Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Của Tập Đoàn Bưu Chính Viễn Thông Việt Nam

• Tác giả: Bùi Thị Sao
• Người hướng dẫn: Gsts. Hồ Đức Hùng
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
• Đề tài: Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Của Tập Đoàn Bưu Chính Viễn Thông Việt Nam Trong Bối Cảnh Hội Nhập Kinh Tế Quốc Tế
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2007
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CẠNH TRANH VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP
• 1.1. Khái niệm cạnh tranh
• 1.2. Nội dung chủ yếu của cạnh tranh
• 1.3. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 1.3.1. Khái niệm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 1.3.2. Chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA TẬP ĐOÀN BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
• 2.1. Tổng quan về Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam
• 2.2. Sự ra đời, chức năng nhiệm vụ của Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam
• 2.3. Tổ chức hoạt động kinh doanh các dịch vụ viễn thông quốc tế
• 2.4. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đối với việc kinh doanh các dịch vụ viễn thông quốc tế
• 2.5. Các cam kết quốc tế của Việt Nam về viễn thông
• 2.6. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Tổng công ty Bưu chính viễn thông Việt Nam trong kinh doanh các dịch vụ viễn thông quốc tế
• 2.6.1. Các nhân tố chủ quan
• 2.6.2. Các nhân tố khách quan
• 2.7. Đánh giá năng lực cạnh tranh của VNPT trong hoạt động kinh doanh các dịch vụ viễn thông quốc tế
• 2.7.1. Sản lượng và doanh thu
• 2.7.2. Tỷ suất lợi nhuận
• 2.7.3. Hình ảnh của doanh nghiệp
• 2.7.4. Đối thủ cạnh tranh
• 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA VNPT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
• 3.1. Định hướng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của VNPT
• 3.1.1. Cơ sở và quan điểm chỉ đạo
• 3.1.2. Các định hướng cơ bản
• 3.1.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp và kiến nghị với Nhà nước
• 3.2. Xác định vai trò chủ đạo của VNPT
• 3.3. Tăng quyền tự chủ cho VNPT
• 3.4. Hoàn thiện các cơ chế chính sách theo hướng minh bạch và công khai
• 3.5. Tăng cường hợp tác quốc tế
• 3.6. Bảo đảm sự cạnh tranh công bằng
• 3.7. Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 3.7.1. Mở rộng thị trường và thúc đẩy các hoạt động Marketing
• 3.7.2. Các giải pháp về đầu tư - tài chính
• 3.7.3. Nâng cao trình độ quản lý, trước hết là trình độ quản lý của đội ngũ lãnh đạo
• 3.7.4. Tăng cường phát triển nguồn nhân lực
• 3.7.5. Phát huy các giải pháp khoa học công nghệ
• 3.7.6. Cải cách tổ chức và hoàn thiện cơ chế nội bộ
• 3.7.7. Đẩy mạnh công tác hợp tác quốc tế và tuyên truyền thông tin về hội nhập quốc tế
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan về Năng Lực Cạnh Tranh của VNPT Hiện Nay

Cạnh tranh là yếu tố then chốt trong nền kinh tế thị trường, ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp. Nó thúc đẩy các doanh nghiệp ganh đua để giành lợi thế về nguồn lực, khách hàng, và thị phần, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh. Trong lĩnh vực viễn thông, sự cạnh tranh đòi hỏi các doanh nghiệp phải liên tục cải tiến, đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Sự cạnh tranh buộc các doanh nghiệp viễn thông phải chuyển nguồn lực từ nơi có giá trị thấp đến nơi có giá trị cao hơn. Điều này tạo điều kiện cho thị trường phát triển và mang lại lợi ích cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng. VNPT, với vai trò là một trong những doanh nghiệp viễn thông hàng đầu Việt Nam, phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong và ngoài nước. Để duy trì và củng cố vị thế của mình, VNPT cần liên tục nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua việc đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng dịch vụ và tối ưu hóa chi phí hoạt động. Cạnh tranh trong lĩnh vực viễn thông cũng góp phần hình thành khung pháp lý cho các hoạt động kinh doanh. Việc hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi các chính sách bảo hộ dần được dỡ bỏ, tạo điều kiện cho sự tham gia của các đối thủ cạnh tranh nước ngoài.

