Luận án tiến sĩ nghiên cứu ngữ văn lịch sự trong phỏng vấn báo chí

• Tác giả: Phạm Thị Tuyết Minh
• Người hướng dẫn: Hà Quang Năng
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ Việt Nam
• Đề tài: Lịch sự trong phỏng vấn báo chí
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về lịch sự trên thế giới
• 1.1.2. Tình hình nghiên cứu về lịch sự ở Việt Nam
• 1.2. Khái quát về giao tiếp phỏng vấn
• 1.3. Lịch sự và các phương tiện ngôn ngữ biểu thị lịch sự
• 2. CHƯƠNG 2: LỊCH SỰ THỂ HIỆN QUA CÁC HÀNH ĐỘNG NGÔN TỪ TRONG CẶP TRAO ĐÁP TRONG PHỎNG VẤN BÁO CHÍ
• 2.1. Đặc điểm cấu trúc cặp trao đáp và quan hệ trao đáp trong cuộc thoại phỏng vấn
• 2.1.1. Cấu trúc cặp trao đáp trong cuộc thoại phỏng vấn
• 2.1.2. Quan hệ trao đáp trong cặp thoại phỏng vấn
• 2.2. Khái quát các nhóm hành động ngôn từ trong cặp trao đáp trong quan hệ với lịch sự
• 2.2.1. Nhận diện các nhóm hành động ngôn từ phổ biến trong tham thoại dẫn nhập trong cuộc thoại phỏng vấn
• 2.2.2. Tiêu chí đánh giá mức độ lịch sự của các hành động ngôn từ trong cuộc thoại phỏng vấn
• 2.3. Các hành động ngôn từ trong cặp trao đáp trong quan hệ với lịch sự
• 2.3.1. Các hành động ngôn từ trong cặp thoại mở đầu trong quan hệ với lịch sự
• 2.3.2. Các hành động ngôn từ trong cặp thoại triển khai trong quan hệ với lịch sự
• 2.3.3. Các hành động ngôn từ trong cặp thoại kết thúc trong quan hệ với lịch sự
• 3. CHƯƠNG 3: LỊCH SỰ THỂ HIỆN QUA TỪ NGỮ XƯNG HÔ VÀ TỪ NGỮ TÌNH THÁI TRONG PHỎNG VẤN BÁO CHÍ
• 3.1. Từ ngữ xưng hô biểu thị lịch sự trong phỏng vấn báo chí
• 3.1.1. Khái quát về từ ngữ xưng hô trong phỏng vấn báo chí
• 3.1.2. Xưng hô với việc biểu thị lịch sự trong phỏng vấn báo chí
• 3.2. Từ ngữ tình thái biểu thị lịch sự trong phỏng vấn báo chí
• 3.2.1. Tiểu từ tình thái cuối câu với việc biểu thị lịch sự trong phỏng vấn báo chí
• 3.2.2. Biểu thức rào đón với việc biểu thị lịch sự trong phỏng vấn báo chí
• 3.2.3. Từ ngữ có màu sắc biểu cảm – đánh giá với việc biểu thị lịch sự trong phỏng vấn báo chí
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Luận án tiến sĩ về ngữ văn lịch sự trong phỏng vấn báo chí

Luận án tiến sĩ của Phạm Thị Tuyết Minh tập trung vào nghiên cứu ngữ văn lịch sự trong phỏng vấn báo chí, một thể loại giao tiếp đặc thù. Luận án sử dụng phương pháp phân tích diễn ngôn và phân tích, miêu tả để khám phá cách thức ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện sự lịch sự trong các cuộc phỏng vấn. Đối tượng nghiên cứu chính là các hành động ngôn từ và từ ngữ xưng hô, từ ngữ tình thái trong mối quan hệ với lịch sự. Luận án cung cấp cái nhìn toàn diện về cách thức lịch sự được biểu hiện trong giao tiếp báo chí, góp phần làm phong phú thêm lý thuyết về ngữ văn và giao tiếp.

