Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và đổi mới toàn diện giáo dục đào tạo, công tác quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững. Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, một đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, đã thực hiện cơ chế tự chủ tài chính từ năm 2006 theo Nghị định 43 của Chính phủ. Giai đoạn 2015-2017, tổng nguồn thu của trường duy trì ổn định với tỷ trọng nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp tăng từ 49,52% lên 52,37%, góp phần giảm áp lực ngân sách nhà nước và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.

Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính tại trường còn tồn tại nhiều hạn chế như cơ cấu chi thường xuyên chiếm trên 99%, ảnh hưởng đến khả năng tích lũy và đầu tư phát triển; quy trình lập dự toán chưa công khai, phối hợp giữa các phòng ban chưa chặt chẽ; công tác kiểm tra, kiểm soát tài chính chưa thường xuyên và chuyên nghiệp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương trong giai đoạn 2015-2017, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần nâng cao uy tín và chất lượng đào tạo của nhà trường.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính, khảo sát cán bộ, giảng viên và sinh viên trong năm 2018. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc hệ thống hóa lý luận quản lý tài chính trong các trường công lập, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn và đề xuất giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy tự chủ tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, tập trung vào ba nội dung chính: quản lý nguồn thu, quản lý các khoản chi và nguyên tắc quản lý tài chính. Lý thuyết quản lý tài chính nhấn mạnh quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra, điều chỉnh các hoạt động tài chính nhằm đạt mục tiêu hiệu quả và minh bạch.

Mô hình quản lý tài chính tại các trường đại học, cao đẳng công lập được xây dựng trên nguyên tắc tự chủ tài chính, tự chịu trách nhiệm, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật về ngân sách nhà nước. Các khái niệm chính bao gồm: nguồn thu (ngân sách nhà nước, thu học phí, thu dịch vụ), các khoản chi (chi thường xuyên, chi không thường xuyên), nguyên tắc quản lý (hiệu quả, công khai minh bạch, tập trung dân chủ), và công cụ quản lý tài chính (kế hoạch tài chính, quy chế chi tiêu nội bộ, hạch toán kế toán, thanh tra kiểm tra).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm thông tin thứ cấp từ các báo cáo tài chính, văn bản pháp luật, quy chế nội bộ của Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương giai đoạn 2015-2017, cùng với dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát ý kiến cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên và sinh viên năm 2018. Tổng số phiếu khảo sát phát ra là 230, trong đó 180 phiếu dành cho cán bộ, giảng viên và nhân viên, 50 phiếu dành cho sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học.

Phương pháp chọn mẫu là ngẫu nhiên, đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm Excel với các phương pháp thống kê mô tả, so sánh theo chiều dọc và chiều ngang để đánh giá biến động thu chi tài chính qua các năm. Các chỉ tiêu nghiên cứu bao gồm tỷ trọng nguồn thu, tỷ lệ hoàn thành dự toán thu, cơ cấu chi, tỷ lệ tiết kiệm chi, tỷ lệ tăng thu nhập cán bộ giảng viên, tỷ trọng đầu tư cơ sở vật chất và quỹ học bổng.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2015-2017 cho dữ liệu tài chính, khảo sát thực hiện năm 2018, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn thu và cơ cấu thu: Tổng nguồn thu của Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương trong giai đoạn 2015-2017 duy trì ổn định, với tổng thu năm 2017 đạt khoảng 112 tỷ đồng. Tỷ trọng nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp tăng từ 49,52% năm 2015 lên 52,37% năm 2017, cho thấy sự gia tăng vai trò của nguồn thu ngoài ngân sách nhà nước.

  2. Cơ cấu chi và tỷ lệ tiết kiệm: Chi thường xuyên chiếm trên 99% tổng chi, trong đó chi tiền lương và chi hoạt động chuyên môn là chủ yếu. Tỷ lệ tiết kiệm chi qua các năm dao động khoảng 95-98%, phản ánh nỗ lực tiết kiệm nhưng cũng cho thấy hạn chế trong tích lũy và đầu tư phát triển cơ sở vật chất.

  3. Thu nhập cán bộ, giảng viên: Thu nhập bình quân của cán bộ, giảng viên có xu hướng tăng qua các năm, với tỷ lệ tăng thu nhập bình quân khoảng 3-5% mỗi năm, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đội ngũ nhân sự.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và quỹ học bổng: Tỷ trọng đầu tư cơ sở vật chất trong tổng chi duy trì ở mức khoảng 5-7%, còn tỷ trọng đầu tư quỹ học bổng cho sinh viên đạt khoảng 6%, chưa đạt mức 8% theo quy định của Nhà nước, cho thấy cần tăng cường đầu tư cho các hoạt động hỗ trợ học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương đã từng bước nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đặc biệt trong việc đa dạng hóa nguồn thu và tăng cường tự chủ tài chính. Việc tăng tỷ trọng thu từ hoạt động sự nghiệp giúp giảm áp lực ngân sách nhà nước, đồng thời tạo điều kiện nâng cao thu nhập cho cán bộ, giảng viên. Tuy nhiên, cơ cấu chi thường xuyên chiếm tỷ trọng quá lớn làm hạn chế khả năng tích lũy và đầu tư phát triển, ảnh hưởng đến sự bền vững tài chính của trường.