1.1. Khái niệm và vai trò của cạnh tranh trong kinh doanh

Cạnh tranh được định nghĩa là sự ganh đua giữa các doanh nghiệp nhằm giành giật nguồn lực hoặc khách hàng, nâng cao vị thế và đạt được mục tiêu kinh doanh như lợi nhuận và thị phần. Cạnh tranh đảm bảo sự điều chỉnh giữa cung và cầu, cho phép sử dụng tài nguyên tối ưu và khuyến khích áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật. Vai trò của cạnh tranh thể hiện rõ trong việc thúc đẩy sản xuất phát triển, tăng năng suất lao động và hiệu quả kinh tế. Các doanh nghiệp buộc phải tìm cách nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và đáp ứng yêu cầu của khách hàng. Cạnh tranh tạo áp lực giảm giá thành, buộc doanh nghiệp lựa chọn phương án sản xuất tối ưu. Tuy nhiên, cũng cần có hành lang pháp lý để điều chỉnh mọi hành vi của doanh nghiệp.

1.2. Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp

Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là khả năng tạo ra lợi thế so với đối thủ để duy trì vị thế trên thị trường và đạt được mức lợi nhuận mong muốn. Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh bao gồm: sản phẩm, giá cả, phân phối, và thời cơ thị trường. Cạnh tranh về sản phẩm thể hiện qua nhãn mác, uy tín, chu kỳ sống, trình độ công nghệ, và chất lượng. Giá cả là biểu hiện bằng tiền của giá trị sản phẩm, có vai trò quan trọng trong cạnh tranh. Cạnh tranh về phân phối và bán hàng bao gồm đa dạng hóa kênh, hệ thống bán hàng, và dịch vụ sau bán hàng. Nắm bắt thời cơ thị trường giúp doanh nghiệp khai thác thị trường mới hoặc mở rộng thị trường hiện tại. Doanh nghiệp cần dự báo và thích ứng nhanh với những thay đổi của thị trường.

II. Thách Thức Hội Nhập Kinh Tế với Năng Lực Cạnh Tranh VNPT

Hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt sau khi Việt Nam gia nhập WTO, đặt ra nhiều thách thức đối với VNPT. Các cam kết quốc tế yêu cầu dỡ bỏ dần các chính sách bảo hộ, mở cửa thị trường cho các doanh nghiệp viễn thông nước ngoài. Điều này tạo ra áp lực cạnh tranh lớn hơn đối với VNPT trên cả thị trường trong nước và quốc tế. Việc giảm thuế nhập khẩu thiết bị, mở cửa dịch vụ, và cho phép các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường viễn thông Việt Nam đòi hỏi VNPT phải nâng cao hiệu quả hoạt động, đổi mới công nghệ, và cải thiện chất lượng dịch vụ để có thể cạnh tranh với các đối thủ có tiềm lực mạnh hơn. Theo tài liệu, ngành viễn thông Việt Nam mới bắt đầu gia nhập vào thị trường quốc tế hơn 10 năm qua và đã đạt được một số thành tựu nhất định. Với tỷ lệ thuê bao điện thoại trên 100 dân là 15,8 năm 2005 và dân số hơn 70 triệu người, Việt Nam được đánh giá là một thị trường viễn thông tiềm tàng, có nhiều cơ hội để kinh doanh và phát triển. Bên cạnh đó, việc thay đổi về khuôn khổ pháp lý và chính sách cũng tạo ra những khó khăn nhất định cho VNPT, đòi hỏi doanh nghiệp phải thích ứng nhanh chóng để tuân thủ các quy định mới.

