Tổng quan nghiên cứu

Ngành bánh kẹo Việt Nam trong giai đoạn 2010-2014 ghi nhận mức tăng trưởng khoảng 10%, tuy nhiên dự báo giai đoạn 2015-2019 chỉ đạt 8-9%, thấp hơn mức bình quân thế giới 1,5% và khu vực Đông Nam Á 3%. Đây không phải mặt hàng thiết yếu, nên khi đời sống khó khăn, người tiêu dùng thường cắt giảm chi tiêu cho sản phẩm này. Đồng thời, các doanh nghiệp nội địa chịu sức ép cạnh tranh từ các doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài với công nghệ hiện đại, chiếm lĩnh phân khúc cao cấp. Trong bối cảnh đó, Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà, một trong những doanh nghiệp bánh kẹo đầu ngành, phải đối mặt với thách thức cạnh tranh gay gắt về chất lượng, mẫu mã và giá bán. Việc tổ chức kế toán quản trị hiệu quả trở thành yếu tố sống còn để quản lý chi phí, giá thành, định giá bán và nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó duy trì và mở rộng thị trường.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc hệ thống hóa lý luận về tổ chức kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất, phân tích thực trạng tổ chức kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà trong giai đoạn 2017-2018, và đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà, sử dụng số liệu thực tế hai năm 2017-2018 làm cơ sở phân tích. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin kế toán quản trị kịp thời, chính xác, hỗ trợ nhà quản trị ra quyết định đúng đắn, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành bánh kẹo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị, bao gồm:

  • Khái niệm kế toán quản trị: Là khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin về hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm phục vụ nhà quản trị trong lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra và ra quyết định. Theo Luật Kế toán Việt Nam (2015), kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị nội bộ.

  • Mô hình tổ chức kế toán quản trị: Bao gồm tổ chức bộ máy kế toán quản trị, tổ chức lập dự toán sản xuất kinh doanh, tổ chức thu thập thông tin kế toán quản trị, tổ chức xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kế toán quản trị. Các mô hình lập dự toán gồm mô hình thông tin một chiều xuống, hai chiều xuống lên và một chiều lên xuống.

  • Các khái niệm chính: Chi phí sản xuất, dự toán ngân sách, phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận (C-V-P), điểm hòa vốn, báo cáo kế toán quản trị, các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức kế toán quản trị như quy mô doanh nghiệp, trình độ nhân viên, công nghệ thông tin, nhu cầu thông tin của nhà quản trị và hệ thống pháp luật.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thực tế thu thập tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà trong hai năm 2017-2018, tài liệu pháp luật liên quan (Luật Kế toán 2015, Thông tư 53/2006/TT-BTC), các báo cáo tài chính, chứng từ kế toán, tài liệu học thuật và các cuộc phỏng vấn trực tiếp với cán bộ quản lý và nhân viên kế toán của công ty.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Phỏng vấn trực tiếp, quan sát thực tế tại phòng kế toán trụ sở chính và thu thập tài liệu qua email từ các chi nhánh; nghiên cứu tài liệu lý luận và thực tế.

  • Phương pháp phân tích: Tổng hợp, xử lý số liệu bằng phần mềm Excel; phân tích so sánh các chỉ tiêu thực tế với dự toán; phân tích biến động chi phí, điểm hòa vốn; đánh giá thực trạng tổ chức kế toán quản trị dựa trên các tiêu chí khoa học và nguyên tắc quản lý kinh tế tài chính.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung vào toàn bộ hệ thống kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà, bao gồm các bộ phận kế toán tại trụ sở chính và các chi nhánh sản xuất, nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2018, sử dụng số liệu hai năm 2017-2018 làm ví dụ minh họa cho thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị: Công ty áp dụng mô hình tổ chức kế toán kết hợp, trong đó kế toán quản trị và kế toán tài chính sử dụng chung hệ thống tài khoản và báo cáo. Tuy nhiên, bộ máy kế toán quản trị chưa được phân công rõ ràng, dẫn đến một số nhiệm vụ bị chồng chéo. Số liệu cho thấy tỷ lệ nhân viên kế toán quản trị chiếm khoảng 30% tổng số nhân sự kế toán, chưa tương xứng với khối lượng công việc.

  2. Tổ chức lập dự toán sản xuất kinh doanh: Công ty chủ yếu áp dụng mô hình lập dự toán 2 xuống 1 lên, với sự tham gia của các cấp quản lý trung gian và cơ sở. Tuy nhiên, dự toán chi phí nguyên vật liệu và nhân công có sai lệch trung bình 7% so với thực tế, ảnh hưởng đến độ chính xác của kế hoạch tài chính.

  3. Tổ chức thu thập thông tin kế toán quản trị: Hệ thống chứng từ và sổ kế toán được thiết kế phù hợp với yêu cầu quản lý, nhưng việc thu thập thông tin tương lai còn hạn chế, chưa có hệ thống dự báo chi tiết. Tỷ lệ thông tin thu thập kịp thời đạt khoảng 85%, còn tồn tại chậm trễ trong một số bộ phận.

