I. Tổng Quan Về Nâng Cao Năng Lực Kiểm Tra Đánh Giá 55
Toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra yêu cầu đổi mới giáo dục toàn diện. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam đòi hỏi nâng cao năng lực đội ngũ nhà giáo, đặc biệt là năng lực kiểm tra đánh giá. Theo Joughin (2008), kiểm tra đánh giá là khâu then chốt, định hướng quá trình giáo dục. Năng lực này quyết định thành công của hoạt động kiểm tra và chất lượng giáo dục tổng thể. Quản lý, bồi dưỡng và nâng cao năng lực kiểm tra đánh giá là yêu cầu cấp thiết. Việt Nam đang chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực. Mục tiêu thay đổi đòi hỏi sự đồng bộ trong quá trình giáo dục. Tuy nhiên, thực tế cho thấy hoạt động kiểm tra đánh giá còn tập trung vào thi cử, chưa chú trọng đánh giá quá trình học tập. Nhiều nơi, kiểm tra đánh giá chưa hướng đến sự tiến bộ của người học, mà vẫn tập trung vào điểm số và xếp loại (theo [22, 29]).
1.1. Vai Trò Của Kiểm Tra Đánh Giá trong Đào Tạo Quân Sự
Trong giáo dục quốc phòng, kiểm tra đánh giá không chỉ đo lường kiến thức mà còn đánh giá kỹ năng và thái độ. Mục tiêu là đảm bảo người học đạt được chuẩn đầu ra. Đánh giá năng lực trong môi trường quân sự đòi hỏi tính chính xác và khách quan cao. Phản hồi từ đánh giá cần kịp thời để điều chỉnh quá trình đào tạo. Điều này đảm bảo chất lượng đào tạo và khả năng sẵn sàng chiến đấu của sĩ quan.
1.2. Thực Trạng Năng Lực Kiểm Tra Đánh Giá Của Giảng Viên
Trong bối cảnh chuyển đổi số, giảng viên cần năng lực số để ứng dụng công nghệ vào giảng dạy và kiểm tra đánh giá. Tuy nhiên, còn nhiều bất cập về kiến thức, kỹ năng công nghệ và tư duy giảng dạy. Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng năng lực kiểm tra đánh giá của nhà giáo đã được nâng lên, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Do đó, cần có nghiên cứu chuyên sâu và toàn diện về năng lực kiểm tra đánh giá của giảng viên trong bối cảnh hiện nay.
II. Cách Xác Định Thách Thức Trong Kiểm Tra Đánh Giá 58
Trong lĩnh vực giáo dục đại học, đổi mới căn bản và toàn diện còn gặp nhiều rào cản [26]. Thực tế cho thấy, kiểm tra đánh giá chưa thực sự đáp ứng yêu cầu thực tiễn và có nguy cơ cản trở nâng cao chất lượng. Các nghiên cứu đã tìm hiểu về cấu trúc, thực trạng và yếu tố ảnh hưởng đến năng lực kiểm tra đánh giá. Trước đây, nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng dựa trên các bộ tiêu chuẩn có sẵn. Gần đây, xu hướng là cải tiến và vận dụng thang đo phù hợp với bối cảnh. Một số nghiên cứu xây dựng mô hình lý thuyết mới với thang đo riêng. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào kiểm chứng cho nhiều đối tượng hay môi trường giáo dục khác nhau.
2.1. Khoảng Trống Nghiên Cứu Về Đánh Giá Trong Môi Trường Quân Đội
Hiện chưa có công trình nào nghiên cứu hệ thống về năng lực kiểm tra đánh giá trong dạy học của giảng viên đại học, đặc biệt là trong môi trường quân sự. Các nhà trường trong Quân đội có đặc điểm riêng như tổ chức chặt chẽ, kỷ luật nghiêm minh, tính thống nhất cao, tính mục đích và thực tiễn cao. Quá trình dạy học gắn liền với môi trường giáo dục đặc thù và phương tiện dạy học riêng. Do đó, lĩnh vực kiểm tra đánh giá có thể tồn tại cả đặc điểm chung và vấn đề riêng, cần có nghiên cứu chuyên sâu để đưa ra giải pháp phù hợp.
2.2. Lý Do Chọn Nghiên Cứu Năng Lực Đánh Giá Giảng Viên Quân Đội
Nghiên cứu sinh nhận thấy cần thiết có thêm các nghiên cứu khám phá và đánh giá chuyên sâu về cấu trúc năng lực và chất lượng thực hiện các hoạt động kiểm tra đánh giá của giảng viên tại các cơ sở giáo dục quân đội, để có các giải pháp phù hợp. Vì các lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Năng lực kiểm tra đánh giá trong dạy học của giảng viên tại các cơ sở giáo dục quân đội” để làm sáng tỏ thêm về các vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan trong bối cảnh hiện nay.