2.1. Tác động của các cam kết quốc tế về viễn thông đối với VNPT

Các cam kết quốc tế về viễn thông, đặc biệt trong khuôn khổ WTO và các FTA, có tác động sâu rộng đến hoạt động kinh doanh của VNPT. Việc cắt giảm thuế quan đối với thiết bị viễn thông, mở cửa thị trường dịch vụ, và cho phép các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường tạo ra môi trường cạnh tranh gay gắt hơn. VNPT phải đối mặt với áp lực giảm giá dịch vụ, nâng cao chất lượng, và đổi mới công nghệ để cạnh tranh với các đối thủ có lợi thế về vốn, công nghệ, và kinh nghiệm quản lý. Việc tuân thủ các quy định mới về cạnh tranh, sở hữu trí tuệ, và bảo vệ người tiêu dùng cũng đòi hỏi VNPT phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh và nâng cao năng lực quản lý.

2.2. Phân tích đối thủ cạnh tranh chính của VNPT trên thị trường

Thị trường viễn thông Việt Nam ngày càng trở nên cạnh tranh hơn với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước. Các đối thủ cạnh tranh chính của VNPT bao gồm: Viettel, MobiFone, Vietnamobile, và các doanh nghiệp viễn thông nước ngoài. Viettel là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của VNPT, với lợi thế về mạng lưới, công nghệ, và chiến lược giá cạnh tranh. MobiFone cũng là một đối thủ đáng gờm với thương hiệu mạnh và chất lượng dịch vụ tốt. Các doanh nghiệp nhỏ hơn như Vietnamobile cũng tạo ra áp lực cạnh tranh nhất định, đặc biệt trong phân khúc thị trường giá rẻ. Ngoài ra, sự tham gia của các doanh nghiệp viễn thông nước ngoài cũng mang đến những thách thức mới cho VNPT về công nghệ, kinh nghiệm quản lý, và khả năng tiếp cận thị trường quốc tế.

III. Phương Pháp Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh VNPT Hội Nhập

Để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, VNPT cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trên các lĩnh vực khác nhau. Các giải pháp này bao gồm: đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng dịch vụ, tối ưu hóa chi phí hoạt động, phát triển nguồn nhân lực, và tăng cường hợp tác quốc tế. VNPT cần tập trung đầu tư vào các công nghệ mới như 5G, IoT, Cloud Computing, và AI để tạo ra các dịch vụ mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Việc nâng cao chất lượng dịch vụ cũng là yếu tố then chốt để giữ chân khách hàng và thu hút khách hàng mới. VNPT cần chú trọng đến việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực để có đội ngũ cán bộ, nhân viên có trình độ chuyên môn cao, năng động, sáng tạo, và có khả năng thích ứng với những thay đổi của thị trường. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế với các doanh nghiệp viễn thông hàng đầu thế giới để học hỏi kinh nghiệm, tiếp cận công nghệ mới, và mở rộng thị trường.

3.1. Đổi mới công nghệ và phát triển dịch vụ số tiên tiến cho VNPT

Đổi mới công nghệ là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của VNPT. VNPT cần tập trung đầu tư vào các công nghệ mới như 5G, IoT, Cloud Computing, Big Data và AI để tạo ra các dịch vụ số tiên tiến, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Các dịch vụ này có thể bao gồm: dịch vụ viễn thông băng rộng, dịch vụ truyền hình độ nét cao, dịch vụ lưu trữ đám mây, dịch vụ phân tích dữ liệu, và các ứng dụng thông minh cho các ngành kinh tế khác nhau. Việc chuyển đổi số toàn diện cũng giúp VNPT nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí, và tạo ra lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ.

