Khảo Sát Thất Bại Ngữ Nghĩa Trong Phát Ngôn Của Sinh Viên Năm Thứ Nhất Tại Đại Học Huế

• Tác giả: Duong Huu Phuoc
• Người hướng dẫn: PGS. Phan Van Hoa
• Trường học: Hue University College of Foreign Languages
• Chuyên ngành: English Language Teaching
• Đề tài: Khảo Sát Thất Bại Ngữ Nghĩa Trong Giảng Dạy Tiếng Anh Tại Đại Học Huế
• Loại tài liệu: ma thesis
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hue

• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale
• 1.2. Research Aims
• 1.3. Research Scope
• 1.4. Structure of the thesis
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Introduction to pragmatics
• 2.2. Definitions of pragmatics
• 2.3. Features of pragmatics
• 2.4. Pragmatics and Foreign/Second Language Teaching
• 2.5. Speech act theory
• 2.5.1. Austin's speech act theory
• 2.5.2. Searle's speech act theory
• 2.6. Speech act of refusals
• 2.6.1. Previous studies on the speech act of refusals
• 2.7. Speech act of compliment responses
• 2.7.1. Previous studies on the speech act of compliment responses
• 2.8. Speech act of apologies
• 2.8.1. Previous studies on the speech act of apologies
• 2.9. Definitions of Pragmatic Failure
• 2.9.1. Jenny Thomas's Definition
• 2.9.2. He Ziran‟s Definition
• 2.9.3. Qian Guanlian‟s Definition
• 2.10. Classification of Pragmatic Failure
• 2.10.1. He Ziran‟s Classification
• 3. CHƯƠNG 3: RESEARCH METHOD
• 3.1. Discourse Completion Test
• 4. CHƯƠNG 4: FINDING AND DISCUSSION
• 4.1. Findings from the discourse completion test
• 4.2. Discussion on data of the discourse completion test
• 4.2.1. The Use of Direct Strategies
• 4.2.2. The Use of Indirect Strategies
• 4.3. Findings from the questionnaire
• 4.4. Findings from responses to compliments
• 4.5. Findings from apology-making
• 4.6. Discussion on compliment response data
• 4.7. Discussion on apology-making data
• 4.8. Findings and discussion of the interview
• 5. CHƯƠNG 5: CONCLUSION AND IMPLICATION
• 5.1. Potential causes of pragmatic failure
• 5.2. Inadequate pragmatic competence
• 5.3. Teaching-induced errors
• 5.4. Constructive suggestions for English learning and teaching
• 5.4.1. Recommendations for students and teachers
• 5.4.2. Recommendation for English course design
• 5.4.3. Recommendation for teaching activities
• 5.4.4. Recommendation for more authentic teaching material development
• 5.5. Limitation and suggestion for further research
• 5.5.1. Limitation of the study
• 5.5.2. Suggestion for further research

I. Tổng Quan Thất Bại Ngữ Nghĩa Trong Giảng Dạy Tiếng Anh

Giao tiếp hiệu quả trong ngôn ngữ mục tiêu đòi hỏi người học phải có cả năng lực ngôn ngữ và năng lực ngữ nghĩa. Trong các lớp học tiếng Anh hiện nay, giáo viên thường bỏ qua ngữ nghĩa, do khó khăn trong việc giảng dạy, thay vào đó tập trung vào các khía cạnh ngữ pháp. Sự thiếu hụt kiến thức ngữ nghĩa của người học có thể dẫn đến thất bại ngữ nghĩa. Thất bại ngữ nghĩa là một vấn đề nan giải, có xu hướng gây ra hiểu lầm, bối rối và thậm chí xúc phạm giữa người bản xứ và người học ngôn ngữ. Việc tìm ra và giảm thiểu thất bại ngữ nghĩa là một điều kiện tiên quyết thiết yếu để giao tiếp thành công. Do đó, điều quan trọng là các nhà nghiên cứu nên thực hiện một cuộc điều tra chi tiết về bản chất của thất bại ngữ nghĩa để có được cái nhìn sâu sắc hơn về sự khác biệt ngữ nghĩa giữa các nền văn hóa và nâng cao năng lực giao tiếp của người học. Nghiên cứu này tìm cách điều tra nguyên nhân gốc rễ của thất bại ngữ nghĩa mà sinh viên tiếng Anh thường mắc phải trong giao tiếp đa văn hóa.

