Tổng quan nghiên cứu

Phát triển du lịch bền vững là một trong những vấn đề cấp thiết được quan tâm trên toàn cầu, đặc biệt tại các khu vực có tiềm năng du lịch lớn như Hòn Tằm, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Theo ước tính, ngành du lịch đóng góp khoảng 9% GDP toàn cầu và tạo ra hơn 300 triệu việc làm, tuy nhiên, sự phát triển thiếu kiểm soát đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường, xã hội và văn hóa địa phương. Tại Hòn Tằm, mặc dù có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và tiềm năng phát triển du lịch lớn, thực trạng quản lý và phát triển du lịch còn nhiều hạn chế, dẫn đến các vấn đề như ô nhiễm môi trường, suy thoái sinh thái và mất cân bằng xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng phát triển du lịch tại Hòn Tằm trên quan điểm bền vững, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp phát triển du lịch bền vững phù hợp với đặc thù địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào khu vực Hòn Tằm và Khu du lịch MerPerle Hòn Tằm Resort trong giai đoạn từ năm 2007 đến năm 2030, với trọng tâm là các khía cạnh kinh tế, xã hội, môi trường và văn hóa. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương trong việc hoạch định chính sách và chiến lược phát triển du lịch bền vững, góp phần bảo tồn tài nguyên và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển du lịch bền vững đã được công nhận rộng rãi:

  • Lý thuyết phát triển bền vững (Sustainable Development): Định nghĩa của Ủy ban Môi trường và Phát triển Liên Hiệp Quốc (WCED, 1987) nhấn mạnh phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai, bao gồm các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường.
  • Mô hình du lịch bền vững của IUCN: Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN, 1998) đề xuất 10 nguyên tắc phát triển du lịch bền vững, tập trung vào bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học, văn hóa và lợi ích kinh tế xã hội cho cộng đồng địa phương.
  • Khái niệm du lịch bền vững theo UNWTO (1993): Du lịch bền vững là hoạt động du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu của khách du lịch và khu vực tiếp nhận trong khi bảo vệ và nâng cao cơ hội cho tương lai.
  • Các khái niệm chính bao gồm: du lịch bền vững, phát triển bền vững, quản lý môi trường, đa dạng sinh học, cộng đồng địa phương, và chính sách phát triển du lịch.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển du lịch bền vững tại Hòn Tằm.

  • Nguồn dữ liệu:
    • Dữ liệu thứ cấp thu thập từ các báo cáo ngành, tài liệu pháp luật liên quan đến du lịch bền vững, các nghiên cứu trước đây về Hòn Tằm và khu vực lân cận.
    • Dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 250 đối tượng gồm 150 khách du lịch, 50 cư dân địa phương và 50 nhân viên quản lý tại Khu du lịch MerPerle Hòn Tằm Resort.
    • Phỏng vấn sâu với 15 chuyên gia, nhà quản lý và đại diện cộng đồng địa phương.
  • Phương pháp phân tích:
    • Phân tích thống kê mô tả để đánh giá các chỉ số kinh tế, xã hội và môi trường.
    • Phân tích SWOT để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong phát triển du lịch bền vững.
    • Phân tích nội dung các chính sách, quy định pháp luật liên quan.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 7/2018 đến tháng 12/2019, với các bước thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý môi trường còn nhiều hạn chế: Khoảng 42% cư dân địa phương phản ánh tình trạng ô nhiễm môi trường do hoạt động du lịch gây ra, đặc biệt là ô nhiễm nước và rác thải. Mức độ suy thoái sinh thái được đánh giá ở mức khoảng 35% so với giai đoạn trước khi phát triển du lịch.

  2. Chính sách quản lý và phát triển du lịch chưa đồng bộ: Chỉ có khoảng 60% các chính sách và quy định được thực thi hiệu quả tại địa phương, còn lại tồn tại nhiều bất cập trong phối hợp quản lý giữa các cơ quan chức năng và doanh nghiệp.

  3. Ảnh hưởng đến văn hóa và cộng đồng địa phương: Khoảng 30% cư dân cho biết du lịch đã làm thay đổi lối sống truyền thống, gây ra xung đột lợi ích và mất cân bằng xã hội. Tuy nhiên, 70% người dân cũng nhận thấy du lịch mang lại lợi ích kinh tế đáng kể.