3.2. Nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng của VNPT

Nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng là yếu tố quan trọng để giữ chân khách hàng và thu hút khách hàng mới. VNPT cần chú trọng đến việc cải thiện chất lượng mạng lưới, đảm bảo tốc độ truy cập internet ổn định, và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ khách hàng chuyên nghiệp. Việc cá nhân hóa dịch vụ, cung cấp các gói cước linh hoạt, và tạo ra các chương trình khuyến mãi hấp dẫn cũng giúp VNPT tăng cường sự gắn kết với khách hàng. VNPT cũng cần lắng nghe ý kiến phản hồi của khách hàng và liên tục cải tiến dịch vụ để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của họ.

IV. Giải Pháp Tài Chính và Quản Trị Nâng Cao Cạnh Tranh VNPT

Để thực hiện thành công các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, VNPT cần có nguồn lực tài chính đủ mạnh và hệ thống quản trị hiệu quả. VNPT cần đa dạng hóa nguồn vốn, tìm kiếm các nguồn vốn đầu tư từ trong và ngoài nước, và sử dụng vốn một cách hiệu quả. Việc tối ưu hóa chi phí hoạt động, giảm chi phí sản xuất, và tăng cường hiệu quả sử dụng tài sản cũng giúp VNPT cải thiện tình hình tài chính. Về quản trị, VNPT cần cải cách tổ chức, hoàn thiện cơ chế quản lý nội bộ, và tăng cường tính minh bạch trong hoạt động. Việc áp dụng các chuẩn mực quản trị quốc tế, nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ lãnh đạo, và khuyến khích sự sáng tạo của nhân viên cũng giúp VNPT nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh.

4.1. Tối ưu hóa cấu trúc vốn và nâng cao hiệu quả đầu tư của VNPT

Tối ưu hóa cấu trúc vốn và nâng cao hiệu quả đầu tư là yếu tố quan trọng để đảm bảo nguồn lực tài chính cho các hoạt động kinh doanh của VNPT. VNPT cần đa dạng hóa nguồn vốn, tìm kiếm các nguồn vốn đầu tư từ trong và ngoài nước, và sử dụng vốn một cách hiệu quả. Việc đánh giá kỹ lưỡng các dự án đầu tư, lựa chọn các dự án có tiềm năng sinh lời cao, và quản lý chặt chẽ tiến độ thực hiện các dự án giúp VNPT nâng cao hiệu quả đầu tư. VNPT nên xem xét đến các phương thức đầu tư mạo hiểm vào những công nghệ có tính đột phá.

4.2. Cải thiện quản trị doanh nghiệp và minh bạch hóa hoạt động VNPT

Cải thiện quản trị doanh nghiệp và minh bạch hóa hoạt động là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của VNPT. VNPT cần cải cách tổ chức, hoàn thiện cơ chế quản lý nội bộ, và tăng cường tính minh bạch trong hoạt động. Việc áp dụng các chuẩn mực quản trị quốc tế, nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ lãnh đạo, và khuyến khích sự sáng tạo của nhân viên giúp VNPT nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm rủi ro, và tăng cường uy tín với các nhà đầu tư và đối tác.

V. Phát Triển Nguồn Nhân Lực và Văn Hóa Sáng Tạo tại VNPT

Nguồn nhân lực là tài sản quý giá nhất của VNPT. Để nâng cao năng lực cạnh tranh, VNPT cần đầu tư vào việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, có trình độ chuyên môn giỏi, năng động, sáng tạo, và có khả năng thích ứng với những thay đổi của thị trường. VNPT cần xây dựng môi trường làm việc khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới, và hợp tác. Việc thu hút và giữ chân nhân tài cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của VNPT. Bên cạnh đó, VNPT cần xây dựng văn hóa doanh nghiệp dựa trên các giá trị cốt lõi như: khách hàng là trung tâm, chất lượng là hàng đầu, đổi mới là động lực, và hợp tác là sức mạnh.

