Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, giáo dục mầm non giữ vai trò nền tảng trong việc hình thành nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ nhỏ. Theo số liệu thống kê, giáo dục mầm non tại huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã có sự phát triển về quy mô và chất lượng, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức trong việc nâng cao năng lực giáo dục của đội ngũ giáo viên mầm non (GVMN). Việc bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp (CNN) cho giáo viên mầm non là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 04/11/2013.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên mầm non tại các trường công lập trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn từ tháng 9/2019 đến tháng 4/2020. Qua đó, đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên đáp ứng chuẩn nghề nghiệp.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục và các cơ sở đào tạo trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên mầm non. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực nghề nghiệp của giáo viên. Hai mô hình lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Định nghĩa quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm tạo điều kiện phát triển. Quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục được hiểu là quá trình xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực giáo dục của giáo viên mầm non theo chuẩn nghề nghiệp.

  2. Lý thuyết phát triển năng lực nghề nghiệp: Năng lực giáo dục được xem là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cho phép giáo viên thực hiện thành công các hoạt động giáo dục trẻ mầm non. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non được quy định rõ trong Thông tư số 26/2018/TT-BGDĐT với 5 tiêu chuẩn và 15 tiêu chí, bao gồm năng lực xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; năng lực tổ chức hoạt động giáo dục; năng lực giao tiếp sư phạm; năng lực cảm hóa học sinh; và năng lực tham vấn, tư vấn.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục, chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non, năng lực giáo dục, bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các trường mầm non công lập trên địa bàn huyện Quế Võ gồm Mầm non Phù Lương, Việt Hùng, Thị Trấn, Quế Tân, Nhân Hòa. Dữ liệu bao gồm khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý, giáo viên, quan sát thực tế và tham khảo ý kiến chuyên gia.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, so sánh tỷ lệ phần trăm các yếu tố ảnh hưởng, đánh giá thực trạng và hiệu quả quản lý bồi dưỡng. Phân tích định tính được áp dụng cho các ý kiến phỏng vấn và quan sát nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Cỡ mẫu khảo sát gồm cán bộ quản lý và giáo viên tại 5 trường mầm non tiêu biểu, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho thực trạng địa phương.

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 9/2019 đến tháng 4/2020, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý số liệu, phân tích và đề xuất biện pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp: Khoảng 70% giáo viên mầm non tại huyện Quế Võ đã tham gia các khóa bồi dưỡng theo chuẩn nghề nghiệp, tuy nhiên chỉ có khoảng 55% giáo viên đánh giá các khóa bồi dưỡng đáp ứng được nhu cầu thực tế công việc. Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào kỹ năng sư phạm và kiến thức chuyên môn, còn thiếu các kỹ năng mềm và phương pháp giáo dục hiện đại.

  2. Quản lý hoạt động bồi dưỡng: 65% cán bộ quản lý trường mầm non cho biết việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chưa thực sự rõ ràng và chưa sát với thực trạng đội ngũ giáo viên. Việc tổ chức bồi dưỡng còn mang tính hình thức, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng chưa được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng: Có khoảng 60% giáo viên và cán bộ quản lý nhận định rằng điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Ngoài ra, chế độ đãi ngộ và chính sách hỗ trợ giáo viên chưa tương xứng, gây khó khăn trong việc duy trì và phát triển đội ngũ giáo viên mầm non.

  4. Nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên: Hơn 80% giáo viên mong muốn được bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục và kỹ năng giao tiếp với phụ huynh. Hình thức bồi dưỡng được ưu tiên là tập huấn trực tiếp kết hợp với tự học và sinh hoạt chuyên môn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên mầm non tại huyện Quế Võ còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong khâu lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hạn chế về nguồn lực, nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình hình tương tự cũng được ghi nhận ở nhiều địa phương khác, khi công tác bồi dưỡng giáo viên chưa được đầu tư đồng bộ và chưa gắn kết chặt chẽ với thực tiễn giảng dạy. Việc thiếu các hình thức bồi dưỡng đa dạng, chưa phát huy vai trò tự học và trao đổi kinh nghiệm giữa giáo viên cũng là điểm cần khắc phục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng, mức độ hài lòng với nội dung và hình thức bồi dưỡng, cũng như bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét các vấn đề tồn tại và nhu cầu thực tế của giáo viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng rõ ràng, sát thực tế: Các trường mầm non cần phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp dựa trên khảo sát nhu cầu thực tế của giáo viên. Kế hoạch cần xác định mục tiêu cụ thể, nội dung phù hợp và thời gian thực hiện rõ ràng. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường, Phòng GD&ĐT.