1.1. Định Nghĩa Tầm Quan Trọng của Thất Bại Ngữ Nghĩa

Thất bại ngữ nghĩa phát sinh khi người học không thể hiểu hoặc sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp trong một ngữ cảnh nhất định. Điều này không nhất thiết liên quan đến lỗi ngữ pháp hoặc từ vựng, mà là sự không phù hợp về mặt văn hóa, xã hội hoặc giao tiếp. Theo tài liệu gốc, việc giảm thiểu thất bại ngữ nghĩa là một trong những điều kiện tiên quyết để giao tiếp thành công. Ví dụ, một lời chào thân thiện ở Việt Nam có thể bị coi là xâm phạm quyền riêng tư ở Mỹ.

1.2. Sự Khác Biệt Giữa Năng Lực Ngôn Ngữ Ngữ Nghĩa

Năng lực ngôn ngữ đề cập đến kiến thức về ngữ pháp, từ vựng và phát âm. Năng lực ngữ nghĩa, mặt khác, là khả năng sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp trong các tình huống giao tiếp thực tế. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các lớp học tiếng Anh thường tập trung vào năng lực ngôn ngữ, bỏ qua việc trau dồi năng lực ngữ nghĩa. Điều này dẫn đến tình trạng sinh viên có kiến thức ngữ pháp tốt nhưng lại gặp khó khăn trong giao tiếp thực tế.

1.3. Mối Liên Hệ Giữa Văn Hóa Thất Bại Ngữ Nghĩa

Thất bại ngữ nghĩa thường liên quan đến sự thiếu hiểu biết về văn hóa của quốc gia mục tiêu. Các quy tắc giao tiếp và quy ước xã hội khác nhau giữa các nền văn hóa. Sinh viên có xu hướng chuyển các quy tắc ngữ nghĩa từ tiếng mẹ đẻ sang tiếng Anh, dẫn đến những lỗi giao tiếp không mong muốn. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp các yếu tố văn hóa vào chương trình đào tạo tiếng Anh.

II. Vấn Đề Nguyên Nhân Gây Thất Bại Ngữ Nghĩa Tại Đại Học Huế

Nghiên cứu chỉ ra rằng sinh viên năm nhất Đại học Huế thường mắc phải lỗi ngữ nghĩa trong giao tiếp tiếng Anh. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm sự thiếu hụt kiến thức ngữ nghĩa, phương pháp giảng dạy chưa phù hợp và sự hạn chế trong việc tiếp xúc với văn hóa bản địa. Sự chuyển giao các quy tắc ngữ nghĩa từ tiếng Việt sang tiếng Anh cũng đóng một vai trò quan trọng. Để giải quyết vấn đề này, cần có một cuộc đánh giá toàn diện về chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy hiện tại.

2.1. Thiếu Hụt Kiến Thức Ngữ Nghĩa Ở Sinh Viên Tiếng Anh

Sinh viên tiếng Anh thường không được trang bị đầy đủ kiến thức về các quy tắc giao tiếp và quy ước xã hội của người bản xứ. Điều này dẫn đến việc sử dụng ngôn ngữ không phù hợp trong các tình huống giao tiếp khác nhau. Việc thiếu hụt kiến thức ngữ nghĩa có thể được giải quyết thông qua việc bổ sung các bài học và hoạt động tập trung vào các khía cạnh văn hóa và xã hội của giao tiếp tiếng Anh.

2.2. Phương Pháp Giảng Dạy Chưa Chú Trọng Yếu Tố Ngữ Nghĩa

Các phương pháp giảng dạy truyền thống thường tập trung vào ngữ pháp và từ vựng, bỏ qua việc trau dồi kỹ năng sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp trong ngữ cảnh. Điều này cần thay đổi bằng cách tích hợp các hoạt động giao tiếp thực tế và các tình huống mô phỏng để giúp sinh viên làm quen với các quy tắc ngữ nghĩa khác nhau.