1.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là các hành động ngôn từ và từ ngữ thể hiện lịch sự trong phỏng vấn báo chí. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào việc sử dụng ngôn ngữ trong các cuộc phỏng vấn, bao gồm các yếu tố như từ ngữ xưng hô, từ ngữ tình thái, và các hành động ngôn từ phổ biến như chào, cảm ơn, khen, chê. Luận án khảo sát 850 bài phỏng vấn từ ba tờ báo uy tín, nhằm phân tích và đánh giá mức độ lịch sự trong giao tiếp báo chí.

1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích chính của luận án là làm rõ các biểu hiện của lịch sự trong phỏng vấn báo chí, qua đó xác định các đặc trưng riêng của lịch sự trong môi trường giao tiếp này. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc tổng hợp lý thuyết về lịch sự, phân tích các hành động ngôn từ và từ ngữ trong mối quan hệ với lịch sự, và rút ra các kết luận về nguyên tắc lịch sự trong giao tiếp báo chí.

II. Phân tích và ứng dụng ngữ văn lịch sự

Luận án sử dụng các phương pháp phân tích diễn ngôn, phân tích, miêu tả, và thủ pháp khảo sát, thống kê, phân loại để nghiên cứu ngữ văn lịch sự trong phỏng vấn báo chí. Các hành động ngôn từ như chào, cảm ơn, khen, chê được phân tích chi tiết để đánh giá mức độ lịch sự. Luận án cũng khảo sát các yếu tố từ ngữ xưng hô và từ ngữ tình thái, nhằm xác định vai trò của chúng trong việc thể hiện lịch sự. Kết quả nghiên cứu có thể ứng dụng vào việc nâng cao kỹ năng giao tiếp của nhà báo và xây dựng môi trường giao tiếp lành mạnh trên báo chí.

2.1. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng phương pháp phân tích diễn ngôn để phân tích sự ảnh hưởng của các nhân tố giao tiếp như nhân vật giao tiếp, quan hệ liên nhân, ngữ cảnh, mục đích giao tiếp tới tính lịch sự trong phỏng vấn báo chí. Phương pháp phân tích, miêu tả được sử dụng để khảo sát các hành động ngôn từ và từ ngữ trong mối quan hệ với lịch sự. Thủ pháp khảo sát, thống kê, phân loại giúp thống kê số lượng các hành động ngôn từ và phân loại chúng theo mức độ lịch sự.

2.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu của luận án có thể ứng dụng vào việc xây dựng và tăng cường kỹ năng giao tiếp ngôn ngữ của nhà báo trong các cuộc phỏng vấn báo chí. Luận án cũng góp phần vào việc xây dựng một môi trường giao tiếp lành mạnh, tích cực trên báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng. Ngoài ra, các kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng trong giảng dạy và nghiên cứu về ngữ dụng học và ngôn ngữ học xã hội.

III. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận

Luận án cung cấp một cái nhìn tổng quan về tình hình nghiên cứu lịch sự trên thế giới và ở Việt Nam. Các lý thuyết về lịch sự của Brown và Levinson, cũng như các quan điểm về bất lịch sự của Culpepper, được sử dụng làm cơ sở lý luận cho nghiên cứu. Luận án cũng phân tích các hành động ngôn từ và từ ngữ trong mối quan hệ với lịch sự, qua đó làm rõ các đặc trưng của lịch sự trong phỏng vấn báo chí.

3.1. Tình hình nghiên cứu về lịch sự

Luận án tổng hợp các nghiên cứu về lịch sự trên thế giới và ở Việt Nam, từ các góc độ như chuẩn xã hội, phương châm hội thoại, thể diện, và cộng tác hội thoại. Các lý thuyết của Brown và Levinson, Lakoff, và Leech được phân tích chi tiết, làm cơ sở cho việc nghiên cứu lịch sự trong phỏng vấn báo chí.

3.2. Cơ sở lý luận

Luận án sử dụng lý thuyết về lịch sự của Brown và Levinson và lý thuyết về bất lịch sự của Culpepper làm cơ sở lý luận. Các khái niệm như thể diện, tính hữu lý, và hành động đe dọa thể diện được phân tích để làm rõ cách thức lịch sự được biểu hiện trong phỏng vấn báo chí.