Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp xây dựng tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động. Theo ước tính, ngành xây dựng đóng góp quan trọng vào phát triển cơ sở hạ tầng quốc gia, tuy nhiên, việc kiểm soát chi phí và quản lý tài chính tại các doanh nghiệp xây dựng còn nhiều hạn chế. Công tác kế toán quản trị (KTQT) được xem là công cụ thiết yếu giúp các nhà quản trị doanh nghiệp xây dựng đưa ra các quyết định chính xác, kịp thời nhằm tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao năng lực cạnh tranh. Luận văn tập trung nghiên cứu tổ chức công tác KTQT tại Công ty Cổ phần Xây dựng Đồng Thuận, một doanh nghiệp hoạt động đa ngành trong lĩnh vực xây dựng với quy mô và phạm vi hoạt động rộng khắp các vùng miền tại Việt Nam.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về KTQT, khảo sát thực trạng tổ chức công tác KTQT tại Công ty Đồng Thuận, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và hỗ trợ công tác ra quyết định trong doanh nghiệp xây dựng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động KTQT tại Công ty Cổ phần Xây dựng Đồng Thuận trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2019, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính, phỏng vấn sâu và khảo sát thực tế. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp mô hình KTQT phù hợp cho các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị và khả năng cạnh tranh trong môi trường kinh tế thị trường hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết kế toán quản trị: Định nghĩa KTQT là quá trình thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin định lượng về hoạt động kinh tế nhằm hỗ trợ nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra và ra quyết định. KTQT khác với kế toán tài chính ở chỗ cung cấp thông tin nội bộ, linh hoạt và không bắt buộc tuân thủ các chuẩn mực kế toán tài chính.

  • Mô hình tổ chức bộ phận kế toán: Luận văn phân tích ba mô hình tổ chức bộ phận kế toán quản trị gồm mô hình kết hợp, mô hình tách biệt và mô hình hỗn hợp, từ đó lựa chọn mô hình phù hợp với đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp xây dựng.

  • Khái niệm chính về chi phí và giá thành: Phân loại chi phí theo biến phí, định phí, chi phí hỗn hợp; phân loại chi phí theo chức năng hoạt động; các phương pháp xác định chi phí và giá thành sản phẩm như kế toán chi phí theo công việc, theo quá trình sản xuất, kế toán chi phí dựa trên hoạt động (ABC), chi phí mục tiêu (Target Costing), chi phí Kaizen và chi phí theo chu kỳ sống sản phẩm (LCC).

  • Mô hình hệ thống thông tin kế toán quản trị: Bao gồm hệ thống định mức chi phí, dự toán ngân sách, thu nhận thông tin ban đầu, hệ thống hóa và xử lý thông tin, lập báo cáo và phân tích thông tin kế toán quản trị.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các báo cáo tài chính, tài liệu nội bộ của Công ty Đồng Thuận, các công trình nghiên cứu, giáo trình và văn bản pháp luật liên quan đến kế toán quản trị.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua phỏng vấn sâu và khảo sát bằng phiếu hỏi với ban giám đốc, trưởng các bộ phận và nhân viên kế toán quản trị tại công ty.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào các cá nhân có vai trò và trách nhiệm trong công tác kế toán quản trị để đảm bảo tính chuyên sâu và thực tiễn. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 30 người, bao gồm các cán bộ quản lý và nhân viên kế toán.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm Excel 2019, sử dụng các công cụ thống kê mô tả, phân tích so sánh và trình bày kết quả dưới dạng bảng biểu, sơ đồ và đồ thị nhằm minh họa rõ ràng các phát hiện.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến năm 2019, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật thực trạng tổ chức công tác KTQT tại Công ty Đồng Thuận.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ phận kế toán quản trị: Công ty Đồng Thuận hiện áp dụng mô hình kế toán quản trị tách biệt với kế toán tài chính, có bộ phận kế toán quản trị riêng biệt. Tuy nhiên, bộ máy còn cồng kềnh với khoảng 15 nhân sự, trong đó 60% nhân viên có trình độ đại học trở lên. Việc phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo công việc và hiệu quả chưa cao.

  2. Hệ thống thông tin kế toán quản trị: Công ty đã xây dựng hệ thống định mức chi phí và dự toán ngân sách cho các dự án xây dựng với độ chính xác khoảng 85%, tuy nhiên việc cập nhật và kiểm soát định mức còn chậm, gây sai lệch so với thực tế khoảng 10-15%. Hệ thống thu nhận thông tin ban đầu chủ yếu dựa vào chứng từ thủ công, chưa ứng dụng công nghệ thông tin đầy đủ.

  3. Xử lý và phân tích thông tin kế toán quản trị: Công tác hệ thống hóa và xử lý thông tin kế toán quản trị được thực hiện qua các phần mềm kế toán cơ bản, nhưng chưa áp dụng các phương pháp phân tích chi phí hiện đại như ABC hay chi phí mục tiêu. Báo cáo kế toán quản trị được lập định kỳ hàng tháng, cung cấp các chỉ tiêu về chi phí, doanh thu và lợi nhuận, tuy nhiên tỷ lệ báo cáo kịp thời đạt khoảng 70%.

  4. Khả năng hỗ trợ ra quyết định: Thông tin kế toán quản trị hiện tại chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của các nhà quản trị cấp cao, đặc biệt trong việc phân tích chi tiết chi phí dự án và đánh giá hiệu quả từng bộ phận. Khoảng 40% các quyết định quan trọng dựa nhiều vào kinh nghiệm cá nhân hơn là dữ liệu kế toán quản trị.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do công tác tổ chức bộ máy kế toán quản trị chưa tối ưu, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các nước phát triển, Công ty Đồng Thuận còn thiếu các phương pháp phân tích chi phí hiện đại và hệ thống báo cáo đa chiều phục vụ quản lý.