2.3. Hạn Chế Tiếp Xúc Với Văn Hóa Bản Địa Của Sinh Viên Huế

Sinh viên Đại học Huế thường ít có cơ hội tiếp xúc với văn hóa bản địa của các nước nói tiếng Anh. Điều này gây khó khăn trong việc hiểu và áp dụng các quy tắc ngữ nghĩa một cách chính xác. Cần tăng cường các hoạt động giao lưu văn hóa, xem phim, nghe nhạc tiếng Anh và sử dụng các tài liệu giảng dạy chân thực để giúp sinh viên làm quen với văn hóa bản địa.

III. Cách Khắc Phục Giải Pháp Cải Thiện Giảng Dạy Ngữ Nghĩa

Để khắc phục thất bại ngữ nghĩa trong giảng dạy tiếng Anh tại Đại học Huế, cần có một giải pháp toàn diện bao gồm việc điều chỉnh chương trình đào tạo, cải thiện phương pháp giảng dạy và tăng cường các hoạt động ngoại khóa. Việc tích hợp các yếu tố văn hóa và xã hội vào các bài học là vô cùng quan trọng. Ngoài ra, cần khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động giao tiếp thực tế với người bản xứ.

3.1. Điều Chỉnh Chương Trình Đào Tạo Tiếng Anh Ngữ Nghĩa

Cần bổ sung các môn học và bài học tập trung vào ngữ cảnh sử dụng ngôn ngữ, các quy tắc giao tiếp và các quy ước xã hội. Chương trình đào tạo nên bao gồm các tình huống giao tiếp thực tế, ví dụ như cách từ chối lời mời, đáp lại lời khen ngợi hoặc xin lỗi một cách phù hợp.

3.2. Cải Thiện Phương Pháp Giảng Dạy Ngữ Nghĩa Tiếng Anh

Giáo viên nên sử dụng các phương pháp giảng dạy tương tác, khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động giao tiếp thực tế và thảo luận về các tình huống ngữ nghĩa khác nhau. Sử dụng các tài liệu giảng dạy chân thực, như video, phim ảnh và các bài báo, cũng giúp sinh viên làm quen với cách sử dụng ngôn ngữ trong ngữ cảnh thực tế.

3.3. Tăng Cường Hoạt Động Ngoại Khóa Giao Tiếp Tiếng Anh

Tổ chức các câu lạc bộ tiếng Anh, các buổi nói chuyện với người bản xứ, các chương trình trao đổi sinh viên và các hoạt động tình nguyện giúp sinh viên có cơ hội thực hành giao tiếp tiếng Anh trong môi trường thực tế. Các hoạt động này giúp sinh viên làm quen với văn hóa bản địa và cải thiện kỹ năng sử dụng ngôn ngữ một cách tự tin và hiệu quả.

IV. Ứng Dụng Nghiên Cứu Trường Hợp Về Lỗi Ngữ Nghĩa Thường Gặp

Nghiên cứu đã tiến hành khảo sát và phỏng vấn sinh viên năm nhất Đại học Huế để xác định các lỗi ngữ nghĩa thường gặp trong giao tiếp tiếng Anh. Kết quả cho thấy sinh viên thường gặp khó khăn trong việc từ chối lời mời, đáp lại lời khen ngợi và xin lỗi một cách phù hợp. Các lỗi ngữ nghĩa này thường xuất phát từ việc chuyển các quy tắc ngữ nghĩa từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Ví dụ, sinh viên có xu hướng từ chối lời mời một cách trực tiếp, điều này có thể bị coi là thiếu lịch sự trong văn hóa Anh.

4.1. Phân Tích Lỗi Ngữ Nghĩa Trong Lời Từ Chối của Sinh Viên

Sinh viên thường sử dụng các câu từ chối trực tiếp và thiếu sự khéo léo, ví dụ như "No, I don't want to go." Thay vì sử dụng các câu từ chối gián tiếp và lịch sự hơn, ví dụ như "I'm sorry, but I'm busy at that time."