So sánh với một số trường cao đẳng công lập khác, như Trường Cao đẳng Công nghiệp Thực phẩm Việt Trì và Trường Cao đẳng Y tế Huế, cho thấy các trường này đã áp dụng hiệu quả cơ chế tự chủ tài chính, đa dạng hóa nguồn thu và xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ chặt chẽ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương cần học hỏi kinh nghiệm này để hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ trọng nguồn thu qua các năm, biểu đồ tròn mô tả cơ cấu chi, và bảng so sánh tỷ lệ tiết kiệm chi, thu nhập cán bộ giảng viên để minh họa rõ nét các biến động và xu hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý tài chính: Tăng cường năng lực chuyên môn cho cán bộ tài chính, xây dựng đội ngũ chuyên trách kiểm tra, kiểm soát tài chính nhằm nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quản lý. Thời gian thực hiện: 2019-2020; Chủ thể: Ban Giám hiệu và Phòng Kế hoạch - Tài chính.

  2. Đa dạng hóa nguồn thu: Mở rộng các hoạt động dịch vụ, hợp tác đào tạo liên kết, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ để tăng nguồn thu ngoài ngân sách nhà nước, giảm áp lực tài chính. Thời gian thực hiện: 2019-2021; Chủ thể: Ban Giám hiệu, các khoa chuyên môn.

  3. Tối ưu hóa cơ cấu chi: Xây dựng và thực hiện quy chế chi tiêu nội bộ chặt chẽ, ưu tiên phân bổ nguồn lực cho đầu tư cơ sở vật chất và quỹ học bổng, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chi thường xuyên để tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng. Thời gian thực hiện: 2019-2020; Chủ thể: Phòng Kế hoạch - Tài chính, các đơn vị liên quan.

  4. Nâng cao công tác lập dự toán và quyết toán: Tăng cường công khai, minh bạch trong quá trình lập dự toán, phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, đảm bảo dự toán sát thực tế và kiểm soát chặt chẽ quyết toán cuối năm. Thời gian thực hiện: 2019-2020; Chủ thể: Phòng Kế hoạch - Tài chính, Ban Giám hiệu.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra nội bộ: Thiết lập hệ thống kiểm tra, kiểm soát tài chính thường xuyên, chuyên nghiệp nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, nâng cao tính kỷ luật tài chính. Thời gian thực hiện: 2019-2021; Chủ thể: Phòng Thanh tra, Phòng Kế hoạch - Tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu các trường đại học, cao đẳng công lập: Nhận diện các vấn đề quản lý tài chính thực tiễn, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả tài chính và tự chủ tài chính.

  2. Phòng Kế hoạch - Tài chính và cán bộ quản lý tài chính: Hướng dẫn xây dựng quy trình quản lý thu chi, lập dự toán, quyết toán và kiểm soát tài chính phù hợp với đặc thù đơn vị sự nghiệp công lập.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính trong giáo dục đại học công lập, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và tài chính: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về cơ chế tự chủ tài chính và quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý tài chính tại các trường công lập lại quan trọng?
    Quản lý tài chính hiệu quả giúp đảm bảo nguồn lực được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và nâng cao chất lượng đào tạo, đồng thời tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong đơn vị sự nghiệp công lập.

  2. Nguồn thu chính của Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương là gì?
    Nguồn thu chính gồm ngân sách nhà nước cấp và nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp như học phí, lệ phí, dịch vụ đào tạo và hợp tác liên kết, trong đó tỷ trọng thu từ hoạt động sự nghiệp ngày càng tăng.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại trường là gì?
    Cơ cấu chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn, quy trình lập dự toán chưa công khai, phối hợp nội bộ chưa chặt chẽ, công tác kiểm tra, kiểm soát tài chính chưa thường xuyên và chuyên nghiệp.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các trường công lập?
    Cần hoàn thiện tổ chức bộ máy, đa dạng hóa nguồn thu, tối ưu hóa cơ cấu chi, nâng cao công tác lập dự toán và quyết toán, đồng thời tăng cường kiểm tra, thanh tra nội bộ.

  5. Tự chủ tài chính có ý nghĩa như thế nào đối với các trường đại học, cao đẳng?
    Tự chủ tài chính giúp các trường chủ động trong việc huy động, phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động, đồng thời tăng cường trách nhiệm và sáng tạo trong quản lý.

Kết luận

  • Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương đã duy trì nguồn thu ổn định với tỷ trọng thu từ hoạt động sự nghiệp tăng qua các năm, góp phần giảm áp lực ngân sách nhà nước.
  • Cơ cấu chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn, ảnh hưởng đến khả năng tích lũy và đầu tư phát triển cơ sở vật chất và quỹ học bổng.
  • Thu nhập cán bộ, giảng viên có xu hướng tăng, góp phần nâng cao đời sống và động lực làm việc.
  • Công tác quản lý tài chính còn tồn tại hạn chế về quy trình lập dự toán, phối hợp nội bộ và kiểm tra, kiểm soát tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy, đa dạng hóa nguồn thu, tối ưu hóa cơ cấu chi, nâng cao công tác lập dự toán và kiểm tra tài chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2019-2021, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả quản lý tài chính để điều chỉnh kịp thời.

Ban Giám hiệu và các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp, đồng thời tăng cường đào tạo nâng cao năng lực quản lý tài chính cho cán bộ, góp phần xây dựng Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương phát triển bền vững và hiệu quả.