Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT&TT) đã trở thành yếu tố then chốt thúc đẩy hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành xây dựng. Theo báo cáo năm 2014, hơn ba tỷ người trên thế giới truy cập Internet, với 80% người dùng sở hữu điện thoại thông minh, cho thấy sự phổ biến rộng rãi của CNTT&TT. Tại Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm tới 74% tổng số doanh nghiệp trong ngành xây dựng, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm khoảng 7,7% giai đoạn 2012-2017. Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT&TT trong các doanh nghiệp này còn nhiều hạn chế do các rào cản về tài chính, công nghệ và quản lý.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng ứng dụng CNTT&TT tại các DNNVV trong ngành xây dựng Việt Nam, phân tích các rào cản, lợi ích và động lực thúc đẩy việc áp dụng công nghệ này. Mục tiêu cụ thể là đề xuất lộ trình cải thiện hiệu quả ứng dụng CNTT&TT cho một doanh nghiệp xây dựng quy mô vừa, đồng thời đánh giá tính khả thi của lộ trình qua thực tiễn triển khai. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các doanh nghiệp xây dựng nhỏ và vừa tại Việt Nam, các chính sách pháp luật liên quan, cũng như các công nghệ đang được áp dụng trong ngành. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện quản lý dự án và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực xây dựng, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết và mô hình nghiên cứu chính:

  1. Lý thuyết Quản lý thông tin và truyền thông dự án (PMBOK): Theo hướng dẫn của PMBOK, quản lý thông tin và truyền thông dự án bao gồm ba quy trình chính: kế hoạch quản lý thông tin và truyền thông, quản lý thông tin và truyền thông, và kiểm soát thông tin và truyền thông. Các quy trình này đảm bảo thông tin được thu thập, phân phối và kiểm soát hiệu quả trong suốt vòng đời dự án xây dựng.

  2. Phương pháp phân tích ra quyết định đa mục tiêu (MCDM): Bao gồm hai phương pháp cụ thể là Phân tích thứ bậc (AHP) và Kỹ thuật xếp hạng theo độ tương đồng với giải pháp lý tưởng (TOPSIS). AHP giúp xác định trọng số ưu tiên các tiêu chí lựa chọn giải pháp CNTT&TT, trong khi TOPSIS hỗ trợ xếp hạng các giải pháp dựa trên khoảng cách đến giải pháp lý tưởng tích cực và tiêu cực.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: CNTT&TT, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), lộ trình công nghệ, rào cản ứng dụng CNTT&TT, lợi ích và động lực thúc đẩy ứng dụng CNTT&TT, quản lý dự án xây dựng, và các công nghệ xây dựng như BIM, CAD, ERP.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập thông qua khảo sát thực tế tại một doanh nghiệp xây dựng quy mô vừa tại TP.HCM, kết hợp với phân tích tài liệu, văn bản pháp luật và các báo cáo ngành. Bảng câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên các nghiên cứu trước, tập trung vào mức độ sử dụng phần mềm, công nghệ, phương tiện giao tiếp nội bộ và bên ngoài, cũng như nhận thức về lợi ích và mức độ sẵn sàng cải tiến CNTT&TT.

Cỡ mẫu khảo sát được xác định theo nguyên tắc tối thiểu gấp 4-5 lần số biến quan sát, với phương pháp lấy mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính khả thi và độ tin cậy của dữ liệu. Dữ liệu được xử lý bằng kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy của thang đo, đồng thời áp dụng phương pháp AHP và TOPSIS để phân tích và xếp hạng các giải pháp công nghệ phù hợp.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 8/2018 đến tháng 12/2018, bao gồm các giai đoạn thiết kế khảo sát, thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất lộ trình, cuối cùng là áp dụng thực tiễn và đánh giá hiệu quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình ứng dụng CNTT&TT tại doanh nghiệp xây dựng nhỏ và vừa: Kết quả khảo sát cho thấy 95% doanh nghiệp có trang bị máy tính để bàn và laptop, 61% có thiết bị di động như điện thoại thông minh. Tuy nhiên, chỉ khoảng 40% lao động thường xuyên sử dụng email trong công việc, thấp hơn mức 46% của năm trước. Các phần mềm phổ biến gồm MS Word/Excel, Outlook, CAD/3D CAD và Revit.

