I. Khái quát về chính quyền địa phương cấp quận
Chính quyền địa phương cấp quận là một bộ phận quan trọng trong hệ thống chính trị Việt Nam, đóng vai trò cầu nối giữa chính quyền thành phố và chính quyền phường. Luận văn này tập trung phân tích tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương cấp quận theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Chính quyền địa phương cấp quận bao gồm Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, chịu sự quản lý trực tiếp của chính quyền thành phố và trực tiếp quản lý chính quyền phường. Luận văn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiện toàn tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền cấp quận do ảnh hưởng lớn đến đời sống nhân dân.
1.1. Vai trò của chính quyền địa phương cấp quận: Chính quyền địa phương cấp quận có vai trò trung gian, đảm bảo việc triển khai các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến đời sống xã hội. Mô hình tổ chức và chất lượng hoạt động của chính quyền địa phương cấp quận có tác động trực tiếp đến đời sống của người dân.
1.2. Cơ sở pháp lý: Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) là cơ sở pháp lý cho việc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương. Luật này quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở quận, khắc phục những tồn tại về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền trước đây.
1.3. Thực tiễn tại quận Đống Đa: Quận Đống Đa là một trong 4 quận trung tâm của Hà Nội, có vị trí và vai trò quan trọng. Mặc dù quận đã có nhiều chuyển biến tích cực trong quản lý, điều hành, nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế, cần được nghiên cứu và đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động, hướng tới mục tiêu phục vụ nhân dân.
II. Tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương cấp quận
2.1. Hội đồng nhân dân: Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Họ có trách nhiệm quyết định các vấn đề của địa phương theo luật định, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật, đồng thời chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
2.2. Ủy ban nhân dân: Ủy ban nhân dân là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân cùng cấp, là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. UBND chịu trách nhiệm trước HĐND và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên.
2.3. Các cơ quan chuyên môn thuộc UBND quận: Các cơ quan chuyên môn thuộc UBND quận có nhiệm vụ giúp UBND thực hiện chức năng quản lý nhà nước trên các lĩnh vực được phân công.
2.4. Ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động: Luận văn cũng đề cập đến các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương cấp quận, bao gồm yếu tố chính trị, pháp luật, con người, chi phí - lợi ích và cơ sở vật chất. Việc nghiên cứu các yếu tố này giúp đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương.
III. Thực trạng tại quận Đống Đa
Luận văn đã khảo sát thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tại quận Đống Đa, Hà Nội. Quận có vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đặc thù.
3.1. Tổ chức: Về tổ chức, luận văn phân tích cơ cấu tổ chức của HĐND và UBND quận Đống Đa, cũng như các cơ quan chuyên môn thuộc UBND.
3.2. Hoạt động: Về hoạt động, luận văn đánh giá hiệu quả hoạt động của HĐND và UBND quận Đống Đa trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được giao. Luận văn cũng chỉ ra những hạn chế, khó khăn trong quá trình hoạt động, ví dụ như việc thực hiện phân cấp, phân quyền.
3.3. Đánh giá: Dựa trên phân tích thực trạng, luận văn đưa ra đánh giá chung về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương ở quận Đống Đa, bao gồm cả những mặt tích cực và hạn chế. Từ đó, luận văn phân tích nguyên nhân của những hạn chế, khó khăn, làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp.
IV. Quan điểm và giải pháp
Luận văn đề xuất các quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương ở quận Đống Đa, Hà Nội.
4.1. Quan điểm chung: Quan điểm chung là hoàn thiện tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, đảm bảo thực thi Hiến pháp và pháp luật, ý chí và nguyện vọng của nhân dân địa phương. Đồng thời, đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương quận dưới sự lãnh đạo của Đảng.
4.2. Giải pháp: Các giải pháp được đề xuất bao gồm cả giải pháp mang tính định hướng lâu dài và giải pháp cụ thể, ngắn hạn. Ví dụ như hoàn thiện quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường công tác giám sát, kiểm tra...
4.3. Ứng dụng thực tiễn: Các giải pháp được đề xuất dựa trên phân tích thực trạng tại quận Đống Đa, do đó có tính khả thi và ứng dụng cao trong thực tiễn. Việc thực hiện các giải pháp này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của quận Đống Đa nói riêng và các quận nội thành Hà Nội nói chung.
