Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các doanh nghiệp xây dựng đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, đòi hỏi phải nâng cao năng lực cạnh tranh để tồn tại và phát triển bền vững. Công ty cổ phần xây dựng ABC, với hơn 10 năm hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và bảo dưỡng cơ sở hạ tầng giao thông, đã trải qua nhiều biến động về cơ cấu tổ chức và thị trường từ năm 2012 đến 2014. Trong giai đoạn này, công ty đã tích cực tham gia đấu thầu và đạt được nhiều kết quả khả quan với tỷ lệ trúng thầu bình quân khoảng 40,5% theo số lần dự thầu và giá trị trúng thầu chiếm khoảng 24,5% giá trị dự thầu. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh từ các đối thủ trong và ngoài nước vẫn rất lớn, đòi hỏi công ty phải có các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng.
Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng của Công ty cổ phần xây dựng ABC trong giai đoạn 2012-2014, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn 2015-2020. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong lĩnh vực đấu thầu xây dựng tại công ty, với trọng tâm là các yếu tố nội bộ và môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp công ty nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu, tăng khả năng trúng thầu, từ đó góp phần phát triển bền vững trong thị trường xây dựng đầy biến động.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về đấu thầu và năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực xây dựng. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:
Lý thuyết về đấu thầu xây dựng: Đấu thầu được hiểu là quá trình cạnh tranh công khai giữa các nhà thầu nhằm lựa chọn nhà thầu đáp ứng các điều kiện của bên mời thầu để thực hiện các gói thầu xây dựng. Các nguyên tắc cơ bản trong đấu thầu bao gồm công bằng, công khai, bí mật, bảo đảm cơ sở pháp lý, cạnh tranh độc lập và năng lực trình độ của nhà thầu. Các hình thức đấu thầu phổ biến gồm đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế và chỉ định thầu, cùng các phương thức đấu thầu như một túi hồ sơ, hai túi hồ sơ và hai giai đoạn.
Lý thuyết về năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng: Năng lực cạnh tranh được xem là tổng hợp các năng lực tài chính, kỹ thuật, nhân lực, tổ chức quản lý và marketing của doanh nghiệp nhằm tạo ra lợi thế so với đối thủ. Các công cụ cạnh tranh chính trong đấu thầu xây dựng gồm giá dự thầu, chất lượng công trình, tiến độ thi công và năng lực tài chính. Ngoài ra, các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh được phân thành nhân tố bên trong (nguồn lực tài chính, máy móc thiết bị, nguồn nhân lực, tổ chức quản lý, marketing, khả năng liên danh, trình độ lập hồ sơ dự thầu) và nhân tố bên ngoài (môi trường pháp lý, chủ đầu tư, cơ quan tư vấn, đối thủ cạnh tranh, nhà cung cấp vật tư).
Các khái niệm chuyên ngành như gói thầu, dự án, chủ đầu tư, bên mời thầu cũng được làm rõ để đảm bảo tính chính xác trong nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp các kỹ thuật phân tích kinh tế - xã hội, so sánh, thu thập và xử lý thông tin, thống kê mô hình hóa kết hợp với phỏng vấn chuyên gia. Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào dữ liệu hoạt động đấu thầu của Công ty cổ phần xây dựng ABC trong giai đoạn 2012-2014, với các số liệu cụ thể về số lần dự thầu, số lần trúng thầu, giá trị dự thầu và giá trị trúng thầu.
Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu toàn bộ các dự án đấu thầu mà công ty tham gia trong giai đoạn nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các công cụ thống kê mô tả, phân tích tỷ lệ trúng thầu, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng dựa trên số liệu tài chính, cơ cấu tổ chức và năng lực thi công.
Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2012 đến 2015 cho giai đoạn thu thập và phân tích dữ liệu, đồng thời đề xuất giải pháp cho giai đoạn phát triển 2015-2020. Phỏng vấn chuyên gia và lãnh đạo công ty được tiến hành nhằm bổ sung thông tin định tính và đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tỷ lệ trúng thầu và giá trị trúng thầu tăng đều qua các năm: Công ty cổ phần xây dựng ABC có tỷ lệ trúng thầu bình quân khoảng 40,5% theo số lần dự thầu và tỷ lệ trúng thầu theo giá trị đạt khoảng 24,5%. Số lần dự thầu bình quân hàng năm là 21 lần, trong đó số lần trúng thầu bình quân là 9 lần. Giá trị trúng thầu bình quân hàng năm đạt khoảng 169,17 tỷ đồng, cho thấy công ty có khả năng cạnh tranh tốt trong thị trường xây dựng đầy biến động.
