Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển hạ tầng giao thông tại Việt Nam, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhu cầu đầu tư xây dựng các công trình giao thông ngày càng gia tăng về quy mô và số lượng. Theo quyết định số 5744/QĐ-SGTVT ngày 28/10/2016, dự án mở rộng mặt cầu Kênh Tẻ, nối liền quận 4 và quận 7, được triển khai nhằm tăng cường năng lực giao thông, đáp ứng nhu cầu đi lại và phát triển kinh tế xã hội khu vực. Tuy nhiên, việc quản lý hợp đồng xây dựng và thanh quyết toán trong các dự án lớn như vậy vẫn còn nhiều thách thức do tính phức tạp của hợp đồng EPC (Engineering – Procurement – Construction) và các quy định pháp luật liên quan.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát, phân tích quy trình quản lý hợp đồng và thanh quyết toán gói thầu EPC thuộc dự án mở rộng cầu Kênh Tẻ, nhằm giúp sinh viên và các nhà quản lý dự án xây dựng nắm rõ quy trình, từ lập hợp đồng, quản lý tiến độ, chất lượng đến thanh toán và quyết toán hợp đồng. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên dữ liệu thực tế thu thập từ hồ sơ hợp đồng, hồ sơ thanh toán, hồ sơ nghiệm thu và các văn bản pháp luật hiện hành, trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến 2019 tại TP. Hồ Chí Minh.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả quản lý dự án xây dựng, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tài chính, đồng thời đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình. Các chỉ số như tiến độ hoàn thành đúng hạn (100% theo hợp đồng), tỷ lệ thanh toán đúng hạn (không quá 14 ngày làm việc), và mức độ tuân thủ quy định pháp luật được xem là các metrics quan trọng đánh giá hiệu quả quản lý hợp đồng và thanh quyết toán.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý dự án xây dựng và lý thuyết hợp đồng xây dựng. Lý thuyết quản lý dự án xây dựng tập trung vào các yếu tố quản lý tiến độ, chi phí, chất lượng và an toàn lao động trong quá trình thực hiện dự án. Lý thuyết hợp đồng xây dựng bao gồm các loại hợp đồng phổ biến như hợp đồng trọn gói, hợp đồng đơn giá cố định, hợp đồng đơn giá điều chỉnh và hợp đồng EPC, với các nguyên tắc ký kết, thực hiện và điều chỉnh hợp đồng theo quy định pháp luật.

Các khái niệm chính được áp dụng gồm:

  • Hợp đồng EPC: hợp đồng tổng thầu thiết kế, cung cấp thiết bị và thi công xây dựng công trình.
  • Thanh toán hợp đồng: việc chủ đầu tư trả tiền cho nhà thầu dựa trên khối lượng công việc hoàn thành và nghiệm thu.
  • Quyết toán hợp đồng: xác định tổng giá trị cuối cùng của hợp đồng khi hoàn thành toàn bộ công việc.
  • Quản lý tiến độ: theo dõi và điều chỉnh tiến độ thi công để đảm bảo hoàn thành đúng hạn.
  • Quản lý chất lượng và an toàn lao động: đảm bảo công trình đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn trong thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp và phân tích định tính, định lượng. Nguồn dữ liệu chính bao gồm hồ sơ hợp đồng, hồ sơ thanh toán, hồ sơ nghiệm thu, nhật ký thi công và các văn bản pháp luật liên quan như Luật Xây dựng 50/2014/QH13, Nghị định 37/2015/NĐ-CP, Nghị định 50/2021/NĐ-CP, Thông tư 09/2016/TT-BXD.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ hồ sơ và tài liệu liên quan đến gói thầu EPC thuộc dự án mở rộng cầu Kênh Tẻ, với thời gian nghiên cứu từ tháng 7/2017 đến tháng 9/2019. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, lựa chọn toàn bộ hồ sơ có liên quan để đảm bảo tính toàn diện.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách so sánh tiến độ thực tế với tiến độ hợp đồng, đánh giá tỷ lệ thanh toán đúng hạn, phân tích các điều chỉnh hợp đồng và các vấn đề phát sinh trong quá trình quản lý. Kết quả được trình bày qua bảng tiến độ, biểu đồ thanh toán và phân tích so sánh với các quy định pháp luật hiện hành.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiến độ thi công đúng hạn 100%: Dự án bắt đầu ngày 19/07/2017 và hoàn thành đúng ngày 15/09/2019 theo hợp đồng, thể hiện hiệu quả quản lý tiến độ. Các hạng mục như khảo sát, thiết kế, thi công giàn giáo, bê tông phun, gia cường thanh carbon đều hoàn thành đúng kế hoạch.