5.1. Xây dựng chương trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực VNPT

Xây dựng chương trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của VNPT. VNPT cần xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và xu hướng phát triển của thị trường. Chương trình đào tạo cần tập trung vào việc trang bị cho nhân viên các kiến thức, kỹ năng, và thái độ cần thiết để thực hiện tốt công việc. VNPT cũng cần tạo điều kiện cho nhân viên tham gia các khóa đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý, và ngoại ngữ. Phát triển mạnh mẽ các chương trình đào tạo nội bộ để tận dụng tối đa kinh nghiệm của các chuyên gia và lãnh đạo.

5.2. Tạo môi trường làm việc sáng tạo và khuyến khích đổi mới VNPT

Tạo môi trường làm việc sáng tạo và khuyến khích đổi mới là yếu tố then chốt để thu hút và giữ chân nhân tài, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp. VNPT cần xây dựng văn hóa doanh nghiệp khuyến khích nhân viên đưa ra các ý tưởng mới, thử nghiệm các phương pháp làm việc mới, và chấp nhận rủi ro. VNPT cũng cần tạo ra các cơ chế khen thưởng, ghi nhận, và tôn vinh những đóng góp của nhân viên vào quá trình đổi mới. Nên tổ chức các cuộc thi, hội thảo về sáng tạo để thúc đẩy tinh thần này.

VI. Hợp Tác Quốc Tế và Định Vị Thương Hiệu VNPT Toàn Cầu

Hợp tác quốc tế là một trong những giải pháp quan trọng giúp VNPT nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Thông qua hợp tác quốc tế, VNPT có thể tiếp cận công nghệ mới, học hỏi kinh nghiệm quản lý tiên tiến, mở rộng thị trường, và tăng cường uy tín thương hiệu. VNPT cần chủ động tìm kiếm cơ hội hợp tác với các doanh nghiệp viễn thông hàng đầu thế giới, các tổ chức quốc tế, và các viện nghiên cứu khoa học. Bên cạnh đó, VNPT cần xây dựng chiến lược định vị thương hiệu rõ ràng, tạo dựng hình ảnh VNPT là một doanh nghiệp viễn thông uy tín, chất lượng, và đổi mới trên thị trường quốc tế.

6.1. Tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp viễn thông quốc tế

Tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp viễn thông quốc tế là một trong những giải pháp quan trọng để VNPT nâng cao năng lực cạnh tranh. VNPT có thể hợp tác với các doanh nghiệp này trong các lĩnh vực như: nghiên cứu và phát triển công nghệ mới, xây dựng mạng lưới, cung cấp dịch vụ, và đào tạo nhân lực. Việc hợp tác giúp VNPT tiếp cận các nguồn lực, kiến thức, và kinh nghiệm mà doanh nghiệp chưa có, đồng thời mở rộng thị trường và tăng cường uy tín thương hiệu.