4.2. Phân Tích Lỗi Ngữ Nghĩa Trong Phản Hồi Lời Khen

Sinh viên thường tỏ ra khiêm tốn quá mức khi đáp lại lời khen, ví dụ như "Oh, it's nothing." Thay vì chấp nhận lời khen một cách tự tin và lịch sự, ví dụ như "Thank you, I appreciate that."

4.3. Phân Tích Lỗi Ngữ Nghĩa Trong Lời Xin Lỗi

Sinh viên thường xin lỗi một cách chung chung và thiếu cụ thể, ví dụ như "Sorry." Thay vì xin lỗi một cách chi tiết và thể hiện sự hối lỗi, ví dụ như "I'm so sorry for being late. I overslept."

V. Giải Pháp Hướng Dẫn Cải Thiện Kỹ Năng Sử Dụng Ngôn Ngữ Tiếng Anh

Để cải thiện kỹ năng sử dụng ngôn ngữ của sinh viên, cần cung cấp cho họ các hướng dẫn cụ thể về cách giao tiếp hiệu quả trong các tình huống khác nhau. Điều này bao gồm việc học cách sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp với ngữ cảnh sử dụng, hiểu rõ các quy tắc giao tiếp và các quy ước xã hội, và thực hành tương tác ngôn ngữ với người bản xứ. Việc khuyến khích sinh viên tự học và nghiên cứu về văn hóa bản địa cũng là một yếu tố quan trọng.

5.1. Bí Quyết Lựa Chọn Từ Vựng và Cấu Trúc Câu Phù Hợp

Hướng dẫn sinh viên lựa chọn từ vựng và cấu trúc câu phù hợp với ngữ cảnh sử dụng. Tránh sử dụng các từ ngữ quá trang trọng hoặc quá suồng sã trong các tình huống không phù hợp. Nên sử dụng các từ ngữ và cấu trúc câu phổ biến và dễ hiểu, đặc biệt là khi giao tiếp với người bản xứ.

5.2. Phương Pháp Diễn Đạt Ý Tưởng Rõ Ràng Tránh Gây Hiểu Lầm

Khuyến khích sinh viên diễn đạt ý tưởng một cách rõ ràng và mạch lạc, tránh sử dụng các câu nói mơ hồ hoặc khó hiểu. Sử dụng các ví dụ và minh họa để giúp người nghe hiểu rõ hơn ý tưởng của mình. Luôn kiểm tra lại xem người nghe có hiểu đúng ý mình không.

5.3. Cách Thể Hiện Cảm Xúc Phù Hợp Trong Giao Tiếp Tiếng Anh

Hướng dẫn sinh viên cách thể hiện cảm xúc một cách phù hợp trong giao tiếp tiếng Anh. Tránh thể hiện cảm xúc quá mạnh mẽ hoặc quá yếu đuối trong các tình huống không phù hợp. Sử dụng các ngôn ngữ cơ thể và biểu cảm khuôn mặt để tăng cường hiệu quả giao tiếp.

VI. Kết Luận Nâng Cao Năng Lực Giao Tiếp Cho Sinh Viên Đại Học Huế

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng thất bại ngữ nghĩa là một vấn đề quan trọng trong giảng dạy tiếng Anh tại Đại học Huế. Để giải quyết vấn đề này, cần có một giải pháp toàn diện bao gồm việc điều chỉnh chương trình đào tạo, cải thiện phương pháp giảng dạy và tăng cường các hoạt động ngoại khóa. Việc nâng cao năng lực giao tiếp cho sinh viên là vô cùng quan trọng, giúp họ tự tin và thành công trong học tập và công việc. Nghiên cứu sâu hơn về lĩnh vực này sẽ tiếp tục đóng góp vào sự phát triển của giảng dạy tiếng Anh tại Việt Nam.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Ý Nghĩa Thực Tiễn