Nguồn lực tài chính là nhân tố quyết định năng lực cạnh tranh: Công ty duy trì cơ cấu tài sản hợp lý với tỷ lệ vốn lưu động và vốn cố định phù hợp, đảm bảo khả năng thanh toán hiện hành tối thiểu 0,9 và khả năng thanh toán nhanh trên 0,4, đáp ứng yêu cầu của ngành xây dựng. Năng lực tài chính mạnh giúp công ty chủ động trong việc ứng vốn thi công và xây dựng giá dự thầu hợp lý, tăng khả năng trúng thầu.
Cơ sở vật chất, kỹ thuật và công nghệ thi công được cải thiện: Công ty đã đầu tư nâng cấp máy móc thiết bị hiện đại, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và tiến độ thi công. Việc áp dụng các biện pháp thi công khoa học và tổ chức quản lý hiện trường hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng công trình và rút ngắn thời gian thi công.
Nguồn nhân lực và tổ chức quản lý có sự phát triển tích cực: Đội ngũ cán bộ quản lý và kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm phong phú, tỷ lệ cán bộ kỹ thuật và công nhân lành nghề chiếm trên 60%. Công tác đào tạo và nâng cao kỹ năng được chú trọng, giúp nâng cao năng suất và chất lượng thi công.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy Công ty cổ phần xây dựng ABC đã có những bước tiến đáng kể trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh qua các năm 2012-2014. Tỷ lệ trúng thầu và giá trị trúng thầu tăng đều phản ánh hiệu quả của các giải pháp quản lý, đầu tư và phát triển nguồn lực. So với các doanh nghiệp cùng ngành, công ty duy trì được vị thế cạnh tranh ổn định trong bối cảnh thị trường xây dựng ngày càng khốc liệt.
Việc tập trung vào nâng cao năng lực tài chính giúp công ty chủ động hơn trong việc ứng vốn thi công, giảm thiểu rủi ro tài chính và tăng khả năng xây dựng giá dự thầu cạnh tranh. Đầu tư vào máy móc thiết bị hiện đại và tổ chức quản lý thi công hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng công trình, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của chủ đầu tư và các tiêu chuẩn kỹ thuật.
Nguồn nhân lực được đào tạo bài bản và tổ chức quản lý chặt chẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp công ty thực hiện các dự án đúng tiến độ và đạt chất lượng cao. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, nhấn mạnh vai trò của nguồn lực nội bộ trong nâng cao năng lực cạnh tranh.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ trúng thầu theo năm, bảng so sánh các chỉ tiêu tài chính và sơ đồ tổ chức quản lý hiện trường thi công để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.
Đề xuất và khuyến nghị
Tối ưu hóa cơ cấu tổ chức và nâng cao hiệu quả quản lý: Công ty cần tiếp tục sắp xếp bộ máy tổ chức tinh gọn, phân công rõ ràng trách nhiệm giữa các phòng ban và đội thi công nhằm tăng tính linh hoạt và hiệu quả hoạt động. Thời gian thực hiện đề xuất này là trong vòng 1 năm, do Ban Giám đốc và Phòng Tổ chức nhân sự chủ trì.
Mở rộng và đa dạng hóa nguồn vốn tài chính: Đẩy mạnh thu hút vốn vay ưu đãi từ các ngân hàng, đồng thời tăng cường quản lý hiệu quả sử dụng vốn để giảm chi phí tài chính. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ vốn lưu động lên trên 50% tổng tài sản trong vòng 2 năm, do Phòng Tài chính - Kế toán thực hiện.
Nâng cao chất lượng hồ sơ dự thầu và kỹ năng đấu thầu: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ năng lập hồ sơ dự thầu, phân tích hồ sơ mời thầu và xây dựng chiến lược đấu thầu phù hợp với từng dự án. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do Phòng Kế hoạch - Vật tư phối hợp với các chuyên gia tư vấn thực hiện.
