## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông, việc áp dụng phương pháp dạy học dự án (DHDA) trong dạy học lịch sử Việt Nam tại các trường THPT ngày càng được quan tâm. Theo khảo sát thực trạng tại trường THPT thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, chỉ có khoảng 7,7% giáo viên thường xuyên áp dụng DHDA, trong khi 61,5% chưa từng áp dụng. Tuy nhiên, 69,2% giáo viên đánh giá phương pháp này là cần thiết và rất cần thiết trong việc nâng cao chất lượng dạy học lịch sử. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức DHDA trong dạy học lịch sử, khảo sát thực trạng, đề xuất quy trình tổ chức, nguyên tắc và biện pháp thực hiện tại trường THPT thị xã Đông Triều trong năm học 2018-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển năng lực học sinh, nâng cao hiệu quả học tập môn lịch sử, góp phần đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với xu thế giáo dục hiện đại.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết dạy học dự án**: Dựa trên quan điểm của J. Charles Peirce và John Dewey, DHDA là phương pháp lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo thông qua việc giải quyết các bài tập tình huống thực tiễn, tạo ra sản phẩm cụ thể.
- **Mô hình phát triển năng lực học sinh**: Áp dụng mô hình 4 trụ cột giáo dục của UNESCO (Học để biết, Học để làm, Học để chung sống, Học để khẳng định mình), tập trung phát triển năng lực cốt lõi như tự học, giải quyết vấn đề, giao tiếp, hợp tác và sử dụng công nghệ thông tin.
- **Khái niệm và đặc điểm DHDA**: DHDA là phương pháp dạy học phức hợp, kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, chú trọng hoạt động thực tiễn, làm việc nhóm, sản phẩm học tập đa dạng và đánh giá liên tục.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ 13 giáo viên và 500 học sinh tại các trường THPT thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh trong năm học 2018-2019.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phiếu điều tra, phỏng vấn, dự giờ, thực nghiệm sư phạm và xử lý số liệu thống kê với các tham số đặc trưng, kiểm định t-test để đánh giá hiệu quả DHDA.
- **Timeline nghiên cứu**: Từ tháng 9/2018 đến tháng 8/2019, bao gồm khảo sát thực trạng, xây dựng quy trình, tổ chức thực nghiệm và đánh giá kết quả.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Mức độ áp dụng DHDA**: 84,6% giáo viên chưa hoặc ít khi sử dụng DHDA; chỉ 7,7% thường xuyên áp dụng.
- **Nhận thức về tầm quan trọng**: 69,2% giáo viên cho rằng DHDA là cần thiết, 7,7% rất cần thiết.
- **Hiệu quả học tập dự án**: 78% học sinh đánh giá học dự án rất hiệu quả hoặc hiệu quả; 30% rất hiệu quả, 48% hiệu quả.
- **Phát triển năng lực học sinh**: 60% học sinh tiếp thu tốt năng lực tự học, 40% năng lực làm việc nhóm, 35% năng lực giải quyết vấn đề.
- **Khó khăn khi áp dụng**: Giáo viên gặp khó khăn do chưa quen với DHDA (84,6%), mất nhiều thời gian chuẩn bị (76,9%), khó quản lý lớp học (61,5%). Học sinh thiếu thời gian thực hiện dự án (60%), kỹ năng xây dựng kế hoạch còn yếu (20%).

