Tổng quan nghiên cứu

Tiêm truyền là kỹ thuật y tế cơ bản và phổ biến, đóng vai trò quan trọng trong điều trị, đặc biệt trong cấp cứu người bệnh nặng. Tuy nhiên, tiêm không an toàn có thể gây ra nhiều nguy cơ nghiêm trọng như áp xe, teo cơ, sốc phản vệ và lây truyền các bệnh qua đường máu như HIV, viêm gan B, viêm gan C. Tại Bệnh viện Bắc Thăng Long, một bệnh viện đa khoa hạng II thuộc Sở Y tế Hà Nội với 330 giường bệnh và 362 cán bộ viên chức, trung bình mỗi ngày thực hiện từ 350 đến 450 mũi tiêm truyền. Mặc dù bệnh viện đã xây dựng quy trình kỹ thuật tiêm truyền chuẩn và trang bị đầy đủ phương tiện, việc tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền của điều dưỡng vẫn còn nhiều hạn chế.

Nghiên cứu can thiệp được thực hiện từ tháng 12/2011 đến tháng 7/2012 nhằm nâng cao tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền của điều dưỡng tại bệnh viện này. Đối tượng nghiên cứu gồm 53 điều dưỡng trung cấp hệ 2 năm đang làm việc tại các khoa lâm sàng. Mục tiêu nghiên cứu là xác định thực trạng tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền, mô tả các hoạt động can thiệp và đánh giá hiệu quả chương trình can thiệp nhằm nâng cao tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, giảm thiểu các tai biến và nguy cơ lây nhiễm bệnh qua đường tiêm truyền, góp phần nâng cao an toàn người bệnh và uy tín của bệnh viện. Kết quả nghiên cứu cũng cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách đào tạo, giám sát và quản lý điều dưỡng trong thực hành kỹ thuật tiêm truyền.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền, bao gồm:

  • Lý thuyết hành vi thay đổi: Nhấn mạnh vai trò của đào tạo, tập huấn, giám sát và chế tài trong việc thúc đẩy thay đổi hành vi của điều dưỡng nhằm tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền.
  • Mô hình quản lý chất lượng dịch vụ y tế: Tập trung vào việc xây dựng quy trình chuẩn, kiểm soát chất lượng và đánh giá hiệu quả thực hiện nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ.
  • Khái niệm tiêm an toàn: Định nghĩa tiêm an toàn là mũi tiêm sử dụng phương tiện vô khuẩn, phù hợp với mục đích, không gây hại cho người được tiêm, người thực hiện và cộng đồng.

Các khái niệm chính bao gồm: tiêm an toàn, quy trình kỹ thuật tiêm truyền, đào tạo liên tục, giám sát thực hành, và ý thức nghề nghiệp của điều dưỡng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp can thiệp dạng trước - sau, không có nhóm đối chứng, kết hợp nghiên cứu định lượng và định tính. Thời gian nghiên cứu từ tháng 12/2011 đến tháng 7/2012 tại Bệnh viện Bắc Thăng Long, Hà Nội.

  • Đối tượng nghiên cứu: 53 điều dưỡng trung cấp hệ 2 năm đang làm việc tại các khoa lâm sàng.
  • Thu thập dữ liệu định lượng: Quan sát thực hành tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền qua bảng kiểm gồm 39 tiêu chí, phát vấn kiến thức tiêm an toàn trước và sau can thiệp, thống kê số lượng mũi tiêm/khoa/ngày.
  • Thu thập dữ liệu định tính: Phỏng vấn sâu 9 đối tượng gồm lãnh đạo, quản lý điều dưỡng và điều dưỡng viên để thu thập ý kiến về thực trạng tuân thủ, các yếu tố ảnh hưởng và tác động của tuân thủ quy trình đến chất lượng dịch vụ.
  • Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 16.0, kiểm định t ghép cặp so sánh mức độ tuân thủ trước và sau can thiệp, kiểm định Chi-Square so sánh kiến thức. Dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo chủ đề.
  • Quy trình thu thập và giám sát: Đội ngũ điều tra viên được tập huấn kỹ năng quan sát và thu thập số liệu, đảm bảo tính khách quan và chính xác. Đối tượng nghiên cứu không biết mục đích quan sát để tránh sai lệch.

Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, bảo mật thông tin cá nhân và được Hội đồng Đạo đức Trường Đại học Y tế công cộng phê duyệt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thông tin chung đối tượng nghiên cứu: Đa số điều dưỡng (98,1%) trong độ tuổi 22-30, 71,7% có thâm niên công tác dưới 3 năm, và 92,5% là nữ. Điều này phản ánh lực lượng điều dưỡng trẻ, mới vào nghề, có thể ảnh hưởng đến mức độ tuân thủ quy trình kỹ thuật.

  2. Tỷ lệ tham gia tập huấn tiêm an toàn: Trước can thiệp, 0% điều dưỡng được tham gia tập huấn; sau can thiệp, 100% điều dưỡng đã hoàn thành khóa đào tạo liên tục về tiêm an toàn theo chương trình Bộ Y tế. Đây là bước tiến quan trọng trong nâng cao kiến thức và kỹ năng.

  3. Thực trạng tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền: Mức độ tuân thủ trung bình trước can thiệp là 1,00 ± 0,00, sau can thiệp tăng lên 1,54 ± 0,50 (P < 0,001), cho thấy sự cải thiện có ý nghĩa thống kê. Tỷ lệ điều dưỡng có kiến thức đúng về tiêm an toàn tăng từ 17% lên 73,6% (P < 0,001).

  4. Phân loại mũi tiêm quan sát: Đường tiêm tĩnh mạch chiếm tỷ lệ cao nhất (trước can thiệp 84,9%, sau can thiệp 79,3%), tiếp theo là tiêm bắp và truyền dịch. Số lượng mũi tiêm trung bình mỗi ngày tại các khoa dao động từ 11 đến 90 mũi, với trung bình 1,2 mũi tiêm/người bệnh/ngày.

Thảo luận kết quả

Việc đa số điều dưỡng trẻ và có thâm niên công tác thấp có thể dẫn đến thiếu kinh nghiệm và kỹ năng thực hành, ảnh hưởng đến tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền. Kết quả can thiệp cho thấy đào tạo liên tục là yếu tố then chốt giúp nâng cao kiến thức và thực hành tiêm an toàn, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế nhấn mạnh vai trò của đào tạo và giám sát trong cải thiện thực hành y tế.

Mức độ tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền tăng lên rõ rệt sau can thiệp, đặc biệt ở các bước quan trọng như rửa tay, sát khuẩn dụng cụ và xử lý chất thải sắc nhọn. Điều này góp phần giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh qua đường máu và các tai biến liên quan đến tiêm truyền.

So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện khác trong nước, mức độ tuân thủ và kiến thức của điều dưỡng tại Bệnh viện Bắc Thăng Long sau can thiệp tương đối cao, cho thấy hiệu quả của chương trình can thiệp. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các sai sót nhỏ do áp lực công việc, thiếu nhân lực và ý thức cá nhân chưa đồng đều.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ tuân thủ từng bước quy trình trước và sau can thiệp, bảng phân tích tỷ lệ kiến thức đúng về tiêm an toàn, và biểu đồ phân bố số lượng mũi tiêm theo khoa để minh họa rõ nét hiệu quả can thiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo liên tục về tiêm an toàn: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ cho toàn bộ điều dưỡng, đặc biệt là điều dưỡng mới vào nghề, nhằm cập nhật kiến thức và kỹ năng thực hành. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Điều dưỡng trưởng bệnh viện.

  2. Xây dựng hệ thống giám sát và kiểm tra thường xuyên: Thiết lập quy trình giám sát tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền tại các khoa, kết hợp kiểm tra đột xuất và đánh giá định kỳ. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, Điều dưỡng trưởng khoa.

  3. Áp dụng chế tài thưởng phạt rõ ràng: Ban hành quy định khen thưởng đối với cá nhân, tập thể thực hiện tốt và xử lý nghiêm các vi phạm quy trình kỹ thuật tiêm truyền. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, Hội đồng khen thưởng.