Tăng cường hoạt động marketing và xây dựng thương hiệu: Đẩy mạnh quảng bá hình ảnh công ty qua các kênh truyền thông, tham gia các hội chợ ngành xây dựng và xây dựng hệ thống quan hệ khách hàng bền vững. Mục tiêu nâng cao nhận diện thương hiệu trong vòng 1 năm, do Phòng Marketing và Ban Giám đốc phối hợp thực hiện.
Khuyến nghị với Nhà nước: Đề xuất hoàn thiện các văn bản pháp luật về đấu thầu, nâng cao tính minh bạch và công bằng trong đấu thầu xây dựng, đồng thời cải thiện chính sách quản lý đầu tư xây dựng để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn. Đây là nhiệm vụ dài hạn, cần sự phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh trong đấu thầu, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp và nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu.
Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Kinh tế xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về đấu thầu xây dựng, các công cụ và nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, phục vụ cho các nghiên cứu và luận văn chuyên sâu.
Cơ quan quản lý nhà nước và chủ đầu tư: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về đấu thầu xây dựng, nâng cao hiệu quả quản lý và tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho các doanh nghiệp.
Các nhà thầu xây dựng và tư vấn đấu thầu: Hỗ trợ nâng cao kỹ năng lập hồ sơ dự thầu, xây dựng chiến lược cạnh tranh, đồng thời hiểu rõ các tiêu chí đánh giá năng lực để tăng khả năng trúng thầu.
Câu hỏi thường gặp
Năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng là gì?
Năng lực cạnh tranh là tổng hợp các năng lực tài chính, kỹ thuật, nhân lực và tổ chức quản lý của doanh nghiệp nhằm tạo lợi thế so với đối thủ trong quá trình đấu thầu. Ví dụ, công ty có nguồn vốn mạnh và thiết bị hiện đại sẽ có lợi thế khi tham gia đấu thầu.Các công cụ cạnh tranh chính trong đấu thầu xây dựng gồm những gì?
Bao gồm giá dự thầu, chất lượng công trình, tiến độ thi công và năng lực tài chính. Ví dụ, một nhà thầu có thể cạnh tranh bằng cách đưa ra giá hợp lý, cam kết chất lượng cao và tiến độ nhanh.Tại sao năng lực tài chính lại quan trọng trong đấu thầu xây dựng?
Năng lực tài chính giúp nhà thầu ứng vốn thi công, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình, đồng thời xây dựng giá dự thầu hợp lý. Ví dụ, nhà thầu có vốn mạnh sẽ không bị gián đoạn thi công do thiếu vốn.Làm thế nào để nâng cao chất lượng hồ sơ dự thầu?
Cần nghiên cứu kỹ hồ sơ mời thầu, khảo sát hiện trường, xây dựng phương án thi công và xác định giá dự thầu chính xác. Đào tạo chuyên môn và phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận cũng rất quan trọng.Vai trò của marketing trong nâng cao năng lực cạnh tranh là gì?
Marketing giúp xây dựng thương hiệu, tăng uy tín và thu hút khách hàng, từ đó nâng cao khả năng trúng thầu. Ví dụ, công ty có thương hiệu mạnh thường được chủ đầu tư tin tưởng hơn.
Kết luận
- Công ty cổ phần xây dựng ABC đã đạt được tỷ lệ trúng thầu bình quân khoảng 40,5% và giá trị trúng thầu chiếm 24,5% giá trị dự thầu trong giai đoạn 2012-2014.
- Năng lực tài chính, máy móc thiết bị hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng và tổ chức quản lý hiệu quả là các nhân tố chủ chốt nâng cao năng lực cạnh tranh.
- Việc nâng cao chất lượng hồ sơ dự thầu và phát triển hoạt động marketing góp phần tăng khả năng trúng thầu.
- Các giải pháp đề xuất tập trung vào tối ưu hóa tổ chức, mở rộng nguồn vốn, nâng cao kỹ năng đấu thầu và xây dựng thương hiệu.
- Nghiên cứu mở hướng phát triển cho công ty trong giai đoạn 2015-2020, đồng thời cung cấp cơ sở tham khảo cho các doanh nghiệp và cơ quan quản lý trong lĩnh vực xây dựng.
Để tiếp tục phát triển, công ty cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ. Mời các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành cùng hợp tác để nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam.