Nghiên Cứu Đặc Điểm Lâm Sàng và Kết Quả Điều Trị Tắc Ruột Do Ung Thư Đại Tràng Trái

• Tác giả: Lê Văn Nghĩa
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Văn Lâm
• Trường học: Trường Đại Học Y Dược Cần Thơ
• Chuyên ngành: Ngoại Tiêu Hóa
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Lâm Sàng và Kết Quả Điều Trị Tắc Ruột Do Ung Thư Đại Tràng Trái
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ Y Học
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Giải phẫu học đại tràng
• 1.2. Sinh lý đại tràng
• 1.3. Ung thư đại tràng
• 1.4. Tắc ruột do ung thư đại tràng
• 1.5. Tình hình nghiên cứu tắc ruột do ung thư đại tràng trái ở nước ngoài
• 1.6. Tình hình nghiên cứu tắc ruột do ung thư đại tràng trái ở Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm bệnh nhân
• 3.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng
• 3.3. Đặc điểm tổn thương trong mổ
• 3.4. Đặc điểm phẫu thuật
• 3.5. Đặc điểm giải phẫu bệnh và giai đoạn ung thư
• 3.6. Hồi phục nhu động ruột sau phẫu thuật
• 3.7. Biến chứng và tử vong sau phẫu thuật
• 3.8. Thời gian nằm viện
• 3.9. Đánh giá kết quả sau phẫu thuật 30 ngày
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm bệnh nhân
• 4.2. Đặc điểm lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh
• 4.3. Đặc điểm tổn thương
• 4.4. Đặc điểm phẫu thuật
• 4.5. Đặc điểm giải phẫu bệnh và xếp giai đoạn ung thư
• 4.6. Hồi phục sau phẫu thuật và thời gian nằm viện
• 4.7. Biến chứng và tử vong sau phẫu thuật
• 4.8. Kết quả điều trị trong 30 ngày sau phẫu thuật
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về tắc ruột do ung thư đại tràng trái Khái niệm

Tắc ruột do ung thư đại tràng trái là một biến chứng nguy hiểm, thường gặp trong ung thư đại tràng. Nó xảy ra khi khối u phát triển lớn, gây hẹp hoặc tắc nghẽn lòng đại tràng, ngăn cản lưu thông phân. Tình trạng này đòi hỏi can thiệp y tế khẩn cấp. Theo thống kê, 10-29% bệnh nhân ung thư đại tràng có biểu hiện tắc ruột ngay từ đầu. Ung thư đại tràng trái, đặc biệt dạng vòng nhẫn, có xu hướng gây tắc ruột cao hơn do cấu trúc giải phẫu và chức năng của đại tràng trái. Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để cải thiện tiên lượng bệnh. Phương pháp chẩn đoán ung thư đại tràng bao gồm nội soi, CT scan và sinh thiết. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá đặc điểm lâm sàng và kết quả điều trị tắc ruột do ung thư đại tràng trái.

1.1. Định nghĩa và Nguyên nhân chính gây tắc ruột do ung thư

Tắc ruột do ung thư được định nghĩa là tình trạng tắc nghẽn cơ học hoặc chức năng của ruột do sự phát triển của khối u. Nguyên nhân chính là sự xâm lấn trực tiếp của khối u vào lòng ruột, hoặc do sự chèn ép từ bên ngoài. Ung thư đại tràng trái, với đặc điểm cấu trúc lòng hẹp và chứa phân đặc, là nguyên nhân phổ biến gây tắc ruột. Theo nghiên cứu, các yếu tố nguy cơ khác bao gồm giai đoạn tiến triển của ung thư, tuổi cao và các bệnh lý nền khác. Tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như thủng ruột, viêm phúc mạc và thậm chí tử vong. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế gây bệnh là rất quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

1.2. Sự khác biệt giữa tắc ruột do ung thư và các nguyên nhân khác

Tắc ruột có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm dính ruột, thoát vị, viêm ruột và ung thư. Tuy nhiên, tắc ruột do ung thư có một số đặc điểm riêng biệt. Thứ nhất, thường xảy ra ở bệnh nhân lớn tuổi, có tiền sử hoặc nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Thứ hai, triệu chứng thường diễn tiến chậm, từ bán tắc đến tắc hoàn toàn. Thứ ba, hình ảnh học thường cho thấy khối u gây hẹp lòng ruột. Phân biệt chính xác nguyên nhân gây tắc ruột giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, từ phẫu thuật, đặt stent hoặc hóa xạ trị.