  2. Tỷ lệ thanh toán đúng hạn đạt trên 95%: Hồ sơ thanh toán được xử lý trong vòng 14 ngày làm việc theo quy định, đảm bảo dòng tiền cho nhà thầu và không gây gián đoạn thi công. Việc thanh toán dựa trên biên bản nghiệm thu khối lượng hoàn thành và các bảng tính giá trị công việc phát sinh được xác nhận đầy đủ.

  3. Quản lý chất lượng và an toàn lao động được thực hiện nghiêm túc: Nhà thầu áp dụng các biện pháp kiểm soát chất lượng, kiểm tra thiết bị bảo vệ, dàn giáo, hệ thống phòng cháy chữa cháy, đảm bảo không xảy ra tai nạn lao động trong suốt quá trình thi công.

  4. Điều chỉnh hợp đồng hợp lý và minh bạch: Các điều chỉnh về khối lượng, đơn giá và tiến độ được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, không vượt quá giá gói thầu được phê duyệt. Việc ký phụ lục bổ sung hợp đồng được thực hiện kịp thời khi có phát sinh công việc ngoài phạm vi hợp đồng ban đầu.

Thảo luận kết quả

Hiệu quả quản lý tiến độ và thanh toán trong dự án mở rộng cầu Kênh Tẻ phản ánh sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật và nguyên tắc quản lý hợp đồng xây dựng. So với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ hoàn thành đúng hạn và thanh toán đúng hạn của dự án này cao hơn mức trung bình khoảng 85-90%, cho thấy sự chuyên nghiệp của nhà thầu và chủ đầu tư.

Việc quản lý chất lượng và an toàn lao động được chú trọng góp phần giảm thiểu rủi ro và chi phí phát sinh, đồng thời nâng cao uy tín của nhà thầu. Các điều chỉnh hợp đồng được thực hiện minh bạch, dựa trên cơ sở pháp lý rõ ràng, giúp tránh tranh chấp và đảm bảo quyền lợi các bên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ so sánh kế hoạch và thực tế, bảng thống kê tỷ lệ thanh toán đúng hạn theo từng giai đoạn, và bảng tổng hợp các điều chỉnh hợp đồng với giá trị và lý do điều chỉnh. Những kết quả này không chỉ có ý nghĩa thực tiễn mà còn đóng góp vào việc hoàn thiện quy trình quản lý hợp đồng và thanh quyết toán trong các dự án xây dựng tương tự.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên môn về quản lý hợp đồng và thanh quyết toán cho cán bộ quản lý dự án và nhà thầu nhằm nâng cao năng lực xử lý các tình huống phát sinh, đảm bảo tuân thủ pháp luật và quy trình nội bộ. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý dự án và nhà thầu.

  2. Áp dụng hệ thống quản lý dự án điện tử để theo dõi tiến độ, chi phí và hồ sơ thanh toán một cách minh bạch, kịp thời, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả phối hợp giữa các bên. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Chủ đầu tư và nhà thầu.

  3. Xây dựng quy trình chuẩn về điều chỉnh hợp đồng với các bước rõ ràng, minh bạch, đảm bảo các điều chỉnh được phê duyệt đúng thẩm quyền và không làm vượt quá ngân sách được duyệt. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: Ban quản lý dự án.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng và an toàn lao động trong suốt quá trình thi công, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế để giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng công trình. Thời gian thực hiện: liên tục trong suốt dự án; Chủ thể: Nhà thầu và đơn vị giám sát.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên ngành Quản lý dự án xây dựng: Nắm vững quy trình quản lý hợp đồng và thanh quyết toán thực tế, chuẩn bị hành trang nghề nghiệp sau khi ra trường.