6.2. Xây dựng chiến lược định vị thương hiệu VNPT trên thị trường

Xây dựng chiến lược định vị thương hiệu rõ ràng là yếu tố then chốt để VNPT tạo dựng hình ảnh là một doanh nghiệp viễn thông uy tín, chất lượng, và đổi mới trên thị trường. VNPT cần xác định rõ giá trị cốt lõi của thương hiệu, đối tượng khách hàng mục tiêu, và thông điệp truyền thông. Việc đầu tư vào các hoạt động marketing, quảng bá, và quan hệ công chúng giúp VNPT tăng cường nhận diện thương hiệu, tạo dựng lòng tin của khách hàng, và thu hút nhân tài.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, ngành viễn thông Việt Nam đã trải qua hơn một thập kỷ phát triển và mở cửa thị trường. Tính đến năm 2005, tỷ lệ thuê bao điện thoại trên 100 dân đạt 15,8, với dân số hơn 70 triệu người, cho thấy tiềm năng phát triển lớn của thị trường viễn thông trong nước. Việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các hiệp định thương mại quốc tế đã tạo ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho các doanh nghiệp viễn thông, đặc biệt là Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT). Năng lực cạnh tranh của VNPT trong lĩnh vực dịch vụ viễn thông quốc tế trở thành yếu tố sống còn để duy trì vị thế doanh nghiệp chủ đạo và phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc hệ thống hóa lý luận về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh trong điều kiện kinh tế thị trường, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của VNPT trong kinh doanh dịch vụ viễn thông quốc tế từ năm 2000 đến 2005, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh phù hợp với yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế đến năm 2010. Phạm vi nghiên cứu bao gồm hoạt động kinh doanh dịch vụ viễn thông quốc tế của VNPT và các tác động của các cam kết quốc tế về viễn thông đối với doanh nghiệp này.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chiến lược phát triển, nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh của VNPT, góp phần thúc đẩy sự phát triển ngành viễn thông Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường và lý thuyết năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Lý thuyết cạnh tranh được hiểu là quá trình ganh đua giữa các doanh nghiệp nhằm giành thị phần, lợi nhuận và nâng cao vị thế trên thị trường. Lý thuyết năng lực cạnh tranh tập trung vào khả năng của doanh nghiệp trong việc duy trì lợi thế cạnh tranh bền vững thông qua các chỉ tiêu như sản lượng, doanh thu, thị phần, tỷ suất lợi nhuận, chất lượng sản phẩm và hình ảnh doanh nghiệp.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm:

• Cạnh tranh về sản phẩm, giá cả, phân phối và thời cơ thị trường: Các công cụ cạnh tranh giúp doanh nghiệp tạo lợi thế trên thị trường.
• Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp: Khả năng duy trì và phát triển vị thế trên thị trường thông qua các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính.
• Nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh: Bao gồm các nhân tố chủ quan như trình độ quản lý, nhân lực, công nghệ, tài chính và các nhân tố khách quan như môi trường kinh tế, chính trị-pháp luật, khoa học công nghệ và văn hóa xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu thực tế từ VNPT và các báo cáo ngành viễn thông giai đoạn 2000-2005. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các đơn vị thành viên của VNPT, đặc biệt tập trung vào Công ty Viễn thông Quốc tế (VTI) với gần 1.300 cán bộ nhân viên. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, dựa trên các đơn vị chủ chốt và số liệu tổng hợp.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp toán kinh tế, kết hợp với phương pháp chuyên gia để đánh giá các yếu tố định tính như trình độ quản lý, công nghệ và môi trường cạnh tranh. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2000 đến 2005, với dự báo và đề xuất giải pháp đến năm 2010.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Năng lực cạnh tranh của VNPT trong dịch vụ viễn thông quốc tế có dấu hiệu suy giảm về thị phần và doanh thu: Tỷ lệ thị phần dịch vụ thoại quốc tế chiều đến giảm từ 89,7% năm 2000 xuống còn khoảng 57,4% năm 2004. Doanh thu từ cước kết cuối cũng giảm mạnh do cạnh tranh gay gắt và sự xuất hiện của các doanh nghiệp mới.

2. Cước phí dịch vụ thoại quốc tế giảm trung bình 17,5%/năm trong giai đoạn 2001-2005: Từ mức 2,22 USD/phút năm 2001 xuống còn 0,56 USD/phút năm 2005, thấp hơn mức bình quân khu vực ASEAN (0,74 USD/phút). Điều này giúp mở rộng thị trường nhưng cũng làm giảm nguồn thu ngoại tệ của VNPT.

3. Nguồn nhân lực có trình độ cao và ổn định, chiếm khoảng 60% lao động có trình độ đại học trở lên: VNPT/VTI tổ chức hơn 120 khóa đào tạo trong năm 2005, nâng cao năng lực chuyên môn và ngoại ngữ cho cán bộ. Tuy nhiên, vẫn tồn tại sự chưa đồng đều về trình độ và tư duy thị trường còn mang tính phục vụ nhiều hơn.