  2. Tổ chức bồi dưỡng đa dạng, kết hợp lý thuyết và thực hành: Áp dụng các hình thức bồi dưỡng như tập huấn, hội thảo, sinh hoạt chuyên môn, tự học và bồi dưỡng từ xa để tăng tính linh hoạt và hiệu quả. Đặc biệt chú trọng phát triển kỹ năng mềm, kỹ năng giao tiếp và ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục. Thời gian: liên tục trong các năm học. Chủ thể: Ban giám hiệu, giáo viên cốt cán, chuyên gia đào tạo.

  3. Tăng cường phối hợp các lực lượng giáo dục: Phối hợp chặt chẽ giữa các trường, Phòng GD&ĐT, các cơ sở đào tạo và các tổ chức xã hội để huy động nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao chất lượng bồi dưỡng. Thời gian: triển khai ngay và duy trì thường xuyên. Chủ thể: Phòng GD&ĐT, Ban giám hiệu, các tổ chức liên quan.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng: Nâng cấp phòng học, trang thiết bị dạy học, công nghệ thông tin để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động bồi dưỡng và tự học của giáo viên. Thời gian: kế hoạch đầu tư trong 2-3 năm tới. Chủ thể: UBND huyện, Phòng GD&ĐT, Ban giám hiệu trường.

  5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và khen thưởng: Thiết lập hệ thống kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng định kỳ, kịp thời phát hiện và khắc phục hạn chế. Đồng thời, xây dựng chính sách khen thưởng, động viên giáo viên tích cực tham gia bồi dưỡng. Thời gian: thực hiện hàng năm. Chủ thể: Ban giám hiệu, Phòng GD&ĐT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng, từ đó áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại địa phương.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ về chuẩn nghề nghiệp và các yêu cầu năng lực, từ đó chủ động tham gia các hoạt động bồi dưỡng phù hợp để nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp.

  3. Các cơ sở đào tạo giáo viên mầm non: Tham khảo để điều chỉnh chương trình đào tạo, xây dựng các khóa bồi dưỡng sát với nhu cầu thực tế của giáo viên và yêu cầu đổi mới giáo dục.

  4. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách, quy định về đào tạo, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo chuẩn nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non là gì?
    Chuẩn nghề nghiệp là hệ thống các yêu cầu về phẩm chất chính trị, đạo đức, kiến thức và kỹ năng mà giáo viên mầm non cần đạt được để thực hiện tốt nhiệm vụ chăm sóc, giáo dục trẻ. Ví dụ, Thông tư số 26/2018/TT-BGDĐT quy định 5 tiêu chuẩn và 15 tiêu chí cụ thể.

  2. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, nâng cao kỹ năng sư phạm và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ. Một giáo viên được bồi dưỡng tốt sẽ có khả năng tổ chức hoạt động giáo dục hiệu quả hơn.

  3. Những hình thức bồi dưỡng nào phù hợp với giáo viên mầm non?
    Các hình thức như tập huấn trực tiếp, hội thảo, sinh hoạt chuyên môn, tự học và bồi dưỡng từ xa đều phù hợp. Kết hợp đa dạng hình thức giúp giáo viên dễ tiếp thu và áp dụng kiến thức vào thực tế.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng?
    Điều kiện cơ sở vật chất, nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, cũng như sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục là những yếu tố then chốt. Ví dụ, thiếu trang thiết bị hiện đại sẽ hạn chế khả năng tổ chức các hoạt động bồi dưỡng hiệu quả.

  5. Làm thế nào để đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực giáo dục?
    Có thể đánh giá qua kiểm tra kiến thức, quan sát thực hành giảng dạy, báo cáo kết quả bồi dưỡng và phản hồi từ giáo viên. Việc đánh giá cần được thực hiện định kỳ và có hệ thống để đảm bảo tính khách quan và hiệu quả.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên mầm non tại huyện Quế Võ còn nhiều hạn chế về kế hoạch, tổ chức và kiểm tra đánh giá.
  • Đội ngũ giáo viên có nhu cầu bồi dưỡng đa dạng, đặc biệt về kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục và giao tiếp.
  • Các yếu tố ảnh hưởng gồm điều kiện cơ sở vật chất, chính sách đãi ngộ, nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả bồi dưỡng, bao gồm xây dựng kế hoạch sát thực tế, tổ chức đa dạng hình thức bồi dưỡng, tăng cường phối hợp và đầu tư cơ sở vật chất.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và cơ sở đào tạo trong việc phát triển đội ngũ giáo viên mầm non đáp ứng chuẩn nghề nghiệp.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, đồng thời tiến hành đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Các nhà quản lý giáo dục cần tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực quản lý và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tham gia bồi dưỡng.

Call to action: Các trường mầm non và Phòng Giáo dục cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực giáo dục theo chuẩn nghề nghiệp, đồng thời khuyến khích giáo viên tích cực tham gia và phát huy vai trò tự học, tự bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non toàn diện.