Tổng quan nghiên cứu

Ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ trên toàn cầu, với hơn 2,2 triệu ca mắc mới và gần 685.000 ca tử vong theo thống kê GLOBOCAN 2020. Tại Việt Nam, năm 2020 ghi nhận khoảng 21.555 ca mắc mới và 9.345 ca tử vong do ung thư vú. Phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ đạo, đặc biệt hiệu quả ở giai đoạn sớm, tuy nhiên đây là phẫu thuật lớn với nguy cơ biến chứng cao. Do đó, chăm sóc người bệnh trước và sau phẫu thuật đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả điều trị, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nghiên cứu được thực hiện tại Khoa Ngoại Vú, Bệnh viện K cơ sở Tân Triều trong năm 2021 với mục tiêu: (1) mô tả kết quả chăm sóc người bệnh ung thư vú trước và sau phẫu thuật; (2) phân tích các yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng, góp phần cải thiện sức khỏe và tinh thần người bệnh, đồng thời hỗ trợ các cơ sở y tế trong việc xây dựng quy trình chăm sóc toàn diện, hiệu quả.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm 253 bệnh nhân nữ được chẩn đoán ung thư vú và có chỉ định phẫu thuật tại Bệnh viện K trong năm 2021. Kết quả nghiên cứu cung cấp các chỉ số cụ thể về tình trạng sức khỏe, biến chứng, tâm lý và tuân thủ điều trị của người bệnh, làm cơ sở cho các đề xuất cải tiến chăm sóc điều dưỡng trong thực tiễn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các học thuyết điều dưỡng nền tảng nhằm hướng dẫn chăm sóc toàn diện người bệnh ung thư vú phẫu thuật:

  • Học thuyết môi trường của Florence Nightingale: Nhấn mạnh vai trò của môi trường trong việc hỗ trợ quá trình tự chữa lành của người bệnh. Điều dưỡng cần tạo môi trường an toàn, sạch sẽ, thoáng mát để thúc đẩy phục hồi sức khỏe.

  • Học thuyết Virginia Henderson: Tập trung vào việc hỗ trợ người bệnh đạt được tính độc lập trong các nhu cầu cơ bản như hô hấp, vệ sinh, vận động, dinh dưỡng và nghỉ ngơi. Điều dưỡng đóng vai trò hỗ trợ và giáo dục người bệnh để họ tự chăm sóc bản thân.

  • Học thuyết Orem về tự chăm sóc: Phân loại mức độ chăm sóc thành chăm sóc hoàn toàn, chăm sóc một phần và tự chăm sóc, nhằm giúp người bệnh nâng cao khả năng tự chăm sóc và phục hồi.

  • Quy trình điều dưỡng: Bao gồm 5 bước: nhận định, chẩn đoán điều dưỡng, lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá, giúp điều dưỡng thực hiện chăm sóc có hệ thống, liên tục và phù hợp với nhu cầu thay đổi của người bệnh.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: chăm sóc toàn diện, biến chứng sau phẫu thuật, tâm lý người bệnh, tuân thủ điều trị và vận động phục hồi chức năng.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Mô tả có phân tích, tiến hành trên 253 bệnh nhân ung thư vú được phẫu thuật tại Khoa Ngoại Vú, Bệnh viện K trong năm 2021.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Cỡ mẫu tối thiểu 228 bệnh nhân được tính toán dựa trên độ tin cậy 95% và sai số 6,5%. Mẫu được chọn thuận tiện, bao gồm tất cả bệnh nhân đủ tiêu chuẩn trong thời gian nghiên cứu.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ hồ sơ bệnh án, quan sát trực tiếp, bảng kiểm và phỏng vấn người bệnh về các chỉ số chăm sóc trước và sau phẫu thuật.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Stata 14 để xử lý số liệu. Biến định tính được mô tả bằng tỷ lệ phần trăm, biến định lượng bằng trung bình và độ lệch chuẩn. Kiểm định sự khác biệt bằng Chi bình phương và Fisher’s exact test. Kết quả chăm sóc được lượng hóa theo thang điểm 100, phân loại tốt (≥75 điểm) và chưa tốt (<75 điểm).

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 01/2021 đến tháng 12/2021, bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích, viết báo cáo.

  • Kiểm soát sai số: Tập huấn điều tra viên, chuẩn hóa công cụ, giám sát thu thập dữ liệu, kiểm tra và mã hóa thông tin để đảm bảo tính chính xác và khách quan.