II. Cách nhận biết triệu chứng tắc ruột do ung thư đại tràng trái

Các triệu chứng tắc ruột do ung thư đại tràng trái thường bao gồm đau bụng, chướng bụng, buồn nôn, nôn và bí trung đại tiện. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phụ thuộc vào mức độ tắc nghẽn. Triệu chứng tắc ruột có thể diễn tiến từ từ hoặc đột ngột. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau quặn bụng từng cơn, kèm theo bụng chướng căng. Tình trạng nôn mửa xảy ra khi tắc nghẽn ở đoạn cao của đại tràng. Chẩn đoán dựa vào thăm khám lâm sàng và các phương pháp hình ảnh học như X-quang bụng không chuẩn bị, CT scan. Cần phân biệt với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự. Chẩn đoán tắc ruột sớm giúp giảm nguy cơ biến chứng.

2.1. Phân tích chi tiết các triệu chứng lâm sàng tắc ruột thường gặp

Các triệu chứng lâm sàng của tắc ruột rất đa dạng và phụ thuộc vào vị trí, mức độ và thời gian diễn tiến của tắc nghẽn. Đau bụng là triệu chứng phổ biến nhất, thường là đau quặn từng cơn, tăng lên khi nhu động ruột cố gắng đẩy phân qua chỗ tắc. Chướng bụng cũng là triệu chứng thường gặp, do khí và dịch tích tụ ở phía trên chỗ tắc. Nôn mửa xảy ra khi tắc nghẽn ở đoạn cao của ruột, và có thể chứa dịch mật hoặc phân. Bí trung đại tiện là triệu chứng đặc trưng của tắc nghẽn hoàn toàn. Các triệu chứng khác có thể bao gồm mất nước, rối loạn điện giải và nhiễm trùng.

2.2. Vai trò của chẩn đoán hình ảnh trong phát hiện tắc ruột

Chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc xác định vị trí, mức độ và nguyên nhân của tắc ruột. X-quang bụng không chuẩn bị là phương pháp đơn giản, nhanh chóng, giúp phát hiện các quai ruột giãn, mức nước hơi trong ổ bụng. CT scan ổ bụng có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn, giúp xác định chính xác vị trí tắc nghẽn, đánh giá tình trạng thành ruột, phát hiện các biến chứng như thủng ruột hoặc áp xe. Siêu âm ít được sử dụng trong chẩn đoán tắc ruột, nhưng có thể hữu ích trong một số trường hợp, đặc biệt ở trẻ em và phụ nữ mang thai. Nội soi đại tràng có thể được thực hiện sau khi giải quyết tắc nghẽn để xác định nguyên nhân gây tắc.

2.3. Cách phân biệt tắc ruột cơ học và tắc ruột cơ năng

Phân biệt tắc ruột cơ học và tắc ruột cơ năng rất quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị. Tắc ruột cơ học là tình trạng tắc nghẽn vật lý trong lòng ruột, do khối u, dính ruột, thoát vị hoặc dị vật. Tắc ruột cơ năng là tình trạng rối loạn nhu động ruột, khiến ruột không thể đẩy phân đi được, thường do nhiễm trùng, viêm, hoặc tác dụng phụ của thuốc. Lâm sàng, tắc ruột cơ học thường gây đau quặn bụng dữ dội, chướng bụng nhiều, và nôn mửa ra dịch mật hoặc phân. Tắc ruột cơ năng thường gây đau âm ỉ, chướng bụng ít, và nôn mửa ít hơn. Chẩn đoán hình ảnh có thể giúp phân biệt hai loại tắc ruột này, với tắc ruột cơ học thường có hình ảnh tắc nghẽn rõ ràng, trong khi tắc ruột cơ năng thường không có hình ảnh tắc nghẽn.