4. Công nghệ viễn thông quốc tế của VNPT/VTI tương đối hiện đại với tỷ lệ sử dụng cáp quang biển tăng từ dưới 40% năm 1998 lên 82,77% năm 2005: Hệ thống tổng đài AXE-105 đã hết khấu hao nhưng vẫn đáp ứng nhu cầu hiện tại. VNPT đang đầu tư vào mạng thế hệ mới (NGN) và các dịch vụ giá trị gia tăng như VSAT băng thông rộng.

Thảo luận kết quả

Sự giảm sút thị phần và doanh thu của VNPT trong dịch vụ viễn thông quốc tế phản ánh tác động mạnh mẽ của hội nhập kinh tế và cạnh tranh mở cửa thị trường. Việc giảm cước phí giúp mở rộng thị trường và tăng lượng thuê bao, nhưng cũng làm giảm nguồn thu truyền thống, đòi hỏi VNPT phải đa dạng hóa dịch vụ và nâng cao chất lượng để giữ chân khách hàng.

Nguồn nhân lực là điểm mạnh của VNPT, tuy nhiên cần cải thiện tư duy kinh doanh và tăng cường tính chủ động sáng tạo trong quản lý để thích ứng với môi trường cạnh tranh quốc tế. Công nghệ hiện đại và đầu tư vào mạng NGN là bước đi đúng hướng, giúp VNPT nâng cao năng lực cung cấp dịch vụ đa dạng và chất lượng cao.

So sánh với các doanh nghiệp viễn thông quốc tế như Singtel và Deutsche Telekom, VNPT cần đẩy mạnh tái cơ cấu, tăng cường hợp tác quốc tế, áp dụng công nghệ mới và quản lý chi phí hiệu quả hơn để duy trì vị thế trên thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ về thị phần, doanh thu, tỷ lệ cước phí và cơ cấu đầu tư công nghệ để minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả hoạt động của VNPT trong giai đoạn nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tái cơ cấu tổ chức và nâng cao trình độ quản lý: Đẩy mạnh phân quyền, giảm bớt các cấp trung gian trong quyết định kinh doanh, nâng cao tính chủ động và sáng tạo của đội ngũ lãnh đạo. Mục tiêu cải thiện hiệu quả quản lý trong vòng 2 năm tới, do Ban Lãnh đạo VNPT chủ trì thực hiện.

2. Đầu tư mạnh vào công nghệ mạng thế hệ mới (NGN) và dịch vụ giá trị gia tăng: Tăng tỷ trọng đầu tư vào công nghệ IP, mở rộng dịch vụ VSAT băng thông rộng và các dịch vụ thoại qua Internet nhằm đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ. Kế hoạch triển khai trong 3 năm, phối hợp với các đối tác công nghệ trong và ngoài nước.

3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đào tạo liên tục: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật, quản lý và ngoại ngữ, đồng thời cải thiện tư duy thị trường cho cán bộ nhân viên. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân lực có trình độ cao lên trên 70% trong 5 năm tới, do Phòng Đào tạo và Phát triển nguồn nhân lực đảm nhiệm.

4. Tăng cường hợp tác quốc tế và mở rộng thị trường: Hợp tác với các doanh nghiệp viễn thông nước ngoài để học hỏi kinh nghiệm, mở rộng mạng lưới và đầu tư ra nước ngoài, tận dụng các hiệp định thương mại để nâng cao năng lực cạnh tranh. Thực hiện liên tục, ưu tiên các thị trường châu Á - Thái Bình Dương.

5. Quản lý chi phí và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh: Rà soát các hoạt động kinh doanh chưa hiệu quả, cắt giảm chi phí không cần thiết, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại để nâng cao hiệu quả tài chính. Mục tiêu giảm chi phí vận hành ít nhất 10% trong 2 năm, do Ban Tài chính và Kế toán thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp viễn thông: Giúp xây dựng chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với môi trường hội nhập và cạnh tranh quốc tế.

