Luận văn thạc sĩ về khung quản lý hợp đồng và bên liên quan trong ngành xây dựng bằng công nghệ blockchain

• Tác giả: Phạm Ngọc Liên
• Người hướng dẫn: Assoc. Phạm Vũ Hồng Sơn
• Trường học: Ho Chi Minh City University of Technology
• Chuyên ngành: Construction Management
• Đề tài: Blockchain Application In Construction Sector: An Empirical Smart Blockchain-Based Framework In Contract And Stakeholder Management
• Loại tài liệu: master’s thesis
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. Problem Statement
• 2. Research Objectives
• 3. Scope of Study
• 4. Research Stakeholder Relationship Model
• 5. Research Methodology
• 6. Contribution to Academic and Practical Fields
• 6.1. Academically
• 6.2. Practically
• Phụ lục
• Tài liệu tham khảo

I. Giới thiệu về khung quản lý dựa trên blockchain

Trong bối cảnh ngành xây dựng hiện nay, việc quản lý dự án trở nên phức tạp hơn bao giờ hết do sự tham gia của nhiều bên liên quan và các yếu tố không chắc chắn. Khung quản lý dự án dựa trên công nghệ blockchain được đề xuất nhằm tối ưu hóa quy trình quản lý hợp đồng và quan hệ giữa các bên tham gia. Công nghệ này không chỉ mang lại tính minh bạch mà còn đảm bảo an ninh dữ liệu, nhờ vào tính chất bất biến của chuỗi khối. Theo nghiên cứu, việc áp dụng công nghệ blockchain trong ngành xây dựng có thể giúp giảm thiểu rủi ro thanh toán và gia tăng hiệu quả trong việc quản lý hợp đồng. Như vậy, khung quản lý thông minh này không chỉ giải quyết các vấn đề hiện tại mà còn tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành xây dựng.

II. Tối ưu hóa quy trình quản lý hợp đồng

Quản lý hợp đồng trong xây dựng thường gặp nhiều khó khăn do sự không đồng nhất trong các quy trình và thông tin giữa các bên. Khung quản lý dựa trên công nghệ blockchain cung cấp một nền tảng để ghi lại tất cả các giao dịch và thông tin liên quan đến hợp đồng một cách minh bạch và an toàn. Điều này cho phép các bên tham gia dễ dàng theo dõi tiến độ và tình trạng của hợp đồng, từ đó giảm thiểu các tranh chấp liên quan đến thanh toán. Hệ thống này cũng hỗ trợ hợp đồng thông minh, cho phép tự động hóa các quy trình thanh toán và giảm thiểu sự can thiệp của con người, từ đó nâng cao hiệu quả và độ tin cậy. "Chúng ta cần một nền tảng mà ở đó mọi giao dịch đều được ghi lại và có thể kiểm tra được", một chuyên gia trong ngành cho biết. Điều này không chỉ tạo ra sự tin tưởng giữa các bên mà còn góp phần làm giảm chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng.

III. Quản lý mối quan hệ giữa các bên tham gia

Quản lý mối quan hệ giữa các bên tham gia là một khía cạnh quan trọng trong quản lý dự án xây dựng. Sự hợp tác hiệu quả giữa các bên như chủ đầu tư, tổng thầu và các nhà thầu phụ là điều kiện tiên quyết để đảm bảo thành công của dự án. Khung quản lý thông minh dựa trên công nghệ blockchain cho phép các bên tham gia có thể giao tiếp và chia sẻ thông tin một cách dễ dàng và an toàn. Các ứng dụng blockchain giúp tạo ra một môi trường minh bạch, nơi mà mọi bên đều có thể theo dõi và xác minh thông tin. "Sự minh bạch trong thông tin là chìa khóa để xây dựng lòng tin giữa các bên tham gia", một nhà nghiên cứu cho biết. Qua đó, việc giải quyết các tranh chấp và xung đột cũng trở nên dễ dàng hơn, từ đó nâng cao hiệu quả của toàn bộ quy trình quản lý dự án.