Việc chưa áp dụng đầy đủ các mô hình KTQT hiện đại như ABC hay chi phí mục tiêu làm giảm khả năng kiểm soát chi phí và dự báo tài chính chính xác. Tuy nhiên, kết quả khảo sát cũng cho thấy công ty đã có bước tiến trong xây dựng hệ thống định mức chi phí và dự toán ngân sách, tạo nền tảng cho việc hoàn thiện công tác KTQT.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ báo cáo kịp thời, bảng phân tích sai lệch định mức chi phí và sơ đồ mô hình tổ chức bộ phận kế toán quản trị hiện tại để minh họa rõ hơn các vấn đề và tiềm năng cải tiến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa tổ chức bộ phận kế toán quản trị: Rà soát và phân công lại nhiệm vụ rõ ràng cho từng nhân sự, giảm thiểu chồng chéo công việc, đồng thời đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ kế toán quản trị. Mục tiêu đạt hiệu quả vận hành bộ máy tăng 20% trong vòng 12 tháng, do Ban Giám đốc và phòng Nhân sự phối hợp thực hiện.

  2. Hoàn thiện hệ thống định mức chi phí và dự toán ngân sách: Cập nhật định mức chi phí theo chu kỳ 6 tháng, áp dụng dự toán linh hoạt để phản ánh biến động thị trường và điều kiện thực tế dự án. Mục tiêu giảm sai lệch chi phí xuống dưới 5% trong 18 tháng, do phòng Kế toán quản trị và phòng Dự án phối hợp thực hiện.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong thu nhận và xử lý thông tin: Triển khai phần mềm kế toán quản trị chuyên sâu, tích hợp hệ thống ERP để tự động hóa thu thập và xử lý dữ liệu, nâng cao độ chính xác và tốc độ báo cáo. Mục tiêu hoàn thành trong 24 tháng, do Ban Công nghệ thông tin và phòng Kế toán quản trị chủ trì.

  4. Áp dụng các phương pháp phân tích chi phí hiện đại: Đào tạo và triển khai phương pháp kế toán chi phí dựa trên hoạt động (ABC) và chi phí mục tiêu (Target Costing) nhằm nâng cao khả năng kiểm soát chi phí và hỗ trợ ra quyết định chiến lược. Mục tiêu áp dụng thử nghiệm trong 12 tháng và mở rộng toàn công ty trong 36 tháng, do phòng Kế toán quản trị và Ban Lãnh đạo thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong tổ chức công tác KTQT, từ đó có cơ sở để điều chỉnh chiến lược quản lý chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Phòng kế toán và tài chính: Áp dụng các mô hình và phương pháp KTQT hiện đại để cải tiến quy trình thu thập, xử lý và báo cáo thông tin kế toán, nâng cao chất lượng dữ liệu phục vụ quản lý.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, kế toán: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác KTQT trong doanh nghiệp xây dựng, làm tài liệu giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu.

  4. Các doanh nghiệp xây dựng vừa và nhỏ: Học hỏi kinh nghiệm tổ chức KTQT phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động, từ đó xây dựng hệ thống kế toán quản trị hiệu quả, hỗ trợ phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị cung cấp thông tin nội bộ cho nhà quản trị nhằm hỗ trợ ra quyết định, linh hoạt và không bắt buộc tuân thủ chuẩn mực kế toán tài chính. Trong khi đó, kế toán tài chính chủ yếu cung cấp thông tin cho các đối tượng bên ngoài như nhà đầu tư, ngân hàng và phải tuân thủ các chuẩn mực kế toán quốc gia.

  2. Tại sao doanh nghiệp xây dựng cần tổ chức công tác kế toán quản trị?
    Doanh nghiệp xây dựng có đặc thù chi phí phức tạp, dự án đa dạng và biến động lớn. KTQT giúp kiểm soát chi phí, dự toán ngân sách chính xác, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

  3. Mô hình tổ chức bộ phận kế toán quản trị nào phù hợp với doanh nghiệp xây dựng?
    Mô hình tách biệt bộ phận kế toán quản trị và kế toán tài chính thường phù hợp với doanh nghiệp xây dựng quy mô vừa và lớn, giúp chuyên môn hóa công việc và cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho quản lý.

  4. Phương pháp kế toán chi phí dựa trên hoạt động (ABC) có ưu điểm gì?
    Phương pháp ABC phân bổ chi phí gián tiếp dựa trên các hoạt động thực tế, giúp xác định chính xác chi phí sản phẩm, dịch vụ, từ đó hỗ trợ quản lý chi phí hiệu quả và ra quyết định đúng đắn hơn.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán quản trị tại doanh nghiệp?
    Cần tối ưu hóa tổ chức bộ máy kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo nhân sự và áp dụng các phương pháp phân tích chi phí hiện đại nhằm cung cấp thông tin kịp thời, chính xác phục vụ quản lý và ra quyết định.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần Xây dựng Đồng Thuận, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong công tác KTQT hiện nay.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy công ty đã xây dựng được hệ thống định mức chi phí và dự toán ngân sách nhưng còn hạn chế trong tổ chức bộ máy và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ phận kế toán quản trị, cập nhật hệ thống định mức, ứng dụng công nghệ và phương pháp phân tích chi phí hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực quản trị chi phí cho doanh nghiệp xây dựng trong bối cảnh hội nhập kinh tế.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thử nghiệm các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng áp dụng trong các doanh nghiệp xây dựng khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản trị chi phí tại doanh nghiệp xây dựng của bạn!