hệ thống, nhằm loại bỏ khối u và các hạch có nguy cơ di căn. Phương pháp này giúp kiểm soát bệnh tại chỗ hiệu quả, đặc biệt ở giai đoạn IB – IIA.

  2. Xạ trị tiền phẫu có vai trò gì trong điều trị UTCTC?
    Xạ trị tiền phẫu giúp giảm thể tích bướu, làm mềm và giảm xâm lấn, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho phẫu thuật, tăng tỷ lệ đáp ứng và giảm biến chứng sau mổ.

  3. Tỷ lệ di căn hạch chậu ảnh hưởng thế nào đến kết quả điều trị?
    Di căn hạch chậu là yếu tố tiên lượng quan trọng, ảnh hưởng đến khả năng tái phát và sống còn. Vét hạch có hệ thống giúp đánh giá chính xác và quyết định điều trị bổ trợ phù hợp.

  4. Độc tính xạ trị thường gặp ở bệnh nhân UTCTC là gì?
    Các độc tính thường gặp gồm giảm bạch cầu (64,3%), giảm hồng cầu (35,7%), bỏng da (64,3%), buồn nôn (57,1%) và tiêu chảy (21,4%). Quản lý tốt các độc tính này giúp bệnh nhân duy trì sức khỏe trong quá trình điều trị.

  5. Làm thế nào để nâng cao tỷ lệ chẩn đoán sớm UTCTC tại các vùng nông thôn?
    Tăng cường giáo dục sức khỏe, tổ chức các chương trình tầm soát định kỳ bằng khám âm đạo và xét nghiệm Pap smear, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về các yếu tố nguy cơ và triệu chứng bệnh.

Kết luận

  • Tuổi trung bình bệnh nhân UTCTC giai đoạn IB – IIA tại Cần Thơ là khoảng 51 tuổi, chủ yếu sống ở nông thôn với trình độ học vấn và kinh tế thấp.
  • Tỷ lệ di căn hạch chậu là 15,2%, tăng khi số lượng hạch vét vượt quá 5, nhấn mạnh vai trò vét hạch có hệ thống trong phẫu thuật.
  • Xạ trị tiền phẫu đạt tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn trên lâm sàng 57,1% và vi thể 71,4%, đặc biệt hiệu quả với bướu nhỏ ≤4cm.
  • Phẫu thuật Wertheim – Meigs an toàn, tỷ lệ diện cắt âm đạo dương tính thấp, không ghi nhận biến chứng sớm.
  • Đề xuất phối hợp xạ trị tiền phẫu và phẫu thuật, tăng cường tầm soát và đào tạo kỹ thuật nhằm nâng cao hiệu quả điều trị UTCTC tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng nghiên cứu theo dõi dài hạn kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

Call-to-action: Các cơ sở y tế và nhà nghiên cứu cần phối hợp chặt chẽ để áp dụng phác đồ điều trị hiệu quả, đồng thời đẩy mạnh công tác phòng ngừa và tầm soát UTCTC nhằm giảm gánh nặng bệnh tật cho cộng đồng.