Tổng quan nghiên cứu

Huyện M’Đrắk, tỉnh Đắk Lắk, với diện tích tự nhiên 128.438,71 ha, chiếm gần 10% diện tích tỉnh, là một vùng miền núi có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế - xã hội và quốc phòng. Theo Quyết định số 353/QĐ-TTg ngày 15/3/2022, huyện được công nhận là huyện nghèo giai đoạn 2021-2025, đặt ra nhiều thách thức trong phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước. Hội đồng nhân dân (HĐ-ND) huyện M’Đrắk giữ vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước địa phương, đại diện cho ý chí và quyền làm chủ của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân và cơ quan cấp trên. Tuy nhiên, hoạt động của HĐ-ND huyện vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao hiệu quả quản lý.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ tổ chức, hoạt động của HĐ-ND huyện M’Đrắk trong nhiệm kỳ 2016 đến nay, phân tích các yếu tố ảnh hưởng, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại huyện M’Đrắk, tỉnh Đắk Lắk và phạm vi thời gian từ năm 2016 đến năm 2023. Ý nghĩa nghiên cứu góp phần hoàn thiện lý luận về tổ chức và hoạt động của HĐ-ND cấp huyện, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn để nâng cao năng lực hoạt động của HĐ-ND huyện M’Đrắk, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên nền tảng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng là:

  • Lý thuyết về tổ chức bộ máy nhà nước: Phân tích cấu trúc, chức năng và mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước, đặc biệt là HĐ-ND cấp huyện trong hệ thống chính quyền địa phương.
  • Lý thuyết về quyền lực nhà nước và đại diện nhân dân: Giải thích vai trò của HĐ-ND như cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân.

Các khái niệm chính bao gồm: Hội đồng nhân dân cấp huyện, chức năng quyết định và giám sát, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương, đại biểu HĐ-ND, và quyền làm chủ của nhân dân.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng, dựa trên các phương pháp:

  • Phân tích, tổng hợp, lịch sử cụ thể: Để làm rõ cơ sở lý luận và quá trình phát triển tổ chức, hoạt động của HĐ-ND huyện M’Đrắk.
  • Thống kê và so sánh: Thu thập số liệu về tổ chức, hoạt động, số lượng đại biểu, kỳ họp, kết quả giám sát từ năm 2016 đến nay.
  • Phương pháp diễn dịch, quy nạp: Để rút ra các kết luận và đề xuất giải pháp phù hợp.
  • Phương pháp khảo sát thực tiễn: Thu thập ý kiến từ đại biểu HĐ-ND, cán bộ, cử tri và các cơ quan liên quan tại huyện M’Đrắk.

Nguồn dữ liệu chính gồm: văn bản pháp luật, báo cáo hoạt động của HĐ-ND huyện, số liệu thống kê địa phương, phỏng vấn sâu và khảo sát ý kiến đại biểu. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 100 đại biểu và cán bộ liên quan, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2022 đến tháng 5/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu tổ chức HĐ-ND huyện M’Đrắk ổn định nhưng còn hạn chế về chất lượng đại biểu
    HĐ-ND huyện có từ 30 đến 35 đại biểu, phù hợp với quy định pháp luật. Tuy nhiên, khoảng 30% đại biểu chưa đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn và năng lực hoạt động, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động chung.

  2. Hoạt động kỳ họp đảm bảo số lượng nhưng chất lượng còn thấp
    HĐ-ND huyện tổ chức ít nhất 2 kỳ họp thường niên, với tỷ lệ đại biểu tham dự đạt trên 90%. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% nghị quyết được thực hiện đầy đủ và kịp thời, phản ánh hạn chế trong việc giám sát và thực thi nghị quyết.

  3. Chức năng giám sát chưa phát huy hiệu quả tối đa
    Các Ban của HĐ-ND huyện thực hiện giám sát theo kế hoạch, nhưng chỉ khoảng 50% các kiến nghị giám sát được giải quyết thỏa đáng. Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về nguồn lực, năng lực đại biểu và sự phối hợp chưa chặt chẽ với các cơ quan liên quan.

  4. Hoạt động tiếp xúc cử tri và tiếp công dân còn hình thức
    Đại biểu HĐ-ND huyện thực hiện tiếp xúc cử tri ít nhất một lần mỗi năm, nhưng chỉ khoảng 55% ý kiến cử tri được phản ánh và xử lý kịp thời. Việc tiếp công dân định kỳ chưa được tổ chức thường xuyên, ảnh hưởng đến quyền làm chủ của nhân dân.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, điều kiện kinh tế - xã hội của huyện M’Đrắk còn nhiều khó khăn, nguồn lực tài chính và nhân lực hạn chế ảnh hưởng đến hoạt động của HĐ-ND. Về chủ quan, chất lượng đại biểu chưa đồng đều, một số đại biểu thiếu kinh nghiệm và chưa thực sự gắn bó với cử tri.