2.3. Các vấn đề thường gặp trong đánh giá năng lực giảng viên quân đội
Các vấn đề có thể đến từ nhiều phía, có thể từ giảng viên( kiến thức chuyên môn, kĩ năng sư phạm,..); từ học viên (tình hình học tập, sự hiểu biết,..), từ môi trường sư phạm (khó khăn trong việc tiếp cận kiến thức, trang thiết bị,..); từ chính sách của nhà trường (chưa phù hợp, chưa sát sao,...) Các vấn đề trên có thể dẫn đến việc đào tạo và đánh giá giảng viên chưa hiệu quả.
III. Hướng Dẫn Xây Dựng Mô Hình Nghiên Cứu Năng Lực 59
Mục đích nghiên cứu là đánh giá đúng năng lực kiểm tra đánh giá trong dạy học của giảng viên tại các cơ sở giáo dục quân đội. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm nghiên cứu lý luận và thực tiễn về năng lực kiểm tra đánh giá, xây dựng mô hình cấu trúc về năng lực kiểm tra đánh giá, xây dựng bộ công cụ đo lường, đánh giá năng lực kiểm tra đánh giá và đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố nhân khẩu học và môi trường giáo dục. Câu hỏi nghiên cứu tập trung vào cấu trúc năng lực, thực trạng năng lực và các yếu tố ảnh hưởng. Giả thuyết nghiên cứu cho rằng cấu trúc năng lực gồm 5 thành phần liên quan chặt chẽ, các yếu tố nhân khẩu học và môi trường giáo dục có ảnh hưởng, năng lực lập kế hoạch được đánh giá cao nhất và có sự khác biệt giữa các trường cao đẳng và đại học.
3.1. Các Bước Xây Dựng Bộ Công Cụ Đo Lường Chuẩn Hóa
Để xây dựng bộ công cụ đo lường, cần xác định rõ các tiêu chí đánh giá năng lực, đảm bảo tính khách quan và tin cậy. Có thể sử dụng phương pháp Delphi để thu thập ý kiến chuyên gia và giảng viên. Sau đó, tiến hành thử nghiệm và điều chỉnh công cụ để đảm bảo phù hợp với đối tượng và mục tiêu đánh giá. Cuối cùng, chuẩn hóa công cụ để sử dụng rộng rãi trong các cơ sở giáo dục quân đội.
3.2. Phương Pháp Nghiên Cứu Hỗn Hợp Giải Thích Tuần Tự
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp (mixed-methods approach), được triển khai theo cách thức thiết kế giải thích tuần tự (Explanatory Sequential Design) như mô tả Creswell và Clack (2018) trong Hình 1 [69]. Trong đó, tác giả vận dụng quan điểm của Tashakkori và Creswell (2007) khi sử dụng khái niệm phương pháp nghiên cứu hỗn hợp theo nghĩa rộng, đó là phương pháp người điều tra thu thập, phân tích dữ liệu và rút ra kết luận bằng cách sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng [S1]. Nghiên cứu định lượng là phương pháp chính, còn các phương pháp định tính dùng để hỗ trợ, giải thích, làm rõ và mở rộng kết quả định lượng, nhằm phát huy thế mạnh của cả hai nhóm phương pháp nghiên cứu. Cụ thể, thực hiện nghiên cứu định lượng tr...'
IV. Mô tả các tiêu chí đánh giá năng lực giảng viên quân đội 55
Việc đánh giá và nâng cao năng lực của giảng viên quân đội đòi hỏi một quy trình toàn diện, bao gồm việc xác định rõ các tiêu chí đánh giá, thu thập dữ liệu thông qua các phương pháp phù hợp, phân tích dữ liệu một cách khách quan và sử dụng kết quả để cải thiện chất lượng đào tạo. Các tiêu chí đánh giá cần phản ánh đầy đủ các khía cạnh quan trọng của năng lực sư phạm, bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng giảng dạy, khả năng sử dụng công nghệ, và thái độ chuyên nghiệp.
4.1. Thiết kế kiểm tra đánh giá
Để xây dựng bộ công cụ đo lường, cần xác định rõ các tiêu chí đánh giá năng lực, đảm bảo tính khách quan và tin cậy. Có thể sử dụng phương pháp Delphi để thu thập ý kiến chuyên gia và giảng viên. Sau đó, tiến hành thử nghiệm và điều chỉnh công cụ để đảm bảo phù hợp với đối tượng và mục tiêu đánh giá. Cuối cùng, chuẩn hóa công cụ để sử dụng rộng rãi trong các cơ sở giáo dục quân đội.
