Nghiên cứu đặc điểm sinh học của cây thông đỏ nam Taxus wallichiana Zucc nhằm bảo tồn và phát triển nguồn gen quý hiếm tại khu bảo tồn thiên nhiên Phia Oắc

• Tác giả: Hà Ngọc Trung
• Người hướng dẫn: ThS. Nguyễn Văn Mạn
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên rừng
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm sinh học cây thông đỏ nam Taxus wallichiana Zucc để bảo tồn và phát triển nguồn gen quý tại khu bảo tồn Phia Oắc
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• XÁC NHẬN CỦA GIÁO VIÊN CHẤM PHẢN BIỆN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. PHẦN 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Đặt vấn đề
• 1.2. Mục đích của đề tài
• 1.3. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
• 1.4. Ý nghĩa của đề tài
• 1.4.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
• 1.4.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
• 2. PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
• 2.1. Cơ sở khoa học
• 2.1.1. Về cơ sở sinh học
• 2.1.2. Về cơ sở bảo tồn
• 2.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và trong nước
• 2.2.1. Trên thế giới
• 2.2.2. Tình hình trong nước
• 2.3. Điều kiện tự nhiên, dân sinh, kinh tế khu vực nghiên cứu
• 2.3.1. Điều kiện tự nhiên của khu vực nghiên cứu
• 2.3.1.1. Vị trí địa lý
• 2.3.1.2. Đặc điểm địa hình địa mạo, địa chất đất đai
• 2.3.1.3. Đặc điểm khí hậu, thủy văn
• 2.3.1.4. Đặc điểm động, thực vật
• 2.3.2. Tình hình dân cư, kinh tế
• 2.3.2.1. Tình hình dân số, dân tộc và phân bố dân cư
• 2.3.2.2. Kinh tế - xã hội
• 2.3.2.2.1. Ngành nông nghiệp
• 2.3.2.2.2. Ngành công nghiệp - xây dựng
• 2.3.2.2.3. Ngành dịch vụ
• 2.3.2.3. Cơ sở hạ tầng
• 2.3.3. Những thách thức và cơ hội
• 2.3.3.1. Cơ hội và thuận lợi trong bảo tồn và phát triển bền vững
• 2.3.3.2. Khó khăn và thách thức trong bảo tồn và phát triển bền vững
• 3. PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, THỜI GIAN, NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.3.1. Đặc điểm phân bố của loài
• 3.3.2. Đặc điểm hình thái của loài
• 3.3.3. Đặc điểm sinh thái của cây Thông đỏ Nam
• 3.3.4. Đặc điểm sử dụng và kiến thức của người dân về cây Thông đỏ Nam
• 3.4. Đánh giá sự tác động của con người tới khu vực nghiên cứu
• 3.5. Phương pháp nghiên cứu
• 3.5.1. Phương pháp kế thừa tài liệu có sẵn ở địa phương
• 3.5.2. Phỏng vấn người dân
• 3.5.3. Phương pháp lập điều tra theo tuyến
• 3.5.4. Phương pháp lập ô tiêu chuẩn (OTC)
• 3.5.5. Xử lý số liệu điều tra bằng cách sử lý mẫu đã được chụp ảnh và ghi chép lại qua quá trình ngoại nghiệp
• 3.6. Đánh giá tác động của con người đến hệ thực vật tại khu vực nghiên cứu
• 4. PHẦN 4: KẾT QUẢ VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đặc điểm phân bố của loài
• 4.2. Đặc điểm phân bố loài trong các trạng thái rừng
• 4.3. Đặc điểm phân bố loài cây theo độ cao
• 4.4. Đặc điểm hình thái của loài
• 4.4.1. Đặc điểm về phân loại của loài trong hệ thống
• 4.4.2. Đặc điểm hình thái rễ
• 4.4.3. Đặc điểm của thân và cành cây
• 4.4.4. Đặc điểm cấu tạo lá
• 4.4.5. Đặc điểm về hình thái hoa, quả
• 4.5. Đặc điểm sinh thái của cây Thông đỏ Nam
• 4.5.1. Độ tàn che nơi có loài nghiên cứu phân bố
• 4.5.2. Đặc điểm tầng cây cao nơi có loài Thông đỏ Nam phân bố
• 4.5.3. Điều kiện về ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm nơi mà loài phân bố
• 4.5.4. Đặc điểm về các loài cây bụi, thảm tươi nơi Thông đỏ Nam phân bố
• 4.5.5. Đặc điểm về sinh trưởng và tái sinh cây Thông đỏ Nam
• 4.5.6. Đặc điểm đất nơi loài cây nghiên cứu phân bố
• 4.6. Đặc điểm sử dụng và kiến thức của người dân về cây Thông đỏ Nam
• 4.6.1. Sự hiểu biết của người dân địa phương về loài Thông đỏ Nam trong khu bảo tồn
• 4.6.2. Đặc điểm sử dụng nổi bật của cây Thông đỏ Nam
• 4.6.3. Sự phân bố của loài cây
• 4.6.4. Ý kiến đóng góp của người dân trong việc bảo tồn và phát triển loài
• 4.7. Đánh giá sự tác động của con người tới khu vực nghiên cứu
• 4.8. Đề xuất một số biện pháp phát triển và bảo tồn loài
• 4.8.1. Giải pháp về năng lực và kiến thức của cán bộ trong khu bảo tồn
• 4.8.2. Giải pháp hỗ trợ về phía chính quyền
• 4.8.3. Giải pháp về kỹ thuật
• 5. PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về cây thông đỏ nam Taxus wallichiana Zucc