2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển ngành viễn thông, điều tiết thị trường và bảo vệ lợi ích quốc gia.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, viễn thông: Là tài liệu tham khảo về lý luận cạnh tranh, năng lực cạnh tranh và thực trạng ngành viễn thông Việt Nam trong bối cảnh hội nhập.

4. Các nhà đầu tư và đối tác quốc tế trong lĩnh vực viễn thông: Hiểu rõ môi trường kinh doanh, tiềm năng và thách thức của VNPT, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và hợp tác phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Năng lực cạnh tranh của VNPT được đánh giá dựa trên những chỉ tiêu nào?
   Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua sản lượng, doanh thu, thị phần, tỷ suất lợi nhuận, chất lượng sản phẩm và hình ảnh doanh nghiệp. Ví dụ, thị phần dịch vụ thoại quốc tế chiều đến của VNPT giảm từ 89,7% năm 2000 xuống còn 57,4% năm 2004 phản ánh sự thay đổi năng lực cạnh tranh.

2. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến VNPT là gì?
   Hội nhập mở rộng thị trường, nâng cao công nghệ và tạo cơ hội hợp tác quốc tế nhưng cũng làm gia tăng cạnh tranh, giảm thị phần và doanh thu truyền thống. VNPT phải đổi mới công nghệ và chiến lược để thích ứng.

3. VNPT đã áp dụng những giải pháp công nghệ nào để nâng cao năng lực cạnh tranh?
   VNPT đầu tư vào mạng thế hệ mới (NGN), sử dụng công nghệ IP, tăng tỷ lệ sử dụng cáp quang biển từ dưới 40% năm 1998 lên 82,77% năm 2005, đồng thời phát triển dịch vụ VSAT băng thông rộng.

4. Nguồn nhân lực của VNPT có những điểm mạnh và hạn chế gì?
   Nguồn nhân lực có trình độ đại học trở lên chiếm khoảng 60%, ổn định và được đào tạo thường xuyên. Tuy nhiên, còn tồn tại sự chưa đồng đều về trình độ và tư duy thị trường chưa hoàn toàn phù hợp với môi trường cạnh tranh.

5. Làm thế nào để VNPT duy trì vị thế doanh nghiệp chủ đạo trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt?
   VNPT cần tái cơ cấu tổ chức, nâng cao trình độ quản lý, đầu tư công nghệ hiện đại, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng cường hợp tác quốc tế và quản lý chi phí hiệu quả để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Kết luận

• Năng lực cạnh tranh của VNPT trong dịch vụ viễn thông quốc tế đang chịu áp lực lớn từ cạnh tranh nội địa và quốc tế, thể hiện qua giảm thị phần và doanh thu.
• Hội nhập kinh tế quốc tế mang lại cơ hội mở rộng thị trường và tiếp cận công nghệ mới, đồng thời đặt ra thách thức về cạnh tranh và quản lý.
• VNPT có lợi thế về nguồn nhân lực trình độ cao và mạng lưới công nghệ tương đối hiện đại, nhưng cần cải thiện tư duy quản lý và đổi mới công nghệ để thích ứng.
• Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh bao gồm tái cơ cấu tổ chức, đầu tư công nghệ NGN, phát triển nguồn nhân lực, tăng cường hợp tác quốc tế và quản lý chi phí.
• Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các chiến lược phù hợp trong giai đoạn 2007-2010 là cần thiết để VNPT giữ vững vị thế doanh nghiệp chủ đạo và phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, VNPT cần hành động ngay từ bây giờ, tận dụng các cơ hội hội nhập và đổi mới sáng tạo. Các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành viễn thông nên tham khảo nghiên cứu này để xây dựng chiến lược phát triển hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành viễn thông Việt Nam.