I. Tổng Quan Về Nâng Cao Hiệu Quả Dạy Học Giáo Dục Chính Trị
Giáo dục, đặc biệt là giáo dục chính trị, đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh tầm quan trọng của tri thức, khẳng định “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Giáo dục hiện đại đòi hỏi những cải tiến đột phá, xoá bỏ những lạc hậu để hội nhập với xu hướng toàn cầu. Việc nâng cao chất lượng dạy và học môn Giáo dục chính trị (GDCT) tại các trường đại học là một yêu cầu cấp thiết. Điều này đòi hỏi giảng viên phải áp dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp, phát huy tính tích cực, chủ động của người học. Mục tiêu là bồi dưỡng kiến thức về Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam một cách hiệu quả.
1.1. Vai trò của Giáo dục Chính trị trong đào tạo nhân lực
Trong xu thế hội nhập toàn cầu, giáo dục toàn diện nhằm tạo ra nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, có khả năng hội nhập với thế giới chính là yêu cầu tất yếu của nền giáo dục Việt Nam hiện nay. Điều này đòi hỏi những cải tiến đột phá trong giáo dục, xoá bỏ những lạc hậu, lỗi thời, bắt kịp xu hướng giáo dục toàn cầu.
1.2. Tầm quan trọng của đổi mới phương pháp dạy học tích cực
Để đáp ứng yêu cầu đó, hiện nay giáo dục nước ta không chỉ đổi mới về nội dung giảng dạy mà còn đổi mới các phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực hóa người học. Thuật ngữ phát huy tính tích cực hóa người học nhằm chỉ những phương pháp giáo dục, dạy học tác động tới người học để giúp họ chiếm lĩnh kiến thức một cách chủ động, sáng tạo.
II. Thách Thức Dạy Học Giáo Dục Chính Trị Tại Đại Học Công Nghệ
Môn Giáo dục chính trị (GDCT) có vai trò quan trọng trong việc định hướng tư tưởng cho sinh viên. Tuy nhiên, thực tế cho thấy một bộ phận sinh viên chưa thực sự hứng thú với môn học này. Tình trạng bỏ tiết, học đối phó vẫn còn tồn tại. Một trong những nguyên nhân chính là phương pháp giảng dạy của giảng viên chưa đủ hấp dẫn, chưa tạo được sự tương tác tích cực với sinh viên. Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH) đã có những nỗ lực cải thiện chất lượng dạy học GDCT, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết để nâng cao hiệu quả.
2.1. Thực trạng thiếu hứng thú của sinh viên với môn học
Tuy nhiên thông qua phản ánh của dư luận và báo chí, trên thực tế một bộ phận không nhỏ sinh viên chưa hứng thú với môn học dẫn đến tình trạng bỏ tiết, học đối phó,… Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên, nhưng theo tác giả nguyên nhân cơ bản nhất xuất phát từ phương pháp giảng dạy của giảng viên chưa thực sự phù hợp với môn học và hoàn cảnh nhất định.
2.2. Khó khăn trong việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực
Để sinh viên phát huy được tính tích cực hóa trong quá trình dạy học đòi hỏi giảng viên cần phải có phương pháp dạy học phù hợp để định hướng cũng như rèn luyện cho sinh viên ý thức và thói quen học tập tích cực. Trong những năm gần đây, thực hiện chủ trương đổi mới giáo dục ở bậc cao đẳng, đại học nhiều trường đã và đang triển khai mô hình đào tạo theo hệ tín chỉ.
2.3. Đánh giá khách quan về hoạt động giảng dạy và học tập
Kết quả kiểm tra cho thấy thái độ học tập của sinh viên chưa tích cực, các hoạt động trong và ngoài giờ học còn thụ động, đối phó, sinh viên chưa tích cực tham gia các hoạt động học tập giảng viên tổ chức. Ngoài ra, kết quả đã thể hiện, nhận thức của giảng viên về việc phát triển tính tích cực cho sinh viên trong môn Giáo dục chính trị chưa đầy đủ.
III. Phương Pháp Dạy Học Tích Cực Hóa Giáo Dục Chính Trị Hiệu Quả
Để nâng cao hiệu quả dạy học môn Giáo dục Chính trị (GDCT), cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, lấy người học làm trung tâm. Dạy học giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, và nghiên cứu Webquest là những phương pháp tiềm năng. Dạy học theo tình huống, theo dự án và Xêmina cũng có thể được áp dụng linh hoạt. Giảng viên cần tạo ra môi trường học tập cởi mở, khuyến khích sinh viên tham gia thảo luận, tranh biện, và tự nghiên cứu. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý thuyết và thực tiễn sẽ giúp sinh viên hiểu sâu sắc hơn về các vấn đề chính trị.
3.1. Dạy học giải quyết vấn đề Kích thích tư duy phản biện
Chương 3 xác định một số nguyên tắc vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học theo hướng tích cực hoá người học. Trên cơ sở này, đề tài đã đề xuất vận dụng một số phương pháp và kỹ thuật như dạy học giải quyết vấn đề, thảo luận nhớm, nghiên cứu Webquest, kỹ thuật động não, kỹ thuật tranh luận ủng hộ - phản đối, kỹ thuật đọc tích cực và kỹ thuật sơ đồ tư duy nhằm cải thiện chất lượng dạy và học môn Giáo dục chính trị tại Viện đào tạo Nghề nghiệp, Trường Đại học Công nghệ TP.