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy DHDA còn mới mẻ với phần lớn giáo viên và học sinh tại trường THPT thị xã Đông Triều, dẫn đến tỷ lệ áp dụng thấp. Tuy nhiên, nhận thức về tầm quan trọng và hiệu quả của phương pháp này khá cao, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục lấy học sinh làm trung tâm. Các khó khăn chủ yếu liên quan đến kỹ năng tổ chức, quản lý và thời gian, tương tự với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Việc áp dụng DHDA giúp học sinh phát triển năng lực tự học, làm việc nhóm và giải quyết vấn đề, phù hợp với yêu cầu giáo dục hiện đại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mức độ áp dụng DHDA, biểu đồ hiệu quả học tập dự án và biểu đồ các khó khăn của giáo viên, học sinh để minh họa rõ nét hơn.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên**: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về DHDA nhằm nâng cao năng lực thiết kế và tổ chức dự án, mục tiêu tăng tỷ lệ áp dụng DHDA lên 50% trong 2 năm tới, do Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì.
- **Xây dựng tài liệu hướng dẫn và bộ câu hỏi khung**: Phát triển bộ câu hỏi khung gồm câu hỏi khái quát, câu hỏi bài học và câu hỏi nội dung để hỗ trợ giáo viên và học sinh trong quá trình thực hiện dự án, hoàn thành trong 6 tháng.
- **Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin**: Trang bị thiết bị và phần mềm hỗ trợ dạy học dự án, đồng thời đào tạo kỹ năng CNTT cho giáo viên và học sinh, nhằm nâng cao hiệu quả học tập và sản phẩm dự án, triển khai trong năm học tiếp theo.
- **Tổ chức các hoạt động ngoại khóa và thực nghiệm sư phạm**: Kết hợp dạy học dự án với hoạt động trải nghiệm thực tế, tham quan di tích lịch sử, nhằm tăng tính thực tiễn và hấp dẫn cho môn lịch sử, thực hiện định kỳ hàng năm.
- **Đổi mới hình thức kiểm tra, đánh giá**: Áp dụng đánh giá đa dạng, liên tục dựa trên sản phẩm và quá trình thực hiện dự án, giúp học sinh phát triển toàn diện năng lực, triển khai trong các trường THPT trên địa bàn.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên dạy lịch sử THPT**: Nắm bắt phương pháp DHDA, áp dụng vào giảng dạy để nâng cao hiệu quả và phát triển năng lực học sinh.
- **Nhà quản lý giáo dục**: Xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học trong các trường phổ thông.
- **Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành sư phạm lịch sử**: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp và kết quả thực nghiệm để phát triển nghiên cứu và thực hành sư phạm.
- **Các tổ chức đào tạo giáo viên và phát triển chương trình**: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để thiết kế chương trình bồi dưỡng và đổi mới nội dung đào tạo.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dạy học dự án là gì và có đặc điểm gì nổi bật?**  
Dạy học dự án là phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, trong đó học sinh tự chủ động nghiên cứu, giải quyết vấn đề thực tiễn và tạo ra sản phẩm cụ thể. Đặc điểm nổi bật là tính liên môn, làm việc nhóm, hoạt động thực tiễn và đánh giá đa dạng.

2. **Tại sao DHDA phù hợp với môn lịch sử ở THPT?**  
DHDA giúp học sinh vận dụng kiến thức lịch sử vào thực tế, phát triển năng lực tư duy, giải quyết vấn đề và kỹ năng xã hội, đồng thời làm tăng hứng thú học tập môn lịch sử vốn có tính trừu tượng và khô khan.

3. **Khó khăn chính khi áp dụng DHDA là gì?**  
Khó khăn gồm giáo viên chưa quen với phương pháp, mất nhiều thời gian chuẩn bị, khó quản lý lớp học, học sinh thiếu kỹ năng làm việc nhóm và không có đủ thời gian thực hiện dự án.

4. **Làm thế nào để đánh giá hiệu quả DHDA?**  
Đánh giá dựa trên sản phẩm dự án, quá trình thực hiện, sự tham gia của học sinh và phát triển năng lực. Đánh giá phải liên tục, đa dạng và kết hợp giữa giáo viên và học sinh tự đánh giá.

5. **Công nghệ thông tin hỗ trợ DHDA như thế nào?**  
CNTT giúp học sinh tìm kiếm thông tin, thiết kế và trình bày sản phẩm dự án đa phương tiện, đồng thời tạo điều kiện giao tiếp, trao đổi và hợp tác hiệu quả giữa giáo viên và học sinh.

## Kết luận

- DHDA là phương pháp dạy học hiện đại, phù hợp với mục tiêu phát triển năng lực học sinh trong dạy học lịch sử tại trường THPT thị xã Đông Triều, Quảng Ninh.  
- Thực trạng áp dụng DHDA còn hạn chế, nhưng nhận thức về tầm quan trọng và hiệu quả của phương pháp này khá cao.  
- DHDA giúp học sinh phát triển năng lực tự học, làm việc nhóm và giải quyết vấn đề, đồng thời tăng hứng thú học tập môn lịch sử.  
- Cần có các giải pháp đồng bộ như đào tạo giáo viên, xây dựng tài liệu, ứng dụng CNTT và đổi mới đánh giá để nâng cao hiệu quả DHDA.  
- Đề xuất triển khai các bước tiếp theo trong 1-2 năm tới nhằm nhân rộng và nâng cao chất lượng dạy học dự án trong các trường THPT.

**Hành động tiếp theo:** Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, thực nghiệm để hoàn thiện phương pháp dạy học dự án trong dạy học lịch sử phổ thông.