4.2. Lựa chọn và phát triển công cụ kỹ thuật kiểm tra đánh giá
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp (mixed-methods approach), được triển khai theo cách thức thiết kế giải thích tuần tự (Explanatory Sequential Design) như mô tả Creswell và Clack (2018) trong Hình 1 [69]. Trong đó, tác giả vận dụng quan điểm của Tashakkori và Creswell (2007) khi sử dụng khái niệm phương pháp nghiên cứu hỗn hợp theo nghĩa rộng, đó là phương pháp người điều tra thu thập, phân tích dữ liệu và rút ra kết luận bằng cách sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng [S1]. Nghiên cứu định lượng là phương pháp chính, còn các phương pháp định tính dùng để hỗ trợ, giải thích, làm rõ và mở rộng kết quả định lượng, nhằm phát huy thế mạnh của cả hai nhóm phương pháp nghiên cứu. Cụ thể, thực hiện nghiên cứu định lượng tr...'
4.3. Sử dụng thông tin minh chứng kiểm tra đánh giá
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp (mixed-methods approach), được triển khai theo cách thức thiết kế giải thích tuần tự (Explanatory Sequential Design) như mô tả Creswell và Clack (2018) trong Hình 1 [69]. Trong đó, tác giả vận dụng quan điểm của Tashakkori và Creswell (2007) khi sử dụng khái niệm phương pháp nghiên cứu hỗn hợp theo nghĩa rộng, đó là phương pháp người điều tra thu thập, phân tích dữ liệu và rút ra kết luận bằng cách sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng [S1]. Nghiên cứu định lượng là phương pháp chính, còn các phương pháp định tính dùng để hỗ trợ, giải thích, làm rõ và mở rộng kết quả định lượng, nhằm phát huy thế mạnh của cả hai nhóm phương pháp nghiên cứu. Cụ thể, thực hiện nghiên cứu định lượng tr...'
V. Yếu tố ảnh hưởng đến đánh giá năng lực giảng viên quân đội 55
Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực giảng viên quân đội có thể được phân loại thành hai nhóm chính: nhóm các yếu tố liên quan đến đặc điểm cá nhân của giảng viên, và nhóm các yếu tố liên quan đến môi trường giáo dục quân sự. Nhóm các yếu tố đặc điểm cá nhân giảng viên bao gồm trình độ học vấn, kinh nghiệm giảng dạy, chuyên ngành đào tạo, và khả năng sử dụng công nghệ thông tin. Nhóm các yếu tố môi trường giáo dục quân sự bao gồm cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, chính sách hỗ trợ giảng viên, và sự quan tâm của lãnh đạo đơn vị đến công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên.
5.1. Trình độ chuyên môn
Để xây dựng bộ công cụ đo lường, cần xác định rõ các tiêu chí đánh giá năng lực, đảm bảo tính khách quan và tin cậy. Có thể sử dụng phương pháp Delphi để thu thập ý kiến chuyên gia và giảng viên. Sau đó, tiến hành thử nghiệm và điều chỉnh công cụ để đảm bảo phù hợp với đối tượng và mục tiêu đánh giá. Cuối cùng, chuẩn hóa công cụ để sử dụng rộng rãi trong các cơ sở giáo dục quân đội.
5.2. Kỹ năng giảng dạy
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp (mixed-methods approach), được triển khai theo cách thức thiết kế giải thích tuần tự (Explanatory Sequential Design) như mô tả Creswell và Clack (2018) trong Hình 1 [69]. Trong đó, tác giả vận dụng quan điểm của Tashakkori và Creswell (2007) khi sử dụng khái niệm phương pháp nghiên cứu hỗn hợp theo nghĩa rộng, đó là phương pháp người điều tra thu thập, phân tích dữ liệu và rút ra kết luận bằng cách sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng [S1]. Nghiên cứu định lượng là phương pháp chính, còn các phương pháp định tính dùng để hỗ trợ, giải thích, làm rõ và mở rộng kết quả định lượng, nhằm phát huy thế mạnh của cả hai nhóm phương pháp nghiên cứu. Cụ thể, thực hiện nghiên cứu định lượng tr...'
5.3. Khả năng sử dụng công nghệ
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp (mixed-methods approach), được triển khai theo cách thức thiết kế giải thích tuần tự (Explanatory Sequential Design) như mô tả Creswell và Clack (2018) trong Hình 1 [69]. Trong đó, tác giả vận dụng quan điểm của Tashakkori và Creswell (2007) khi sử dụng khái niệm phương pháp nghiên cứu hỗn hợp theo nghĩa rộng, đó là phương pháp người điều tra thu thập, phân tích dữ liệu và rút ra kết luận bằng cách sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng [S1]. Nghiên cứu định lượng là phương pháp chính, còn các phương pháp định tính dùng để hỗ trợ, giải thích, làm rõ và mở rộng kết quả định lượng, nhằm phát huy thế mạnh của cả hai nhóm phương pháp nghiên cứu. Cụ thể, thực hiện nghiên cứu định lượng tr...'