  • Đạo đức nghiên cứu: Được phê duyệt bởi Hội đồng khoa học Đại học Thăng Long và Bệnh viện K, đảm bảo quyền tự nguyện, bảo mật thông tin cá nhân và trung thực trong báo cáo kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm nhân khẩu học: Nhóm tuổi 40-50 chiếm 36%, tuổi trung bình 50,3 ± 11,5. Trình độ văn hóa cao với 36,7% có bằng cao đẳng trở lên. 53,4% sống tại thành phố, 94,9% đã kết hôn, 83,8% có bảo hiểm y tế. BMI trước phẫu thuật cho thấy 13% gầy (BMI <18,5), 2,4% thừa cân (BMI >25).

  2. Kết quả chăm sóc trước phẫu thuật: Tỷ lệ chăm sóc tốt đạt khoảng 75%, với 100% điều dưỡng đo các dấu hiệu sinh tồn và hướng dẫn người bệnh về chế độ dinh dưỡng. Tâm lý người bệnh trước mổ có 41,9% lo lắng, 7,9% sợ hãi, ảnh hưởng đến quá trình chuẩn bị phẫu thuật.

  3. Kết quả chăm sóc sau phẫu thuật: 78% người bệnh được chăm sóc vết mổ đầy đủ, 85% được theo dõi và chăm sóc ống dẫn lưu đúng quy trình. Biến chứng sau mổ gồm chảy máu (5%), nhiễm khuẩn vết mổ (3%), phù bạch huyết (10%). Mức độ đau sau mổ giảm dần từ 24 giờ đến ngày thứ 7, với 60% đau nhẹ sau 7 ngày. Vận động cánh tay phục hồi tốt ở 70% bệnh nhân sau 7 ngày.

  4. Yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc: Tâm lý ổn định trước mổ và tuân thủ điều dưỡng sau mổ có liên quan chặt chẽ đến kết quả chăm sóc tốt (p < 0,05). Người bệnh có biến chứng sau mổ thường có điểm chăm sóc thấp hơn đáng kể.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chăm sóc điều dưỡng tại Bệnh viện K đã đạt hiệu quả tích cực, góp phần giảm biến chứng và cải thiện sức khỏe người bệnh. Tỷ lệ biến chứng thấp hơn so với một số nghiên cứu quốc tế, phản ánh chất lượng chăm sóc tốt và quy trình điều dưỡng được thực hiện nghiêm túc. Tâm lý người bệnh là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc, phù hợp với các nghiên cứu trước đây nhấn mạnh vai trò hỗ trợ tâm lý trong điều trị ung thư vú.

Việc theo dõi và chăm sóc ống dẫn lưu đúng cách giúp giảm nguy cơ đọng dịch và phù bạch huyết, đồng thời hướng dẫn vận động tay sớm giúp phục hồi chức năng vận động, giảm đau và phù nề. Các biểu đồ thể hiện sự giảm đau theo thời gian và tỷ lệ vận động tay phục hồi tăng dần minh họa rõ nét hiệu quả của chăm sóc điều dưỡng.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này khẳng định vai trò thiết yếu của điều dưỡng trong chăm sóc toàn diện người bệnh ung thư vú phẫu thuật, từ chuẩn bị tâm lý, dinh dưỡng đến theo dõi biến chứng và phục hồi chức năng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên sâu cho điều dưỡng về chăm sóc người bệnh ung thư vú, đặc biệt kỹ năng theo dõi biến chứng và hỗ trợ tâm lý, nhằm nâng cao tỷ lệ chăm sóc tốt lên trên 85% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Bệnh viện K phối hợp với các trường đại học y dược.

  2. Xây dựng chương trình giáo dục sức khỏe cho người bệnh và gia đình về chăm sóc trước và sau phẫu thuật, tập trung vào hướng dẫn vận động tay và dinh dưỡng hợp lý, giảm biến chứng phù bạch huyết xuống dưới 5% trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Điều dưỡng Khoa Ngoại Vú.

  3. Áp dụng quy trình chăm sóc chuẩn hóa và kiểm soát chất lượng định kỳ nhằm phát hiện sớm và xử lý kịp thời các biến chứng sau mổ, giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn vết mổ xuống dưới 2% trong năm tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý bệnh viện và Khoa Ngoại Vú.

  4. Phát triển hệ thống hỗ trợ tâm lý chuyên biệt cho người bệnh ung thư vú, bao gồm tư vấn cá nhân và nhóm, nhằm giảm tỷ lệ lo lắng, sợ hãi trước và sau phẫu thuật xuống dưới 20% trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Đội ngũ điều dưỡng và chuyên gia tâm lý bệnh viện.