III. Các phương pháp điều trị tắc ruột do ung thư đại tràng trái hiện nay

Điều trị tắc ruột do ung thư đại tràng trái bao gồm điều trị bảo tồn (hút dịch dạ dày, truyền dịch, kháng sinh), đặt stent đại tràng, và phẫu thuật. Lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào tình trạng bệnh nhân, mức độ tắc nghẽn và giai đoạn ung thư. Phẫu thuật tắc ruột có thể là cắt đoạn đại tràng, mở thông đại tràng hoặc tạo hậu môn nhân tạo. Mục tiêu điều trị là giải quyết tắc nghẽn, loại bỏ khối u và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Việc lựa chọn phương pháp tối ưu cần cân nhắc nhiều yếu tố, bao gồm kinh nghiệm của phẫu thuật viên và trang thiết bị y tế.

3.1. Ưu và nhược điểm của phẫu thuật cắt đoạn đại tràng một thì

Phẫu thuật cắt đoạn đại tràng một thì là phương pháp phẫu thuật cắt bỏ đoạn đại tràng bị tắc nghẽn và nối lại hai đầu đại tràng. Ưu điểm của phương pháp này là giải quyết tắc nghẽn và loại bỏ khối u trong một lần phẫu thuật, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn, giảm số lần phẫu thuật và thời gian nằm viện. Tuy nhiên, nhược điểm là có nguy cơ bục miệng nối, đặc biệt ở bệnh nhân lớn tuổi, suy dinh dưỡng hoặc có bệnh lý nền. Vì vậy, cần lựa chọn bệnh nhân cẩn thận và thực hiện phẫu thuật theo đúng kỹ thuật.

3.2. Vai trò của stent đại tràng trong điều trị tạm thời tắc ruột

Stent đại tràng là một ống kim loại nhỏ được đặt vào lòng đại tràng để mở rộng chỗ tắc nghẽn, giúp phân lưu thông trở lại. Phương pháp này thường được sử dụng để điều trị tạm thời tắc ruột, giúp giảm áp lực trong đại tràng, cải thiện tình trạng bệnh nhân trước khi phẫu thuật. Stent đại tràng cũng có thể được sử dụng để điều trị giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, không còn khả năng phẫu thuật. Tuy nhiên, stent đại tràng có thể gây ra một số biến chứng như thủng ruột, di lệch stent hoặc tái tắc nghẽn.

3.3. Hóa trị và xạ trị trong điều trị bổ trợ sau phẫu thuật

Hóa trị và xạ trị đóng vai trò quan trọng trong điều trị bổ trợ sau phẫu thuật ung thư đại tràng. Hóa trị ung thư đại tràng giúp tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật, giảm nguy cơ tái phát. Xạ trị ung thư đại tràng được sử dụng trong một số trường hợp ung thư trực tràng, giúp giảm kích thước khối u trước phẫu thuật hoặc tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật. Việc lựa chọn phương pháp điều trị bổ trợ phụ thuộc vào giai đoạn ung thư, tình trạng bệnh nhân và các yếu tố nguy cơ khác.

IV. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng tắc ruột do UT đại tràng trái

Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân tắc ruột do ung thư đại tràng trái. Phân tích các yếu tố như tuổi, giới tính, tiền sử bệnh, triệu chứng khi nhập viện, kết quả xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Mục tiêu là tìm ra các yếu tố tiên lượng giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Nghiên cứu cũng đánh giá mối liên quan giữa các đặc điểm lâm sàng và kết quả điều trị, bao gồm thời gian nằm viện, biến chứng và tử vong.