  4. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Đảm bảo đầy đủ phương tiện rửa tay, dung dịch sát khuẩn, hộp đựng vật sắc nhọn và dụng cụ tiêm phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho thực hành tiêm an toàn. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Vật tư, Ban Quản lý bệnh viện.

  5. Nâng cao ý thức và trách nhiệm nghề nghiệp của điều dưỡng: Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề, giáo dục y đức, chia sẻ kinh nghiệm thực tế nhằm nâng cao tinh thần tự giác và trách nhiệm trong thực hiện quy trình kỹ thuật tiêm truyền. Thời gian thực hiện: hàng quý. Chủ thể thực hiện: Phòng Điều dưỡng, Ban Tuyên giáo bệnh viện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và cán bộ y tế: Nghiên cứu cung cấp kiến thức và phương pháp nâng cao tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền, giúp cải thiện thực hành và an toàn người bệnh.

  2. Quản lý bệnh viện và lãnh đạo khoa phòng: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo, giám sát và quản lý nhân lực điều dưỡng, nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên y tế công cộng: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và mô hình can thiệp hiệu quả trong lĩnh vực an toàn tiêm truyền, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Cơ quan quản lý y tế và Bộ Y tế: Tham khảo để hoàn thiện các chương trình đào tạo liên tục, quy định về tiêm an toàn và chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền lại quan trọng?
    Tuân thủ quy trình giúp giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh qua đường máu, ngăn ngừa tai biến như sốc phản vệ, áp xe và bảo vệ sức khỏe người bệnh và nhân viên y tế. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy tiêm không an toàn có thể gây ra hàng triệu ca nhiễm viêm gan B và HIV mỗi năm.

  2. Chương trình can thiệp đã được thực hiện như thế nào?
    Chương trình bao gồm đào tạo liên tục, giám sát thực hành, đánh giá kiến thức và thực hành trước - sau can thiệp, cùng với ban hành chế tài thưởng phạt nhằm nâng cao ý thức và kỹ năng của điều dưỡng.

  3. Làm thế nào để đánh giá mức độ tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền?
    Sử dụng bảng kiểm quan sát 39 tiêu chí trong 6 bước quy trình tiêm truyền, kết hợp phát vấn kiến thức và thống kê số lượng mũi tiêm để đánh giá toàn diện.

  4. Nguyên nhân chính dẫn đến việc không tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền là gì?
    Bao gồm thiếu kiến thức và kỹ năng do đào tạo chưa đầy đủ, áp lực công việc, thiếu giám sát và chế tài, cũng như ý thức nghề nghiệp chưa cao của điều dưỡng.

  5. Làm thế nào để duy trì hiệu quả của chương trình can thiệp lâu dài?
    Cần tổ chức đào tạo định kỳ, giám sát liên tục, áp dụng chế tài nghiêm minh, cải thiện điều kiện làm việc và nâng cao ý thức trách nhiệm nghề nghiệp của điều dưỡng.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định thực trạng tuân thủ quy trình kỹ thuật tiêm truyền của điều dưỡng tại Bệnh viện Bắc Thăng Long còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở các động tác vô khuẩn.
  • Chương trình can thiệp đào tạo liên tục và giám sát thực hành đã nâng cao đáng kể mức độ tuân thủ và kiến thức tiêm an toàn của điều dưỡng (P < 0,001).
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ bao gồm đào tạo, giám sát, chế tài và ý thức cá nhân người thực hiện.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm duy trì và nâng cao hiệu quả can thiệp, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh.
  • Khuyến nghị mở rộng chương trình can thiệp đến toàn bộ điều dưỡng trong bệnh viện và các cơ sở y tế khác trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Triển khai đào tạo liên tục, xây dựng hệ thống giám sát hiệu quả và áp dụng chế tài kịp thời để đảm bảo an toàn tiêm truyền. Các nhà quản lý và điều dưỡng viên cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các khuyến nghị này, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.