3.2. Thảo luận nhóm Tạo không gian tương tác chia sẻ kiến thức
Phần lớn giảng viên sử dụng các hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học truyền thống theo hướng tiếp cận nội dung, chưa tạo sự tích cực trong học tập cho sinh viên. Các hình thức đánh giá chưa đa dạng, chưa khách quan trong việc cải thiện thái độ học tập cho sinh viên.
3.3. Nghiên cứu Webquest Nâng cao khả năng tự học tìm kiếm thông tin
Một số phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học . Dạy học theo tình huống . Dạy học theo dự án . Dạy học theo Xêmina . Thảo luận nhóm . Nghiên cứu Webquest . Một số kỹ thuật dạy học tích cực . Kỹ thuật động não . Kỹ thuật tranh luận ủng hộ - phản đối . Kỹ thuật “đọc tích cực” . Dạy học môn Giáo dục Chính trị theo hướng tích cực hóa người học .
IV. Kỹ Thuật Dạy Học Tích Cực Hóa GDCT Cho Sinh Viên HUTECH
Bên cạnh các phương pháp, việc áp dụng các kỹ thuật dạy học tích cực cũng rất quan trọng. Kỹ thuật động não (brainstorming) giúp sinh viên khai phá ý tưởng, khuyến khích sự sáng tạo. Kỹ thuật tranh luận ủng hộ - phản đối giúp sinh viên rèn luyện khả năng tư duy logic, phản biện. Kỹ thuật “đọc tích cực” giúp sinh viên nắm bắt thông tin hiệu quả, chủ động. Sơ đồ tư duy (mind map) giúp hệ thống hóa kiến thức, tạo sự liên kết giữa các khái niệm.
4.1. Động não Brainstorming Khuyến khích sáng tạo khai phá ý tưởng
Chương 3 xác định một số nguyên tắc vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học theo hướng tích cực hoá người học. Trên cơ sở này, đề tài đã đề xuất vận dụng một số phương pháp và kỹ thuật như dạy học giải quyết vấn đề, thảo luận nhớm, nghiên cứu Webquest, kỹ thuật động não, kỹ thuật tranh luận ủng hộ - phản đối, kỹ thuật đọc tích cực và kỹ thuật sơ đồ tư duy nhằm cải thiện chất lượng dạy và học môn Giáo dục chính trị tại Viện đào tạo Nghề nghiệp, Trường Đại học Công nghệ TP.
4.2. Tranh luận ủng hộ phản đối Phát triển tư duy logic phản biện
Việc vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực vào dạy học môn Giáo dục chính trị chưa được nhiều giảng viên áp dụng.
4.3. Đọc tích cực Nâng cao khả năng nắm bắt phân tích thông tin
Trên cơ sở này, đề tài đã đề xuất vận dụng một số phương pháp và kỹ thuật như dạy học giải quyết vấn đề, thảo luận nhớm, nghiên cứu Webquest, kỹ thuật động não, kỹ thuật tranh luận ủng hộ - phản đối, kỹ thuật đọc tích cực và kỹ thuật sơ đồ tư duy nhằm cải thiện chất lượng dạy và học môn Giáo dục chính trị tại Viện đào tạo Nghề nghiệp, Trường Đại học Công nghệ TP.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Kết Quả Nghiên Cứu Dạy Học GDCT
Nghiên cứu đã thực hiện thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả của các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực. Kết quả cho thấy sinh viên tham gia lớp thực nghiệm có thái độ học tập tích cực hơn, kỹ năng làm việc nhóm tốt hơn, và kết quả học tập cao hơn so với lớp đối chứng. Điều này chứng minh rằng việc áp dụng các giải pháp được đề xuất có thể góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Giáo dục chính trị tại VĐTNN, Trường Đại học Công nghệ TP.HCM.
5.1. Đánh giá tác động của phương pháp mới đến thái độ học tập
Kết quả thực nghiệm sư phạm đã chứng minh cho tính đúng đắn của giả thuyết khoa học “nếu vận dụng những giải pháp được tác giả đề xuất sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Giáo dục chính trị tại Viện Đào tạo nghề nghiệp, Trường Đại học Công nghệ TP.
5.2. So sánh kết quả học tập giữa lớp thực nghiệm và đối chứng
Kết quả thực nghiệm sư phạm đã chứng minh cho tính đúng đắn của giả thuyết khoa học “nếu vận dụng những giải pháp được tác giả đề xuất sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Giáo dục chính trị tại Viện Đào tạo nghề nghiệp, Trường Đại học Công nghệ TP.
VI. Kết Luận Hướng Phát Triển Dạy Học Giáo Dục Chính Trị
Nghiên cứu đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc dạy học tích cực hóa người học môn Giáo dục Chính trị (GDCT) tại Trường Đại học Công nghệ TP.HCM. Các phương pháp và kỹ thuật được đề xuất có tính khả thi và hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh và bổ sung các giải pháp để phù hợp với sự thay đổi của xã hội và nhu cầu của người học. Cần tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giảng viên, tạo điều kiện để họ tiếp cận với các phương pháp dạy học tiên tiến.
6.1. Tóm tắt các giải pháp nâng cao hiệu quả đã được đề xuất
Từ những lý do trên tác giả đã chọn đề tài Dạy học tích cực hóa người học môn Giáo dục chính trị tại Viện Đào tạo nghề nghiệp, Trường Đại học Công nghệ TP. HCM làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Giáo dục học.
6.2. Đề xuất các hướng nghiên cứu và ứng dụng trong tương lai
Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh và bổ sung các giải pháp để phù hợp với sự thay đổi của xã hội và nhu cầu của người học. Cần tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giảng viên, tạo điều kiện để họ tiếp cận với các phương pháp dạy học tiên tiến.