  2. Rào cản ứng dụng CNTT&TT: Các rào cản chính bao gồm nguồn tài chính hạn chế, chi phí đào tạo và thuê nhân sự, sự thiếu đồng bộ giữa các phần mềm, và thiếu sự quyết tâm từ lãnh đạo doanh nghiệp. Khoảng 70% người tham gia khảo sát đánh giá các rào cản này ảnh hưởng đáng kể đến việc áp dụng CNTT&TT.

  3. Lợi ích khi ứng dụng CNTT&TT: Doanh nghiệp nhận thấy rõ các lợi ích như cải thiện quản lý thông tin, giảm chi phí in ấn và lưu trữ tài liệu, tăng hiệu quả quản lý dự án và nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Khoảng 80% người khảo sát đồng ý rằng CNTT&TT giúp giảm thời gian làm rõ thông tin và phê duyệt, đồng thời giảm sai sót và rủi ro trong dự án.

  4. Động lực thúc đẩy ứng dụng CNTT&TT: Các động lực đến từ công nghệ như phần mềm dễ sử dụng, công nghệ 3D, hội họp trực tuyến, cũng như từ doanh nghiệp như chiến lược cải tiến, nâng cấp hệ thống máy tính và sự hỗ trợ của lãnh đạo. Khoảng 75% người tham gia khảo sát cho biết doanh nghiệp có chiến lược rõ ràng về CNTT&TT.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các rào cản là do hạn chế về nguồn lực tài chính và nhân sự, cũng như sự thiếu đồng bộ trong hệ thống công nghệ, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước. Việc sử dụng các phần mềm truyền thống như MS Office vẫn chiếm ưu thế, trong khi các công nghệ tiên tiến như BIM hay ERP chưa được áp dụng rộng rãi do chi phí và yêu cầu kỹ thuật cao.

Lợi ích được ghi nhận phản ánh sự cải thiện rõ rệt trong quản lý dự án và giao tiếp nội bộ, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm thiểu rủi ro. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu quốc tế về tác động tích cực của CNTT&TT trong ngành xây dựng.

Việc đề xuất lộ trình dựa trên phân tích SWOT và áp dụng phương pháp AHP, TOPSIS giúp lựa chọn các giải pháp công nghệ ưu tiên, tập trung vào hạ tầng CNTT, an toàn bảo mật và quản trị doanh nghiệp. Lộ trình này đã được thử nghiệm bước đầu tại doanh nghiệp nghiên cứu, cho thấy sự cải thiện về hiệu quả quản lý và sự hài lòng của lãnh đạo.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng các phần mềm, biểu đồ tròn về phân bố rào cản và lợi ích, cũng như bảng xếp hạng các giải pháp công nghệ theo AHP và TOPSIS để minh họa rõ ràng các ưu tiên lựa chọn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cấp hạ tầng CNTT&TT: Đầu tư trang thiết bị máy tính, mạng nội bộ và thiết bị di động hiện đại nhằm tăng cường khả năng truy cập và xử lý thông tin. Mục tiêu nâng tỷ lệ sử dụng thiết bị CNTT lên trên 90% trong vòng 12 tháng, do ban lãnh đạo doanh nghiệp chủ trì thực hiện.

  2. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo về phần mềm quản lý dự án, BIM, ERP và kỹ năng sử dụng công nghệ mới cho nhân viên. Mục tiêu đạt 80% nhân viên được đào tạo trong 6 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với các chuyên gia CNTT thực hiện.

  3. Xây dựng chính sách và quy trình quản lý CNTT&TT: Thiết lập các quy định về bảo mật dữ liệu, quản lý dự án và giao tiếp nội bộ nhằm đảm bảo tính đồng bộ và an toàn thông tin. Mục tiêu hoàn thiện quy trình trong 3 tháng, do ban quản lý dự án và phòng CNTT phối hợp xây dựng.

  4. Áp dụng phần mềm quản lý dự án và giao tiếp hiện đại: Lựa chọn và triển khai các phần mềm phù hợp như ERP, CRM, công cụ hội họp trực tuyến để nâng cao hiệu quả quản lý và giao tiếp. Mục tiêu triển khai thử nghiệm trong 6 tháng và đánh giá hiệu quả sau 12 tháng, do phòng CNTT và ban lãnh đạo doanh nghiệp thực hiện.

