Nghiên Cứu Mối Liên Quan Giữa Nồng Độ 25 Hydroxyvitamin D và Kháng Insulin Trong Đái Tháo Đường Thai Kỳ

• Tác giả: Lê Quang Toàn
• Người hướng dẫn: PGS. Đỗ Trung Quân
• Trường học: Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Nội tiết
• Đề tài: Mối Liên Quan Giữa Nồng Độ Vitamin D và Kháng Insulin Trong Đái Tháo Đường Thai Kỳ
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về vitamin D
• 1.1.1. Bản chất hóa học và chuyển hóa của vitamin D
• 1.1.2. Bản chất hóa học và nguồn cung cấp vitamin D
• 1.2. Cơ chế hoạt động và vai trò sinh lý của vitamin D
• 1.2.1. Cơ chế hoạt động của vitamin D
• 1.2.2. Vai trò sinh lý của vitamin D
• 2. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 3.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 3.4. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 3.5. Thiết kế nghiên cứu
• 3.6. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 3.7. Tiến hành nghiên cứu
• 3.7.1. Chọn mẫu và đánh giá ban đầu
• 3.7.2. Can thiệp bổ sung vitamin D
• 3.7.3. Các số liệu thu thập tại các lần khám
• 3.8. Điều trị ĐTĐTK và thiếu vitamin D
• 3.9. Phương pháp thu thập số liệu
• 3.10. Các tiêu chuẩn chẩn đoán và đánh giá
• 3.11. Các biến số nghiên cứu
• 3.12. Xử lý và phân tích số liệu
• 3.13. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Các đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 4.1.1. Các đặc điểm chung
• 4.1.2. Đặc điểm về hóa sinh
• 4.2. Tình trạng vitamin D và một số yếu tố liên quan
• 4.3. Kháng insulin và một số yếu tố liên quan
• 4.4. Mối liên quan giữa nồng độ 25(OH)D huyết tương với kháng insulin
• 4.4.1. Tương quan tuyến tính giữa nồng độ 25(OH)D HT với kháng insulin
• 4.4.2. Liên quan giữa tình trạng vitamin D với kháng insulin
• 4.5. Hiệu quả bổ sung vitamin D đối với kháng insulin
• 4.5.1. Các đặc điểm của đối tượng nghiên cứu trước bổ sung vitamin D
• 4.5.2. Tuần thai, thời gian dùng vitamin D, cân nặng và BMI của thai phụ tại các lần khám
• 4.5.3. Thay đổi về vitamin D sau bổ sung vitamin D
• 4.5.4. Điều trị ĐTĐ thai kỳ
• 4.5.5. Thay đổi về glucose máu và HbA1c sau bổ sung vitamin D
• 4.5.6. Thay đổi về insulin, C-peptid HT lúc đói và các chỉ số HOMA2-IR sau bổ sung vitamin D
• 4.5.7. Thay đổi nồng độ calci huyết tương sau bổ sung vitamin D
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT

I. Tổng quan về Vitamin D

Vitamin D là một nhóm các hợp chất hòa tan trong chất béo, bao gồm Cholecalciferol (Vitamin D3) và Ergocalciferol (Vitamin D2). Cholecalciferol chủ yếu được tổng hợp qua da dưới tác động của ánh sáng mặt trời, chiếm 90-95% tổng lượng vitamin D trong cơ thể. Vitamin D có vai trò quan trọng trong việc điều hòa chuyển hóa canxi và phốt pho, ảnh hưởng đến sức khỏe xương và hệ miễn dịch. Thiếu vitamin D có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả các rối loạn chuyển hóa và bệnh lý như đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK). Nghiên cứu cho thấy nồng độ 25-hydroxyvitamin D huyết tương có mối liên quan nghịch với kháng insulin, cho thấy tầm quan trọng của việc duy trì nồng độ vitamin D đầy đủ trong thai kỳ.