IV. Đánh giá giá trị và ứng dụng thực tiễn

Khung quản lý dựa trên công nghệ blockchain không chỉ mang lại lợi ích về mặt lý thuyết mà còn có những ứng dụng thực tiễn rõ rệt trong ngành xây dựng. Việc áp dụng công nghệ blockchain giúp cải thiện quy trình thanh toán, giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự minh bạch trong quản lý hợp đồng. Nhờ vào tính chất phân tán của chuỗi khối, các bên tham gia có thể giảm thiểu rủi ro gian lận và đảm bảo rằng các điều khoản hợp đồng được thực hiện đúng theo cam kết. "Blockchain có thể là giải pháp cho nhiều vấn đề mà ngành xây dựng đang phải đối mặt", một chuyên gia cho biết. Với những ưu điểm vượt trội, khung quản lý thông minh này hứa hẹn sẽ trở thành một công cụ hữu ích trong việc tối ưu hóa quy trình quản lý dự án và nâng cao hiệu quả hoạt động trong ngành xây dựng.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng là một trong những lĩnh vực có tính phức tạp cao với quy mô lớn và sự tham gia của nhiều bên liên quan, dẫn đến các thách thức trong quản lý hợp đồng và mối quan hệ giữa các bên. Theo báo cáo của ngành, tỷ lệ thất bại của các công ty xây dựng cao hơn khoảng 14% so với các ngành khác, chủ yếu do các vấn đề về quản lý tài chính và dòng tiền. Các dự án xây dựng thường gặp phải các vấn đề như thiếu minh bạch, thiếu tin cậy giữa các bên, cũng như các tranh chấp về thanh toán và trách nhiệm trong quá trình thực hiện hợp đồng. Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất một khung làm việc dựa trên công nghệ Blockchain nhằm cải thiện quản lý hợp đồng và mối quan hệ giữa các bên tham gia dự án xây dựng, tập trung vào giai đoạn thi công. Nghiên cứu được thực hiện tại Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2020 đến 2022, với phạm vi áp dụng cho các dự án xây dựng có sự tham gia của chủ đầu tư, tổng thầu và nhà thầu phụ. Việc ứng dụng Blockchain được kỳ vọng sẽ nâng cao tính minh bạch, bảo mật và tự động hóa trong quản lý hợp đồng, giảm thiểu rủi ro thanh toán chậm hoặc không thanh toán, đồng thời tăng cường sự hợp tác và tin tưởng giữa các bên, góp phần nâng cao hiệu quả và thành công của dự án.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý hợp đồng và lý thuyết công nghệ Blockchain. Quản lý hợp đồng trong xây dựng bao gồm các nhiệm vụ như tạo lập, thực thi, quản lý thay đổi và kết thúc hợp đồng, nhằm đảm bảo các điều khoản được tuân thủ và giảm thiểu rủi ro phát sinh. Lý thuyết Blockchain cung cấp nền tảng công nghệ với các đặc tính như phân quyền, bất biến, minh bạch và bảo mật cao, giúp giải quyết các vấn đề về tin cậy và minh bạch trong quản lý hợp đồng. Mô hình nghiên cứu tập trung vào việc tích hợp hợp đồng thông minh (smart contract) trên nền tảng Blockchain consortium, sử dụng thuật toán đồng thuận Practical Byzantine Fault Tolerance (PBFT) để đảm bảo tính chính xác và an toàn trong việc xác nhận các giao dịch và quyết định trong mạng lưới các bên tham gia. Các khái niệm chính bao gồm: hợp đồng thông minh, mạng Blockchain consortium, thuật toán đồng thuận PBFT, quản lý mối quan hệ bên tham gia dự án và giải quyết tranh chấp dựa trên Blockchain.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính của nghiên cứu bao gồm tài liệu học thuật, báo cáo ngành, và dữ liệu thu thập từ các cuộc phỏng vấn có cấu trúc với các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng và công nghệ Blockchain. Phương pháp phân tích sử dụng kết hợp phân tích định tính và định lượng, trong đó phân tích định tính tập trung vào đánh giá tính khả thi và ưu nhược điểm của khung làm việc đề xuất thông qua ý kiến chuyên gia, còn phân tích định lượng dựa trên các số liệu về tiến độ, thanh toán và tranh chấp trong các dự án thực tế. Cỡ mẫu phỏng vấn gồm khoảng 10-15 chuyên gia có kinh nghiệm trong ngành. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong vòng 18 tháng, từ tháng 1 năm 2021 đến tháng 6 năm 2022, bao gồm các giai đoạn: tổng quan tài liệu, thiết kế khung làm việc, phát triển nguyên mẫu, thu thập dữ liệu phỏng vấn và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Khung làm việc Blockchain giúp tăng tính minh bạch và tin cậy: Qua phỏng vấn, 90% chuyên gia đánh giá khung làm việc đề xuất cải thiện đáng kể sự minh bạch trong quản lý hợp đồng và thanh toán, giảm thiểu rủi ro gian lận và tranh chấp.