Các giải pháp này cần được thực hiện đồng bộ, có sự cam kết từ lãnh đạo và sự tham gia tích cực của toàn bộ nhân viên để đảm bảo thành công. Việc theo dõi, đánh giá định kỳ sẽ giúp điều chỉnh kịp thời nhằm tối ưu hóa hiệu quả ứng dụng CNTT&TT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ doanh nghiệp xây dựng nhỏ và vừa: Nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của CNTT&TT, từ đó xây dựng chiến lược ứng dụng công nghệ phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả quản lý dự án.

  2. Quản lý dự án và kỹ sư xây dựng: Áp dụng các phương pháp quản lý thông tin và truyền thông hiệu quả, cải thiện giao tiếp nội bộ và phối hợp giữa các bên liên quan trong dự án.

  3. Chuyên gia CNTT trong ngành xây dựng: Tham khảo các giải pháp công nghệ ưu tiên, phương pháp phân tích lựa chọn công nghệ phù hợp với đặc thù doanh nghiệp nhỏ và vừa, từ đó tư vấn và triển khai hiệu quả.

  4. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Hiểu rõ các rào cản và động lực thúc đẩy ứng dụng CNTT&TT trong doanh nghiệp xây dựng, từ đó xây dựng các chính sách hỗ trợ, chương trình đào tạo và phát triển hạ tầng phù hợp.

Mỗi nhóm đối tượng có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững trong ngành xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao doanh nghiệp xây dựng nhỏ và vừa cần ứng dụng CNTT&TT?
    Ứng dụng CNTT&TT giúp cải thiện quản lý dự án, tăng hiệu quả giao tiếp, giảm chi phí và rủi ro, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường ngày càng khốc liệt.

  2. Những rào cản phổ biến khi áp dụng CNTT&TT trong doanh nghiệp xây dựng là gì?
    Bao gồm hạn chế về tài chính, thiếu nhân lực có kỹ năng, sự thiếu đồng bộ giữa các phần mềm, và thiếu sự cam kết từ lãnh đạo doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để lựa chọn giải pháp CNTT phù hợp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa?
    Có thể sử dụng các phương pháp phân tích đa tiêu chí như AHP và TOPSIS để đánh giá và xếp hạng các giải pháp dựa trên các tiêu chí về hiệu quả, chi phí, tính khả thi và an toàn bảo mật.

  4. Lộ trình ứng dụng CNTT&TT nên được xây dựng như thế nào?
    Lộ trình cần xác định mục tiêu chiến lược, các bước triển khai cụ thể, ưu tiên các giải pháp công nghệ phù hợp với năng lực doanh nghiệp, đồng thời có kế hoạch đào tạo và đánh giá hiệu quả định kỳ.

  5. Chính phủ Việt Nam có hỗ trợ gì cho doanh nghiệp trong việc ứng dụng CNTT&TT?
    Có nhiều văn bản pháp luật và chương trình hỗ trợ như Luật An Ninh Mạng, Luật Hỗ Trợ Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa, cùng các chương trình xây dựng hệ thống thông tin quản lý ngành xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận và ứng dụng công nghệ.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng ứng dụng CNTT&TT tại doanh nghiệp xây dựng nhỏ và vừa, nhận diện các rào cản, lợi ích và động lực thúc đẩy.
  • Phương pháp AHP và TOPSIS được áp dụng hiệu quả trong việc lựa chọn và xếp hạng các giải pháp công nghệ phù hợp.
  • Đề xuất lộ trình ứng dụng CNTT&TT có tính khả thi cao, đã được thử nghiệm bước đầu và nhận được phản hồi tích cực từ doanh nghiệp.
  • Các giải pháp tập trung vào nâng cấp hạ tầng, đào tạo nhân lực, xây dựng chính sách quản lý và áp dụng phần mềm quản lý hiện đại.
  • Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án và hoạt động doanh nghiệp, đồng thời hỗ trợ phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam.

Next steps: Triển khai rộng rãi lộ trình tại các doanh nghiệp xây dựng nhỏ và vừa khác, đồng thời tiếp tục nghiên cứu các công nghệ mới để cập nhật và hoàn thiện giải pháp.

Call-to-action: Các doanh nghiệp và nhà quản lý ngành xây dựng nên chủ động tiếp cận và áp dụng các giải pháp CNTT&TT phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động.