  4. Tiềm năng phát triển du lịch bền vững còn lớn: Khu du lịch MerPerle Hòn Tằm Resort đã áp dụng một số biện pháp quản lý bền vững, góp phần giảm 20% lượng khí thải nhà kính và tăng 15% hiệu quả sử dụng năng lượng so với năm 2015.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trong phát triển du lịch bền vững tại Hòn Tằm là do sự thiếu đồng bộ trong quản lý, nhận thức chưa đầy đủ của các bên liên quan và áp lực gia tăng từ lượng khách du lịch. So sánh với các nghiên cứu tại các khu du lịch biển khác ở Việt Nam cho thấy Hòn Tằm có nhiều điểm tương đồng về thách thức môi trường và xã hội, nhưng có lợi thế về tiềm năng tài nguyên thiên nhiên và sự quan tâm đầu tư từ doanh nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ cư dân phản ánh các vấn đề môi trường và xã hội, bảng tổng hợp các chính sách quản lý và mức độ thực thi, cũng như biểu đồ đường thể hiện xu hướng giảm phát thải khí nhà kính tại khu du lịch.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng, từ đó làm cơ sở khoa học cho việc xây dựng các giải pháp phát triển du lịch bền vững phù hợp với điều kiện thực tế của Hòn Tằm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý môi trường: Áp dụng hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn quốc tế, kiểm soát chặt chẽ chất lượng nước, xử lý rác thải và khí thải. Mục tiêu giảm 30% ô nhiễm môi trường trong vòng 5 năm, do UBND tỉnh Khánh Hòa phối hợp với các doanh nghiệp du lịch thực hiện.

  2. Hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả thực thi: Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành, tăng cường giám sát và đánh giá thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững. Mục tiêu đạt 90% chính sách được thực thi hiệu quả trong 3 năm tới, do Sở Du lịch và các cơ quan liên quan đảm nhiệm.

  3. Phát triển cộng đồng địa phương: Tổ chức các chương trình đào tạo nâng cao nhận thức về du lịch bền vững cho cư dân, khuyến khích tham gia quản lý và hưởng lợi từ du lịch. Mục tiêu tăng 50% số người dân tham gia các hoạt động du lịch cộng đồng trong 2 năm, do các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp phối hợp thực hiện.

  4. Khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ xanh: Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng, sử dụng nguồn năng lượng tái tạo và vật liệu thân thiện môi trường. Mục tiêu giảm 20% tiêu thụ năng lượng và phát thải khí nhà kính trong 5 năm, do các doanh nghiệp du lịch và Sở Khoa học Công nghệ phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý nhà nước về du lịch và môi trường: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, quy hoạch phát triển du lịch bền vững, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

  2. Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch: Giúp doanh nghiệp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển bền vững, từ đó áp dụng các giải pháp quản lý hiệu quả, nâng cao uy tín và trách nhiệm xã hội.

  3. Cộng đồng địa phương và các tổ chức phi chính phủ: Cung cấp kiến thức và công cụ để tham gia tích cực vào quá trình phát triển du lịch, bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành du lịch, môi trường và phát triển bền vững: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về phát triển du lịch bền vững tại các khu vực ven biển và đảo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển du lịch bền vững là gì?
    Phát triển du lịch bền vững là quá trình phát triển du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch và khu vực tiếp nhận, đồng thời bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và lợi ích kinh tế xã hội cho các thế hệ tương lai.

  2. Tại sao Hòn Tằm cần phát triển du lịch bền vững?
    Hòn Tằm có tiềm năng du lịch lớn nhưng đang đối mặt với các vấn đề môi trường và xã hội do phát triển du lịch thiếu kiểm soát. Phát triển bền vững giúp bảo tồn tài nguyên, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển du lịch bền vững tại Hòn Tằm?
    Bao gồm điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, chính sách quản lý, nhận thức cộng đồng và hoạt động của doanh nghiệp. Mỗi yếu tố đều tác động đến khả năng duy trì và phát triển du lịch một cách bền vững.

  4. Các giải pháp chính để phát triển du lịch bền vững tại Hòn Tằm là gì?
    Tăng cường quản lý môi trường, hoàn thiện chính sách, phát triển cộng đồng địa phương và khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ xanh là những giải pháp trọng tâm.

  5. Làm thế nào để cộng đồng địa phương tham gia vào phát triển du lịch bền vững?
    Thông qua đào tạo nâng cao nhận thức, tạo cơ hội tham gia quản lý và hưởng lợi từ du lịch, đồng thời phát triển các mô hình du lịch cộng đồng phù hợp với văn hóa và điều kiện địa phương.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã đánh giá toàn diện thực trạng phát triển du lịch tại Hòn Tằm trên quan điểm bền vững, chỉ ra các hạn chế về môi trường, xã hội và chính sách quản lý.
  • Xác định các yếu tố ảnh hưởng quan trọng như điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, chính sách và nhận thức cộng đồng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường quản lý môi trường, hoàn thiện chính sách, phát triển cộng đồng và khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ xanh.
  • Nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở khoa học cho việc hoạch định chiến lược phát triển du lịch bền vững tại Hòn Tằm trong giai đoạn 2020-2030.
  • Khuyến nghị các bên liên quan phối hợp chặt chẽ để triển khai hiệu quả các giải pháp, hướng tới mục tiêu phát triển du lịch bền vững, bảo tồn tài nguyên và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân địa phương.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và doanh nghiệp cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, giám sát và điều chỉnh chính sách để đảm bảo phát triển du lịch bền vững tại Hòn Tằm.