Cây thông đỏ nam (Taxus wallichiana Zucc) là một loài thực vật quý hiếm, thuộc họ Taxaceae. Loài này phân bố chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Taxus wallichiana Zucc được biết đến với giá trị dược liệu cao, đặc biệt là khả năng chiết xuất taxol, một hoạt chất quan trọng trong điều trị ung thư. Tuy nhiên, do nạn khai thác trái phép và sự thu hẹp môi trường sống, loài này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Nghiên cứu này tập trung vào việc bảo tồn và phát triển nguồn gen quý của cây thông đỏ nam tại khu bảo tồn Phia Oắc, nhằm đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của loài.

1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và trong nước

Trên thế giới, Taxus wallichiana Zucc đã được nghiên cứu rộng rãi về giá trị dược liệu và sinh thái. Tại Việt Nam, loài này được xếp vào danh sách các loài nguy cấp, cần được bảo vệ khẩn cấp. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, khu bảo tồn Phia Oắc là một trong những khu vực hiếm hoi còn lưu giữ được quần thể cây thông đỏ nam với số lượng đáng kể. Tuy nhiên, các nghiên cứu về đặc điểm sinh học và biện pháp bảo tồn loài này vẫn còn hạn chế.

II. Đặc điểm sinh học của cây thông đỏ nam

Đặc điểm sinh học của cây thông đỏ nam bao gồm các yếu tố về hình thái, sinh thái và sinh trưởng. Loài này có thân gỗ, lá dài và mảnh, thường phân bố ở độ cao từ 1.000 đến 2.000 mét so với mực nước biển. Taxus wallichiana Zucc ưa sống trong môi trường có độ ẩm cao và ánh sáng tán xạ. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng, loài này có khả năng tái sinh tự nhiên thấp, điều này làm tăng nguy cơ suy giảm quần thể.

2.1. Đặc điểm hình thái

Cây thông đỏ nam có thân gỗ thẳng, vỏ màu nâu đỏ, lá dài từ 2-4 cm, mọc so le. Hoa của loài này thường xuất hiện vào mùa xuân, trong khi quả chín vào mùa thu. Đặc điểm hình thái này giúp nhận diện loài một cách dễ dàng trong tự nhiên.

2.2. Đặc điểm sinh thái

Loài này thường phân bố trong các khu rừng nguyên sinh hoặc thứ sinh, nơi có độ ẩm cao và nhiệt độ ôn hòa. Taxus wallichiana Zucc thường sống cùng với các loài cây khác như dẻ, sồi, và một số loài cây bụi. Điều kiện sinh thái này rất quan trọng cho sự sinh trưởng và phát triển của loài.

III. Bảo tồn và phát triển nguồn gen quý

Bảo tồn nguồn gen và phát triển nguồn gen quý của cây thông đỏ nam là mục tiêu chính của nghiên cứu này. Tại khu bảo tồn Phia Oắc, các biện pháp bảo tồn như hạn chế khai thác, tăng cường giám sát và nhân giống nhân tạo đã được đề xuất. Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của loài này cũng được coi là một yếu tố quan trọng trong chiến lược bảo tồn.

3.1. Biện pháp bảo tồn

Các biện pháp bảo tồn bao gồm việc thiết lập các khu vực bảo vệ nghiêm ngặt, hạn chế sự xâm nhập của con người và động vật vào khu vực phân bố của cây thông đỏ nam. Ngoài ra, việc nhân giống nhân tạo và trồng lại loài này trong các khu vực thích hợp cũng được khuyến khích.

3.2. Phát triển nguồn gen

Phát triển nguồn gen quý của Taxus wallichiana Zucc thông qua các phương pháp nhân giống hiện đại như nuôi cấy mô và gieo hạt. Điều này không chỉ giúp tăng số lượng cá thể mà còn đảm bảo sự đa dạng di truyền của loài.

IV. Kết luận và kiến nghị

Nghiên cứu này đã cung cấp những thông tin quan trọng về đặc điểm sinh học và các biện pháp bảo tồn nguồn gen quý của cây thông đỏ nam tại khu bảo tồn Phia Oắc. Việc áp dụng các biện pháp bảo tồn và phát triển nguồn gen sẽ góp phần duy trì sự tồn tại và phát triển bền vững của loài này trong tương lai.

4.1. Kiến nghị

Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, nhà khoa học và cộng đồng địa phương trong việc thực hiện các biện pháp bảo tồn. Ngoài ra, việc nghiên cứu sâu hơn về sinh thái và di truyền của Taxus wallichiana Zucc cũng cần được đẩy mạnh để đưa ra các giải pháp bảo tồn hiệu quả hơn.