1.1. Bản chất hóa học và chuyển hóa của vitamin D

Vitamin D được tổng hợp từ cholesterol và có hai dạng chính là D2 và D3. Quá trình chuyển hóa vitamin D bắt đầu khi nó được hydroxyl hóa tại gan để tạo thành 25-hydroxyvitamin D, sau đó tiếp tục được hydroxyl hóa tại thận để tạo thành 1,25-dihydroxyvitamin D, dạng hoạt động của vitamin D. Dạng này có tác dụng sinh học mạnh mẽ, điều hòa nhiều quá trình sinh lý trong cơ thể, bao gồm cả việc điều chỉnh nồng độ canxi và phốt pho trong máu.

II. Đái tháo đường thai kỳ và kháng insulin

Đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK) là tình trạng tăng đường huyết xảy ra trong thai kỳ, có thể gây ra nhiều biến chứng cho cả mẹ và thai nhi. Kháng insulin là một yếu tố chính trong cơ chế bệnh sinh của ĐTĐTK, dẫn đến sự suy giảm khả năng sử dụng glucose của tế bào. Nghiên cứu cho thấy rằng kháng insulin có thể gia tăng trong thai kỳ do sự thay đổi hormon và các yếu tố sinh lý khác. Việc hiểu rõ về mối liên quan giữa kháng insulin và vitamin D có thể giúp phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn cho phụ nữ mang thai mắc ĐTĐTK.

2.1. Định nghĩa và chẩn đoán ĐTĐTK

ĐTĐTK được định nghĩa là tình trạng tăng đường huyết lần đầu tiên được phát hiện trong thai kỳ. Tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐTK thường dựa trên các xét nghiệm dung nạp glucose. Việc sàng lọc ĐTĐTK là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, nhằm giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho mẹ và thai nhi.

III. Tác động của vitamin D lên kháng insulin

Vitamin D có tác động tích cực đến kháng insulin thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Nghiên cứu cho thấy vitamin D có thể làm tăng biểu hiện của thụ thể insulin, kích thích tổng hợp PPARδ, và điều hòa cân bằng nội môi canxi. Ngoài ra, vitamin D còn có khả năng ức chế tổng hợp các cytokine viêm, từ đó giảm thiểu tình trạng viêm nhiễm có thể gây ra kháng insulin. Những phát hiện này mở ra hướng đi mới trong việc điều trị ĐTĐTK thông qua bổ sung vitamin D.

3.1. Cơ chế tác động của vitamin D lên kháng insulin

Vitamin D tác động lên kháng insulin thông qua việc kích thích các thụ thể và điều hòa các con đường tín hiệu trong tế bào. Cụ thể, vitamin D có thể làm tăng độ nhạy insulin, giảm kháng insulin và cải thiện tình trạng glucose máu. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung vitamin D có thể cải thiện các chỉ số kháng insulin ở phụ nữ mang thai mắc ĐTĐTK, từ đó hỗ trợ điều trị hiệu quả hơn.

IV. Nghiên cứu về vitamin D và kháng insulin trong ĐTĐTK

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa nồng độ vitamin D và kháng insulin ở phụ nữ mang thai. Các nghiên cứu này cho thấy nồng độ 25(OH)D huyết tương có mối tương quan nghịch với kháng insulin, đồng thời bổ sung vitamin D có thể cải thiện tình trạng kháng insulin. Việc xác định mối liên quan này là rất quan trọng để phát triển các chiến lược điều trị và dự phòng cho phụ nữ mang thai mắc ĐTĐTK.

4.1. Nghiên cứu về hiệu quả bổ sung vitamin D

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung vitamin D có thể làm giảm kháng insulin và cải thiện glucose máu ở phụ nữ mang thai. Những nghiên cứu này cung cấp bằng chứng cho thấy việc bổ sung vitamin D có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho phụ nữ mang thai mắc ĐTĐTK, đặc biệt là những người có tình trạng thiếu vitamin D. Điều này mở ra cơ hội mới trong việc quản lý và điều trị ĐTĐTK.