  5. Tăng cường phối hợp đa ngành giữa bác sĩ, điều dưỡng, dinh dưỡng và vật lý trị liệu để xây dựng kế hoạch chăm sóc cá thể hóa, nâng cao chất lượng cuộc sống và rút ngắn thời gian nằm viện trung bình xuống dưới 8 ngày. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo bệnh viện và các khoa liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế: Nghiên cứu cung cấp kiến thức thực tiễn về quy trình chăm sóc toàn diện người bệnh ung thư vú phẫu thuật, giúp nâng cao kỹ năng chuyên môn và hiệu quả chăm sóc.

  2. Bác sĩ chuyên khoa ung bướu và phẫu thuật: Tham khảo để hiểu rõ hơn về vai trò và tác động của chăm sóc điều dưỡng trong quá trình điều trị, từ đó phối hợp hiệu quả hơn trong quản lý bệnh nhân.

  3. Nhà quản lý y tế và lãnh đạo bệnh viện: Cơ sở dữ liệu và phân tích giúp xây dựng chính sách, quy trình chăm sóc chuẩn hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ và giảm biến chứng sau phẫu thuật.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành điều dưỡng, y học: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích số liệu và ứng dụng học thuyết điều dưỡng trong thực tiễn chăm sóc ung thư vú.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chăm sóc người bệnh ung thư vú trước phẫu thuật bao gồm những nội dung gì?
    Chăm sóc bao gồm đo dấu hiệu sinh tồn, hướng dẫn dinh dưỡng, vệ sinh cá nhân, tư vấn tâm lý để giảm lo lắng, giải thích quy trình phẫu thuật và các biến chứng có thể xảy ra nhằm giúp người bệnh chuẩn bị tốt về thể chất và tinh thần.

  2. Biến chứng thường gặp sau phẫu thuật ung thư vú là gì?
    Các biến chứng phổ biến gồm chảy máu, nhiễm khuẩn vết mổ, phù bạch huyết, đọng dịch và đau sau mổ. Tỷ lệ biến chứng trong nghiên cứu khoảng 5-10%, được giảm thiểu nhờ chăm sóc điều dưỡng đúng quy trình.

  3. Vai trò của điều dưỡng trong chăm sóc người bệnh ung thư vú sau phẫu thuật?
    Điều dưỡng theo dõi dấu hiệu sinh tồn, chăm sóc vết mổ và ống dẫn lưu, hỗ trợ giảm đau, hướng dẫn vận động tay phục hồi chức năng, tư vấn dinh dưỡng và hỗ trợ tâm lý, góp phần nâng cao chất lượng điều trị và giảm biến chứng.

  4. Làm thế nào để giảm đau sau phẫu thuật ung thư vú hiệu quả?
    Điều dưỡng thực hiện giảm đau theo y lệnh, đánh giá mức độ đau thường xuyên bằng thang điểm VAS, phối hợp với bác sĩ điều chỉnh thuốc giảm đau, đồng thời hướng dẫn vận động nhẹ nhàng giúp giảm đau và tăng cường lưu thông máu.

  5. Tại sao việc hướng dẫn vận động tay sau phẫu thuật lại quan trọng?
    Vận động tay giúp giảm phù nề, ngăn ngừa phù bạch huyết, cải thiện phạm vi cử động và sức cơ, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và khả năng tự chăm sóc của người bệnh. Nghiên cứu cho thấy 70% bệnh nhân phục hồi vận động tốt sau 7 ngày tập luyện.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả chi tiết kết quả chăm sóc người bệnh ung thư vú trước và sau phẫu thuật tại Bệnh viện K năm 2021, với tỷ lệ chăm sóc tốt đạt trên 75%.
  • Các yếu tố tâm lý, tuân thủ điều dưỡng và chăm sóc ống dẫn lưu có ảnh hưởng rõ rệt đến kết quả chăm sóc và biến chứng sau mổ.
  • Chăm sóc điều dưỡng toàn diện góp phần giảm biến chứng, cải thiện vận động tay và giảm đau sau phẫu thuật.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng chăm sóc, đào tạo điều dưỡng và hỗ trợ tâm lý nhằm cải thiện kết quả điều trị trong tương lai.
  • Khuyến khích các cơ sở y tế áp dụng quy trình chăm sóc chuẩn hóa và tăng cường phối hợp đa ngành để nâng cao hiệu quả điều trị ung thư vú.

Next steps: Triển khai các đề xuất cải tiến chăm sóc, đào tạo nhân lực và nghiên cứu tiếp theo về chăm sóc dài hạn người bệnh ung thư vú.

Call to action: Các chuyên gia điều dưỡng, bác sĩ và nhà quản lý y tế nên phối hợp chặt chẽ để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, nâng cao chất lượng chăm sóc và sức khỏe người bệnh ung thư vú.