  2. Cán bộ quản lý dự án và chủ đầu tư: Áp dụng các kiến thức và kinh nghiệm quản lý hợp đồng EPC, nâng cao hiệu quả quản lý dự án, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tài chính.

  3. Nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát: Hiểu rõ các quy trình thanh toán, quyết toán và điều chỉnh hợp đồng, đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm trong quá trình thi công.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước và kiểm toán: Tham khảo để hoàn thiện các quy định, hướng dẫn về quản lý hợp đồng xây dựng và thanh quyết toán, nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hợp đồng EPC có điểm gì khác biệt so với các loại hợp đồng khác?
    Hợp đồng EPC bao gồm thiết kế, cung cấp thiết bị và thi công xây dựng, đòi hỏi nhà thầu phải chịu trách nhiệm toàn diện từ khâu thiết kế đến bàn giao công trình. Điều này khác với hợp đồng thi công hoặc cung cấp thiết bị riêng lẻ, giúp chủ đầu tư giảm thiểu rủi ro và tăng tính đồng bộ.

  2. Thời hạn thanh toán hợp đồng xây dựng được quy định như thế nào?
    Theo quy định, thời hạn thanh toán không được kéo dài quá 14 ngày làm việc kể từ ngày bên giao thầu nhận đủ hồ sơ thanh toán hợp lệ. Trong 7 ngày làm việc đầu tiên, bên giao thầu hoàn thành thủ tục chuyển đề nghị thanh toán, 7 ngày tiếp theo ngân hàng hoặc Kho bạc chuyển tiền cho nhà thầu.

  3. Các trường hợp nào được phép điều chỉnh hợp đồng xây dựng?
    Điều chỉnh hợp đồng được phép khi có phát sinh công việc ngoài phạm vi hợp đồng, thay đổi thiết kế, điều chỉnh tiến độ do bất khả kháng hoặc do lỗi của bên giao thầu. Việc điều chỉnh phải tuân thủ nguyên tắc không vượt quá giá gói thầu được phê duyệt và được phê duyệt bởi người có thẩm quyền.

  4. Hồ sơ thanh toán hợp đồng xây dựng gồm những gì?
    Hồ sơ thanh toán bao gồm biên bản nghiệm thu khối lượng hoàn thành, bảng tính giá trị công việc phát sinh (nếu có), đề nghị thanh toán có xác nhận của các bên liên quan. Đối với hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh, còn có bảng tính đơn giá đã điều chỉnh do trượt giá.

  5. Làm thế nào để đảm bảo an toàn lao động trong thi công xây dựng?
    Nhà thầu phải thiết lập hàng rào, chiếu sáng, kiểm tra thiết bị bảo vệ, dàn giáo, hệ thống phòng cháy chữa cháy và tổ chức huấn luyện an toàn lao động thường xuyên. Việc tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn lao động giúp giảm thiểu tai nạn và đảm bảo tiến độ thi công.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích chi tiết quy trình quản lý hợp đồng và thanh quyết toán gói thầu EPC thuộc dự án mở rộng cầu Kênh Tẻ, TP. Hồ Chí Minh, với tiến độ hoàn thành đúng hạn 100% và tỷ lệ thanh toán đúng hạn trên 95%.
  • Nghiên cứu làm rõ các nguyên tắc ký kết, điều chỉnh hợp đồng và các quy định pháp luật liên quan, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án xây dựng.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc đào tạo sinh viên và hỗ trợ các bên liên quan trong ngành xây dựng.
  • Đề xuất các giải pháp cải tiến quản lý hợp đồng, áp dụng công nghệ và tăng cường kiểm soát chất lượng, an toàn lao động nhằm nâng cao hiệu quả dự án.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, áp dụng hệ thống quản lý dự án điện tử và hoàn thiện quy trình điều chỉnh hợp đồng để nâng cao năng lực quản lý trong các dự án xây dựng tương lai.

Quý độc giả và các bên liên quan được khuyến khích áp dụng các kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hợp đồng và thanh quyết toán trong các dự án xây dựng.