Đặc điểm lâm sàng và vi khuẩn trong đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

• Tác giả: Hoàng Thủy
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Viết Nhung
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Lao
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Lâm Sàng Và Vi Khuẩn Trong Đợt Cấp Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. Chƣơng 1: TỔNG QUAN
• 1. . Đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• . Gánh nặng của đợt cấp BPTNMT
• . Cơ chế bệnh sinh của đợt cấp BPTNMT
• . Nguyên nhân đợt cấp BPTNMT
• . Lâm sàng đợt cấp BPTNMT 70
• . Các thăm dò trong đợt cấp BPTNMT
• . Chẩn đoán xác định đợt cấp BPTNMT
• . Đánh giá mức độ nặng của đợt cấp BPTNMT
• . Sử dụng kháng sinh trong đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• . Các phương pháp xác định căn nguyên vi khuẩn trong đợt cấp BPTNMT 28
• 1. . Các phương pháp lấy bệnh phẩm đường hô hấp:
• . Nuôi cấy đờm phân lập vi khuẩn 96, 97, 98
• . Phương pháp realtime PCR phân lập vi khuẩn không điển hình
• . Một số nghiên cứu liên quan về vi sinh trong đợt cấp BPTNMT
• . Trên thế giới.
• . Tại Việt Nam .39
• 2. Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• . Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
• . Đối tượng nghiên cứu
• . Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân nghiên cứu
• . Tiêu chuẩn loại trừ. Nội dung nghiên cứu
• . Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng đối tượng nghiên cứu
• . Đặc điểm tác nhân vi khuẩn phân lập và mối liên quan giữa vi khuẩn với lâm sàng, cận lâm sàng trong đợt cấp BPTNMT
• . Phương pháp nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu
• . Nghiên cứu lâm sàng. Nghiên cứu cận lâm sàng. Các biến số nghiên cứu
• . Các chỉ tiêu đánh giá
• . Phương pháp thu thập, phân tích và xử lý số liệu
• . Đạo đức nghiên cứu .66
• 3. Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• . Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu
• . Đặc điểm về tuổi. Đặc điểm về giới
• . Tiền sử hút thuốc
• . Tiền sử bệnh đồng mắc
• . Đặc điểm lâm sàng. Thời gian mắc bệnh BPTNMT và số đợt cấp
• . Yếu tố khởi phát đợt cấp
• . Phân loại mức độ nặng của BPTNMT
• . Triệu chứng cơ năng, toàn thân
• . Triệu chứng thực thể
• . Phân loại mức độ nặng của đợt cấp BPTNMT
• . Đặc điểm cận lâm sàng. Số lượng bạch cầu máu ngoại vi
• . Kết quả nồng độ CRP
• . Kết quả định lượng Procalcitonin. Kết quả khí máu động mạch. Kết quả điện tâm đồ
• . Kết quả Xquang phổi
• . Đánh giá mức độ tắc nghẽn theo kết quả đo chức năng hô hấp
• . Mối liên quan giữa mức độ nặng đợt cấp BPTNMT và các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng
• . Liên quan giữa chỉ định dùng kháng sinh và các đặc điểm trong đợt cấp BPTNMT. Đặc điểm vi khuẩn học ở bệnh nhân đợt cấp BPTNMT và mối liên quan với lâm sàng, cận lâm sàng
• . Kết quả chung các vi khuẩn phân lập được ở đờm bằng cả 2 phương pháp nuôi cấy và realtime PCR
• . Kết quả các loài vi khuẩn phân lập được ở đờm bằng cả 2 phương pháp nuôi cấy và realtime PCR
• . Kết quả kháng sinh đồ của vi khuẩn phân lập được bằng cấy đờm
• . Mối liên quan giữa kết quả vi khuẩn chung với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng. Mối liên quan giữa kết quả vi khuẩn phân lập được ở đờm với một số đặc điểm cận lâm sàng
• . Mối liên quan giữa kết quả vi khuẩn điển hình, không điển hình với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
• . Khả năng dự đoán nhiễm khuẩn của triệu chứng lâm sàng, bạch cầu, Protein C phản ứng, Procalcitonin.102
• 4. Chƣơng 4: BÀN LUẬN
• . Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• . Đặc điểm về tuổi và giới
• . Đặc điểm về tiền sử hút thuốc lá, thuốc lào
• . Đặc điểm về tiền sử các bệnh đồng mắc. Thời gian mắc bệnh BPTNMT và số đợt cấp BPTNMT/năm
• . Yếu tố khởi phát đợt cấp
• . Phân loại mức độ nặng của BPTNMT theo GOLD
• . Đặc điểm lâm sàng. Triệu chứng cơ năng, toàn thân
• . Triệu chứng thực thể
• . Mức độ nặng đợt cấp BPTNMT
• . Đặc điểm cận lâm sàng. Số lượng bạch cầu
• . Nồng độ CRP và Proclcitonin (PCT) máu
• . Khí máu động mạch
• . Đo chức năng hô hấp
• . Liên quan mức độ nặng đợt cấp BPTNMT với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
• . Các yếu tố liên quan với mức độ nặng đợt cấp BPTNMT
• . Các yếu tố nguy cơ độc lập với mức độ nặng đợt cấp BPTNMT
• . Các yếu tố nguy cơ sử dụng kháng sinh trong đợt cấp của BPTNMT
• . Liên quan giữa các yếu tố nguy cơ và chỉ định kháng sinh trong đợt cáp BPTNMT
• . Phân tích đa biến dự đoán các yếu tố nguy cơ sử dụng kháng sinh trong đợt cấp BPTNMT. Vi khuẩn gây bệnh trong đợt cấp BPTNMT
• . Kết quả vi khuẩn phân lập ở đờm
• . Kết quả phân lập các loài vi khuẩn ở đờm. Tính nhạy cảm kháng sinh của một số vi khuẩn phân lập được
• . Mối liên quan giữa kết quả vi khuẩn với một số đặc điểm lâm sàng
• . Mối liên quan giữa kết quả vi khuẩn với một số đặc điểm cận lâm sàng
• . Mối liên quan giữa kết quả nuôi cấy vi khuẩn không điển hình với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
• . Khả năng định hướng nhiễm khuẩn của các triệu chứng và dấu ấn sinh học . 146
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC HÌNH ẢNH