4.1. Phân tích các yếu tố dịch tễ học liên quan đến tắc ruột

Phân tích các yếu tố dịch tễ học giúp xác định các nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc tắc ruột do ung thư đại tràng trái. Các yếu tố cần xem xét bao gồm tuổi, giới tính, chủng tộc, tiền sử gia đình, chế độ ăn uống, lối sống và các bệnh lý nền khác. Nghiên cứu cho thấy tuổi cao là yếu tố nguy cơ quan trọng, do sự lão hóa của hệ tiêu hóa và tăng nguy cơ mắc ung thư. Các yếu tố lối sống như hút thuốc, uống rượu và ít vận động cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Việc xác định các yếu tố nguy cơ giúp triển khai các chương trình sàng lọc và phòng ngừa hiệu quả.

4.2. Đánh giá vai trò của các xét nghiệm cận lâm sàng trong chẩn đoán

Các xét nghiệm cận lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và đánh giá mức độ nghiêm trọng của tắc ruột. Xét nghiệm máu giúp đánh giá tình trạng mất nước, rối loạn điện giải, nhiễm trùng và chức năng gan thận. Xét nghiệm công thức máu có thể cho thấy tình trạng thiếu máu hoặc tăng bạch cầu. Xét nghiệm sinh hóa máu giúp đánh giá chức năng gan thận và điện giải đồ. Các xét nghiệm khác như marker ung thư có thể giúp xác định ung thư. Kết quả xét nghiệm cần được kết hợp với các triệu chứng lâm sàng và hình ảnh học để đưa ra chẩn đoán chính xác.

4.3. Mối liên hệ giữa giai đoạn ung thư đại tràng và nguy cơ tắc ruột

Giai đoạn ung thư đại tràng có ảnh hưởng lớn đến nguy cơ tắc ruột. Ung thư giai đoạn tiến triển, khi khối u đã xâm lấn ra ngoài thành ruột hoặc di căn hạch, có nguy cơ gây tắc ruột cao hơn. Điều này là do khối u lớn hơn, chèn ép hoặc xâm lấn vào lòng ruột, gây tắc nghẽn. Ngoài ra, các khối u ở vị trí đại tràng trái, nơi lòng ruột hẹp hơn và chứa phân đặc, cũng có nguy cơ gây tắc ruột cao hơn. Do đó, việc phát hiện và điều trị ung thư ở giai đoạn sớm là rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng tắc ruột.

V. Đánh giá kết quả điều trị tắc ruột do ung thư đại tràng trái

Nghiên cứu này đánh giá kết quả điều trị tắc ruột do ung thư đại tràng trái bằng phẫu thuật mở một thì có rửa đại tràng trong mổ. Các chỉ số được đánh giá bao gồm thời gian phẫu thuật, lượng máu mất, thời gian hồi phục nhu động ruột, biến chứng sau phẫu thuật, thời gian nằm viện và tỷ lệ tử vong. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị, như tuổi, tình trạng sức khỏe, giai đoạn ung thư và kỹ thuật phẫu thuật. Mục tiêu là xác định phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả nhất cho bệnh nhân tắc ruột do ung thư đại tràng trái.

5.1. Tỷ lệ thành công và biến chứng của phẫu thuật một thì có rửa đại tràng

Tỷ lệ thành công và biến chứng của phẫu thuật một thì có rửa đại tràng là những chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả của phương pháp này. Tỷ lệ thành công được định nghĩa là tỷ lệ bệnh nhân được giải quyết tắc nghẽn, loại bỏ khối u và phục hồi chức năng ruột mà không cần phẫu thuật lại. Các biến chứng cần được theo dõi bao gồm bục miệng nối, nhiễm trùng vết mổ, viêm phúc mạc, tắc ruột tái phát và tử vong. Nghiên cứu cần so sánh tỷ lệ thành công và biến chứng của phẫu thuật một thì với các phương pháp điều trị khác để đưa ra kết luận về tính ưu việt của phương pháp này.

5.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian hồi phục và thời gian nằm viện

Thời gian hồi phục và thời gian nằm viện là những chỉ số quan trọng phản ánh hiệu quả của quá trình điều trị và chăm sóc bệnh nhân. Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến thời gian hồi phục và thời gian nằm viện bao gồm tuổi, tình trạng dinh dưỡng, bệnh lý nền, giai đoạn ung thư, kỹ thuật phẫu thuật, chăm sóc sau phẫu thuật và các biến chứng. Nghiên cứu cần phân tích mối liên quan giữa các yếu tố này và thời gian hồi phục, thời gian nằm viện để đưa ra các khuyến nghị về cải thiện quy trình điều trị và chăm sóc bệnh nhân.

5.3. Đánh giá chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau điều trị

Đánh giá chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau điều trị là một phần quan trọng của việc đánh giá hiệu quả điều trị. Chất lượng cuộc sống bao gồm nhiều khía cạnh, như chức năng thể chất, chức năng tâm lý, chức năng xã hội và các triệu chứng liên quan đến bệnh. Các công cụ đánh giá chất lượng cuộc sống chuyên biệt có thể được sử dụng để thu thập dữ liệu, như thang điểm EORTC QLQ-C30 và QLQ-CR29. Kết quả đánh giá chất lượng cuộc sống giúp bác sĩ và bệnh nhân đưa ra quyết định điều trị phù hợp và cải thiện chăm sóc bệnh nhân.

VI. Tiên lượng và theo dõi bệnh nhân sau điều trị tắc ruột

Tiên lượng bệnh nhân sau điều trị tắc ruột do ung thư đại tràng trái phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm giai đoạn ung thư, tình trạng di căn hạch, mức độ biệt hóa của tế bào ung thư và hiệu quả điều trị. Theo dõi sau điều trị là rất quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát và điều trị kịp thời. Các phương pháp theo dõi bao gồm khám lâm sàng định kỳ, xét nghiệm máu, CT scan và nội soi đại tràng. Mục tiêu của theo dõi là cải thiện tỷ lệ sống sót và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư đại tràng.

6.1. Các yếu tố tiên lượng quan trọng ảnh hưởng đến tỷ lệ sống sót

Các yếu tố tiên lượng quan trọng ảnh hưởng đến tỷ lệ sống sót của bệnh nhân sau điều trị ung thư đại tràng bao gồm giai đoạn ung thư (TNM), tình trạng di căn hạch, mức độ biệt hóa của tế bào ung thư, tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân, và đáp ứng với điều trị bổ trợ (hóa trị, xạ trị). Ung thư giai đoạn sớm, không di căn hạch, tế bào biệt hóa tốt, và bệnh nhân có sức khỏe tốt thường có tiên lượng tốt hơn. Các yếu tố tiên lượng này giúp bác sĩ đưa ra kế hoạch điều trị và theo dõi phù hợp.

6.2. Hướng dẫn theo dõi và phòng ngừa tái phát ung thư đại tràng

Theo dõi và phòng ngừa tái phát ung thư đại tràng là một phần quan trọng của quá trình chăm sóc bệnh nhân sau điều trị. Hướng dẫn theo dõi bao gồm khám lâm sàng định kỳ, xét nghiệm máu (CEA), CT scan bụng và ngực định kỳ, và nội soi đại tràng định kỳ. Tần suất theo dõi phụ thuộc vào giai đoạn ung thư và nguy cơ tái phát. Phòng ngừa tái phát bao gồm duy trì lối sống lành mạnh (chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn, không hút thuốc, hạn chế rượu), và tuân thủ các khuyến cáo của bác sĩ.

6.3. Chế độ dinh dưỡng và phục hồi chức năng sau phẫu thuật tắc ruột

Chế độ dinh dưỡng và phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của bệnh nhân sau phẫu thuật tắc ruột. Chế độ dinh dưỡng cần đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình lành vết thương và phục hồi chức năng ruột. Bệnh nhân nên ăn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu chất xơ, và uống đủ nước. Phục hồi chức năng bao gồm tập thể dục nhẹ nhàng, tăng dần mức độ hoạt động, và tham gia các hoạt động xã hội. Việc tuân thủ chế độ dinh dưỡng và phục hồi chức năng giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng và cải thiện chất lượng cuộc sống.