So sánh với các nghiên cứu về HĐ-ND cấp huyện ở các địa phương khác, kết quả tương tự cho thấy đây là vấn đề phổ biến trong hệ thống chính quyền địa phương vùng miền núi. Việc nâng cao chất lượng đại biểu, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng và cải tiến phương thức hoạt động là cần thiết để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐ-ND.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ đại biểu đạt chuẩn, bảng thống kê số lượng kỳ họp và tỷ lệ thực hiện nghị quyết, biểu đồ so sánh kết quả giám sát và xử lý kiến nghị qua các năm, giúp minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng đại biểu HĐ-ND huyện
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, kiến thức pháp luật và kỹ năng giám sát cho đại biểu. Mục tiêu đạt 90% đại biểu đáp ứng tiêu chuẩn về trình độ và năng lực trong nhiệm kỳ tới. Chủ thể thực hiện: Ban Tổ chức Huyện ủy, Thường trực HĐ-ND huyện. Thời gian: 2023-2025.

  2. Cải tiến hoạt động kỳ họp và nâng cao chất lượng nghị quyết
    Tăng cường chuẩn bị tài liệu, nâng cao chất lượng thảo luận, đảm bảo nghị quyết sát thực tiễn và khả thi. Đẩy mạnh giám sát việc thực hiện nghị quyết với tỷ lệ hoàn thành trên 80% trong 2 năm tới. Chủ thể: Thường trực HĐ-ND, các Ban của HĐ-ND. Thời gian: 2023-2024.

  3. Tăng cường chức năng giám sát và phối hợp liên ngành
    Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa HĐ-ND với UB-ND, các cơ quan chuyên môn để xử lý kiến nghị giám sát hiệu quả hơn. Mục tiêu nâng tỷ lệ kiến nghị được giải quyết lên 75% trong nhiệm kỳ. Chủ thể: Thường trực HĐ-ND, UB-ND huyện. Thời gian: 2023-2025.

  4. Đổi mới hoạt động tiếp xúc cử tri và tiếp công dân
    Tổ chức tiếp xúc cử tri định kỳ và đột xuất hiệu quả, tăng cường truyền thông và phản hồi ý kiến cử tri. Đảm bảo 80% ý kiến cử tri được phản ánh và xử lý kịp thời. Chủ thể: Đại biểu HĐ-ND, Thường trực HĐ-ND huyện. Thời gian: 2023-2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp
    Giúp hiểu rõ hơn về tổ chức, chức năng và phương thức hoạt động của HĐ-ND cấp huyện, từ đó nâng cao hiệu quả công tác đại biểu và giám sát.

  2. Lãnh đạo và cán bộ chính quyền địa phương
    Cung cấp cơ sở để cải tiến tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực quản lý, phối hợp với HĐ-ND trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

  3. Nhà nghiên cứu, giảng viên ngành Lý luận và Lịch sử Nhà nước và Pháp luật
    Tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, giảng dạy về tổ chức chính quyền địa phương và hoạt động của HĐ-ND.

  4. Cử tri và nhân dân địa phương
    Hiểu rõ vai trò, quyền hạn của HĐ-ND, từ đó nâng cao ý thức tham gia giám sát, phản ánh ý kiến và quyền làm chủ của nhân dân.

Câu hỏi thường gặp

  1. HĐ-ND cấp huyện có vai trò gì trong hệ thống chính quyền địa phương?
    HĐ-ND cấp huyện là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, thực hiện chức năng quyết định và giám sát các hoạt động của chính quyền địa phương.

  2. Số lượng đại biểu HĐ-ND huyện M’Đrắk được quy định như thế nào?
    Theo quy định, huyện miền núi có dân số dưới 40.000 được bầu 30 đại biểu, trên 40.000 dân thì thêm 1 đại biểu cho mỗi 7.000 dân nhưng không quá 35 đại biểu. M’Đrắk có số lượng đại biểu trong khoảng này phù hợp với dân số địa phương.

  3. Hoạt động giám sát của HĐ-ND huyện được thực hiện ra sao?
    Giám sát được thực hiện tại kỳ họp và giữa các kỳ họp thông qua Thường trực HĐ-ND, các Ban và tổ đại biểu, tập trung vào việc thực hiện nghị quyết, giải quyết kiến nghị cử tri và các vấn đề bức xúc tại địa phương.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐ-ND huyện?
    Cần nâng cao chất lượng đại biểu, cải tiến phương thức hoạt động kỳ họp, tăng cường giám sát và phối hợp liên ngành, đổi mới hoạt động tiếp xúc cử tri và tiếp công dân.

  5. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu này đối với huyện M’Đrắk là gì?
    Nghiên cứu giúp đánh giá đúng thực trạng tổ chức và hoạt động của HĐ-ND huyện, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền địa phương.

Kết luận

  • HĐ-ND huyện M’Đrắk giữ vai trò quan trọng trong hệ thống chính quyền địa phương, đại diện cho quyền lực nhà nước và ý chí nhân dân.
  • Thực trạng tổ chức và hoạt động của HĐ-ND huyện còn nhiều hạn chế về chất lượng đại biểu, hiệu quả kỳ họp và chức năng giám sát.
  • Các yếu tố ảnh hưởng gồm điều kiện kinh tế - xã hội, nguồn nhân lực và cơ sở pháp lý.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đại biểu, cải tiến hoạt động kỳ họp, tăng cường giám sát và đổi mới tiếp xúc cử tri.
  • Nghiên cứu là cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐ-ND huyện M’Đrắk trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

Để tiếp tục phát huy vai trò của HĐ-ND huyện, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong nhiệm kỳ tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá định kỳ. Mời các cán bộ, đại biểu và nhà quản lý địa phương tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm xây dựng bộ máy chính quyền địa phương tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.