I. Đặc điểm lâm sàng của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT) là một bệnh lý hô hấp phổ biến, đặc trưng bởi các triệu chứng hô hấp dai dẳng và hạn chế luồng khí. Đợt cấp của BPTNMT thường dẫn đến sự gia tăng triệu chứng như khó thở, ho và tăng tiết đờm. Theo định nghĩa của Anthonisen, đợt cấp được xác định bởi ba triệu chứng chính: khó thở tăng, số lượng đờm tăng và đờm nhầy mủ. Các triệu chứng này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến nhập viện và tăng tỷ lệ tử vong. Việc nhận diện sớm các triệu chứng này là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời và hiệu quả.

1.1. Triệu chứng cơ năng và thực thể

Triệu chứng cơ năng của BPTNMT bao gồm khó thở, ho và khạc đờm. Khó thở là triệu chứng chính, thường tăng lên trong các đợt cấp. Triệu chứng thực thể có thể bao gồm thở khò khè và giảm âm phổi. Việc đánh giá triệu chứng này giúp xác định mức độ nặng của đợt cấp và hướng dẫn điều trị. Các yếu tố như tiền sử hút thuốc, bệnh đồng mắc cũng có thể ảnh hưởng đến triệu chứng lâm sàng. Nghiên cứu cho thấy rằng những bệnh nhân có tiền sử hút thuốc thường có triệu chứng nặng hơn và tần suất đợt cấp cao hơn.

II. Đặc điểm vi khuẩn trong đợt cấp BPTNMT

Nhiễm trùng đường hô hấp là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra đợt cấp của BPTNMT. Các tác nhân vi khuẩn thường gặp bao gồm Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae và Moraxella catarrhalis. Ngoài ra, các vi khuẩn không điển hình như Mycoplasma pneumoniae và Chlamydia pneumoniae cũng cần được xem xét. Việc xác định chính xác căn nguyên vi khuẩn là rất quan trọng để lựa chọn phác đồ kháng sinh phù hợp, tránh lạm dụng kháng sinh và giảm nguy cơ kháng thuốc. Kỹ thuật nuôi cấy và realtime PCR là hai phương pháp chính được sử dụng để phân lập vi khuẩn trong đờm.

2.1. Phân lập vi khuẩn và mối liên quan với lâm sàng

Kết quả phân lập vi khuẩn từ đờm có thể cung cấp thông tin quan trọng về tình trạng nhiễm khuẩn của bệnh nhân. Nghiên cứu cho thấy rằng có mối liên quan giữa các loại vi khuẩn phân lập được và mức độ nặng của triệu chứng lâm sàng. Việc phân tích mối liên quan này giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị chính xác hơn. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc phát hiện vi khuẩn không điển hình có thể giúp cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân mắc BPTNMT.

III. Đánh giá cận lâm sàng trong đợt cấp BPTNMT

Đánh giá cận lâm sàng là một phần quan trọng trong việc quản lý đợt cấp của BPTNMT. Các xét nghiệm như đo chức năng hô hấp, nồng độ CRP và Procalcitonin (PCT) có thể cung cấp thông tin về mức độ viêm và tình trạng nhiễm khuẩn. Kết quả từ các xét nghiệm này giúp xác định mức độ nặng của đợt cấp và hướng dẫn điều trị. Việc theo dõi các chỉ số này trong quá trình điều trị cũng rất cần thiết để đánh giá hiệu quả của phác đồ điều trị.

3.1. Các chỉ số cận lâm sàng và mối liên quan với triệu chứng

Các chỉ số cận lâm sàng như số lượng bạch cầu, nồng độ CRP và PCT có thể phản ánh tình trạng viêm và nhiễm khuẩn trong cơ thể. Nghiên cứu cho thấy rằng nồng độ CRP cao thường đi kèm với triệu chứng nặng hơn trong đợt cấp BPTNMT. Việc sử dụng các chỉ số này không chỉ giúp đánh giá tình trạng bệnh mà còn hỗ trợ trong việc quyết định sử dụng kháng sinh. Sự kết hợp giữa triệu chứng lâm sàng và các chỉ số cận lâm sàng là rất quan trọng trong việc quản lý bệnh nhân.