2. Tự động hóa thanh toán giúp giảm thời gian xử lý: Mô hình thanh toán tạm thời tự động cho tổng thầu và nhà thầu phụ cho thấy giảm 30% thời gian xử lý thanh toán so với phương pháp truyền thống, đồng thời giảm thiểu các tranh chấp về thanh toán chậm.

3. Giải quyết tranh chấp về chậm tiến độ hiệu quả hơn: Mô hình xác định trách nhiệm chậm trễ giữa chủ đầu tư và tổng thầu dựa trên Blockchain giúp rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp xuống còn khoảng 40% so với phương pháp truyền thống, đồng thời tăng tính khách quan nhờ dữ liệu được ghi nhận minh bạch.

4. Rào cản về nhận thức và kỹ thuật: Khoảng 60% chuyên gia cho rằng rào cản lớn nhất trong việc áp dụng là thiếu hiểu biết về Blockchain và chi phí đầu tư ban đầu, cùng với sự phức tạp trong tích hợp với hệ thống hiện có.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên cho thấy việc ứng dụng Blockchain trong quản lý hợp đồng và mối quan hệ bên tham gia dự án xây dựng có tiềm năng lớn trong việc nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Việc tăng cường minh bạch và tự động hóa thanh toán giúp cải thiện dòng tiền và giảm thiểu tranh chấp, phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong ngành tài chính và chuỗi cung ứng. Mô hình giải quyết tranh chấp dựa trên Blockchain cũng góp phần nâng cao tính khách quan và công bằng, đồng thời giảm chi phí và thời gian so với các phương pháp truyền thống như trọng tài hoặc tòa án. Tuy nhiên, việc áp dụng rộng rãi còn gặp nhiều thách thức về mặt kỹ thuật và nhận thức, đòi hỏi các chương trình đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật từ các cơ quan quản lý và doanh nghiệp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh thời gian xử lý thanh toán và tranh chấp giữa phương pháp truyền thống và Blockchain, cũng như bảng tổng hợp ý kiến chuyên gia về ưu nhược điểm và rào cản.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về Blockchain cho các bên liên quan trong ngành xây dựng nhằm nâng cao hiểu biết và kỹ năng ứng dụng công nghệ mới, dự kiến thực hiện trong vòng 12 tháng, do các trường đại học và hiệp hội ngành nghề chủ trì.

2. Phát triển và thử nghiệm các nguyên mẫu ứng dụng: Khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng phối hợp với các công ty công nghệ để phát triển và thử nghiệm các mô hình Blockchain trong quản lý hợp đồng và thanh toán, tập trung vào các dự án quy mô vừa và nhỏ trong 18 tháng tới.

3. Xây dựng khung pháp lý và chính sách hỗ trợ: Cơ quan quản lý nhà nước cần xây dựng các quy định pháp lý rõ ràng về việc sử dụng hợp đồng thông minh và giao dịch trên nền tảng Blockchain, đảm bảo tính hợp pháp và bảo vệ quyền lợi các bên, ưu tiên hoàn thiện trong 24 tháng.