  4. Tổ chức xử lý, phân tích và cung cấp thông tin: Công ty đã áp dụng phân tích biến động chi phí và điểm hòa vốn để hỗ trợ ra quyết định. Tuy nhiên, báo cáo kế toán quản trị chưa đa dạng và chưa được cập nhật thường xuyên, chỉ khoảng 60% báo cáo được lập đúng hạn theo yêu cầu quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các hạn chế trên chủ yếu do quy mô công ty mở rộng nhanh, trong khi bộ máy kế toán quản trị chưa được điều chỉnh kịp thời để đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng phức tạp. So với các nghiên cứu trong ngành bánh kẹo và doanh nghiệp sản xuất khác, kết quả này tương đồng với thực trạng chung về việc tổ chức kế toán quản trị còn nhiều điểm cần hoàn thiện để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định.

Việc áp dụng mô hình tổ chức kế toán kết hợp giúp tiết kiệm chi phí và tăng tính thống nhất trong quản lý, nhưng cũng gây khó khăn trong việc phân biệt rõ ràng trách nhiệm và chuyên môn hóa công tác kế toán quản trị. Sự thiếu hụt trong thu thập thông tin tương lai và dự báo làm giảm khả năng phản ứng nhanh với biến động thị trường, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ sai lệch dự toán và thực tế chi phí nguyên vật liệu, biểu đồ tần suất báo cáo kế toán quản trị đúng hạn, và bảng phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức kế toán quản trị tại công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán quản trị: Phân công rõ ràng chức năng, nhiệm vụ cho từng bộ phận kế toán quản trị, tăng cường đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho nhân viên. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân viên kế toán quản trị lên 40% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp phòng nhân sự.

  2. Cải tiến quy trình lập dự toán sản xuất kinh doanh: Áp dụng công nghệ thông tin để tự động hóa và nâng cao độ chính xác dự toán, giảm sai lệch chi phí xuống dưới 5% trong 1 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán phối hợp phòng công nghệ thông tin.

  3. Tăng cường thu thập và phân tích thông tin tương lai: Xây dựng hệ thống dự báo chi tiết dựa trên dữ liệu thị trường và nội bộ, đảm bảo 95% thông tin thu thập kịp thời trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán quản trị và phòng kế hoạch chiến lược.

  4. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng báo cáo kế toán quản trị: Thiết kế các mẫu báo cáo mới phù hợp với yêu cầu quản lý đa cấp, đảm bảo 100% báo cáo được lập đúng hạn và đầy đủ trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán quản trị.

  5. Hỗ trợ từ Nhà nước và các cơ quan chức năng: Tăng cường hướng dẫn, đào tạo về kế toán quản trị cho doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo, đồng thời hỗ trợ ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán quản trị. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài chính, các hiệp hội ngành nghề.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo: Nắm bắt thực trạng và giải pháp tổ chức kế toán quản trị để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, giá thành và ra quyết định chiến lược.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp: Áp dụng các mô hình tổ chức, phương pháp lập dự toán và phân tích chi phí phù hợp với đặc thù ngành bánh kẹo.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Tài liệu tham khảo thực tiễn về tổ chức kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt trong ngành bánh kẹo.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Cơ sở để xây dựng chính sách, hướng dẫn và chương trình đào tạo nâng cao năng lực kế toán quản trị cho doanh nghiệp sản xuất.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị tập trung cung cấp thông tin nội bộ phục vụ quản lý, ra quyết định, dự báo và kiểm soát chi phí, trong khi kế toán tài chính chủ yếu phục vụ báo cáo cho các đối tượng bên ngoài như nhà đầu tư, cơ quan thuế.

  2. Tại sao tổ chức kế toán quản trị lại quan trọng với doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo?
    Doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo cần kiểm soát chi phí nguyên vật liệu, nhân công và giá thành sản phẩm để cạnh tranh trên thị trường, tổ chức kế toán quản trị giúp cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho việc quản lý và ra quyết định.

  3. Mô hình lập dự toán nào phù hợp với doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo?
    Mô hình lập dự toán 2 xuống 1 lên được đánh giá phù hợp vì kết hợp giữa chỉ đạo từ cấp cao và phản hồi từ các bộ phận cơ sở, giúp dự toán sát thực tế và khả thi hơn.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thu thập thông tin kế toán quản trị?
    Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống chứng từ, tài khoản chi tiết, áp dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân viên để thu thập thông tin đầy đủ, kịp thời và chính xác.

  5. Các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị có thể áp dụng trong bao lâu?
    Các giải pháp đề xuất có thể được triển khai trong khoảng 6-18 tháng tùy theo quy mô và năng lực của doanh nghiệp, với mục tiêu cải thiện rõ rệt hiệu quả quản lý và ra quyết định.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về tổ chức kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất, làm rõ các nội dung tổ chức bộ máy, lập dự toán, thu thập và xử lý thông tin kế toán quản trị.
  • Phân tích thực trạng tại Công ty Cổ phần Bánh kẹo Hải Hà cho thấy nhiều điểm mạnh nhưng cũng tồn tại hạn chế về tổ chức bộ máy, lập dự toán và cung cấp thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị, tập trung vào phân công nhiệm vụ, cải tiến quy trình, ứng dụng công nghệ và nâng cao chất lượng báo cáo.
  • Nghiên cứu có phạm vi thời gian 2017-2018, làm nền tảng cho các bước tiếp theo trong việc triển khai và đánh giá hiệu quả các giải pháp.
  • Khuyến khích các nhà quản trị doanh nghiệp bánh kẹo và các bên liên quan áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao năng lực quản lý, tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong vòng 12-18 tháng, đồng thời mở rộng nghiên cứu áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo khác nhằm phát huy giá trị thực tiễn của luận văn.