4. Tích hợp công nghệ Blockchain với các hệ thống hiện có: Đầu tư nghiên cứu và phát triển giải pháp tích hợp Blockchain với các hệ thống quản lý dự án, BIM và IoT để tạo ra hệ sinh thái quản lý dự án toàn diện, dự kiến thực hiện trong 2-3 năm, do các viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý dự án xây dựng: Giúp hiểu rõ về ứng dụng công nghệ Blockchain trong quản lý hợp đồng và thanh toán, từ đó áp dụng để nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu rủi ro tài chính.

2. Doanh nghiệp xây dựng và nhà thầu: Cung cấp hướng dẫn thực tiễn về cách triển khai hợp đồng thông minh và tự động hóa thanh toán, giúp cải thiện dòng tiền và mối quan hệ với các bên liên quan.

3. Chuyên gia công nghệ và phát triển phần mềm: Là tài liệu tham khảo để phát triển các giải pháp Blockchain phù hợp với đặc thù ngành xây dựng, đồng thời hiểu rõ các yêu cầu về bảo mật và đồng thuận trong mạng lưới.

4. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Hỗ trợ xây dựng các chính sách và quy định pháp lý liên quan đến việc ứng dụng Blockchain trong ngành xây dựng, đảm bảo sự phát triển bền vững và hợp pháp của công nghệ mới.

Câu hỏi thường gặp

1. Blockchain có thể giải quyết vấn đề thanh toán chậm trong xây dựng như thế nào?
   Blockchain cho phép tự động hóa quy trình thanh toán thông qua hợp đồng thông minh, đảm bảo thanh toán được thực hiện ngay khi các điều kiện hợp đồng được xác nhận, giảm thiểu rủi ro thanh toán chậm hoặc không thanh toán.

2. Khung làm việc Blockchain có phù hợp với các dự án xây dựng quy mô nhỏ không?
   Khung làm việc có thể được điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với các dự án quy mô nhỏ, tuy nhiên hiệu quả sẽ rõ rệt hơn ở các dự án có nhiều bên tham gia và quy trình phức tạp.

3. Làm thế nào để đảm bảo tính bảo mật và riêng tư khi sử dụng Blockchain trong xây dựng?
   Sử dụng Blockchain consortium với quyền truy cập có kiểm soát và cơ chế xác thực một lần (OTP) giúp bảo vệ dữ liệu nhạy cảm, đồng thời thuật toán đồng thuận PBFT đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn của mạng lưới.

4. Chi phí đầu tư cho việc triển khai Blockchain trong xây dựng có cao không?
   Chi phí ban đầu có thể cao do yêu cầu về hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân sự, nhưng về lâu dài sẽ giảm chi phí vận hành, tăng hiệu quả và giảm thiểu rủi ro tài chính.

5. Blockchain có thể hỗ trợ giải quyết tranh chấp trong dự án xây dựng như thế nào?
   Blockchain cung cấp nền tảng minh bạch và bất biến để ghi nhận các sự kiện hợp đồng, đồng thời hỗ trợ cơ chế crowdsourced arbitration giúp các bên nhanh chóng đạt được đồng thuận hoặc giải quyết tranh chấp một cách công bằng và hiệu quả.

Kết luận

• Đề xuất khung làm việc dựa trên Blockchain giúp nâng cao tính minh bạch, bảo mật và tự động hóa trong quản lý hợp đồng và mối quan hệ bên tham gia dự án xây dựng.
• Hai nguyên mẫu về thanh toán tạm thời tự động và giải quyết tranh chấp chậm tiến độ đã được phát triển và đánh giá khả thi.
• Nghiên cứu chỉ ra các lợi ích rõ ràng về giảm thời gian xử lý thanh toán và tranh chấp, đồng thời nhận diện các rào cản về kỹ thuật và nhận thức.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo, phát triển nguyên mẫu, xây dựng khung pháp lý và tích hợp công nghệ để thúc đẩy ứng dụng thực tiễn.
• Bước tiếp theo là triển khai thử nghiệm trên quy mô thực tế và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, mời các bên liên quan cùng tham gia nghiên cứu và ứng dụng công nghệ Blockchain trong ngành xây dựng.