Nghiên cứu đã xác định các lỗi ngữ nghĩa thường gặp của sinh viên và đề xuất các giải pháp cụ thể để cải thiện kỹ năng giao tiếp. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn đối với giáo viên, sinh viên và các nhà quản lý giáo dục.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Thất Bại Ngữ Nghĩa

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào các khía cạnh khác của thất bại ngữ nghĩa, ví dụ như thất bại ngữ nghĩa trong viết hoặc trong các tình huống giao tiếp chuyên ngành. Ngoài ra, cần có thêm các nghiên cứu so sánh giữa sinh viên Đại học Huế và sinh viên các trường đại học khác.

6.3. Lời Khuyên Cho Sinh Viên Tự Học Rèn Luyện Tiếng Anh

Khuyến khích sinh viên tự học và rèn luyện tiếng Anh bằng cách xem phim, nghe nhạc, đọc sách báo và tham gia các hoạt động giao tiếp với người bản xứ. Luôn chú ý đến cách sử dụng ngôn ngữ của người bản xứ và học hỏi từ họ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, việc nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Anh trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với sinh viên Việt Nam, đặc biệt là tại các trường đại học ngoại ngữ. Theo báo cáo của ngành giáo dục, mặc dù sinh viên có trình độ ngôn ngữ tương đối tốt về mặt ngữ pháp, nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp thực tế do thiếu hụt năng lực ngữ dụng (pragmatic competence). Hiện tượng thất bại ngữ dụng (pragmatic failure) là nguyên nhân chính dẫn đến hiểu lầm, bối rối và thậm chí xúc phạm trong giao tiếp giữa người bản ngữ và người học tiếng Anh. Nghiên cứu này tập trung điều tra nguyên nhân gốc rễ của thất bại ngữ dụng trong các hành vi ngôn ngữ từ chối, phản hồi lời khen và xin lỗi của sinh viên năm nhất tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế trong giai đoạn 2012-2014.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là phân tích mức độ năng lực ngữ dụng của sinh viên trong ba hành vi ngôn ngữ trên, xác định các nguyên nhân dẫn đến thất bại ngữ dụng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực giao tiếp hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm nhất chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, với dữ liệu thu thập qua bảng câu hỏi, bài kiểm tra hoàn thành đoạn hội thoại và phỏng vấn sâu. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc cải tiến phương pháp giảng dạy tiếng Anh, góp phần nâng cao chỉ số thành công giao tiếp (communication success rate) và giảm thiểu tỷ lệ thất bại ngữ dụng trong môi trường học thuật và thực tiễn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết nền tảng về ngữ dụng học và lý thuyết hành vi ngôn ngữ (speech act theory). Austin (1962) và Searle (1969) đã phân loại hành vi ngôn ngữ thành các loại như đại diện, cam kết, biểu cảm, chỉ thị và tuyên bố, trong đó từ chối thuộc loại cam kết, còn phản hồi lời khen và xin lỗi thuộc loại biểu cảm. Khái niệm thất bại ngữ dụng được định nghĩa bởi Jenny Thomas (1983) là “không hiểu đúng ý định của người nói trong giao tiếp”, bao gồm hai loại chính: thất bại ngữ dụng ngữ pháp (pragmalinguistic failure) và thất bại ngữ dụng xã hội (sociopragmatic failure). Ngoài ra, nghiên cứu cũng vận dụng mô hình phân tích ba thành phần của lời xin lỗi (regret - trách nhiệm - biện pháp khắc phục) theo Brown và Attardo (2000).

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực ngữ dụng (pragmatic competence), thất bại ngữ dụng (pragmatic failure), hành vi ngôn ngữ từ chối, phản hồi lời khen, xin lỗi, và chuyển giao ngôn ngữ (transfer) trong giao tiếp liên văn hóa.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp phân tích định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính khách quan và toàn diện. Cỡ mẫu gồm 100 sinh viên năm nhất chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, được chọn ngẫu nhiên và tự nguyện tham gia. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bài kiểm tra hoàn thành đoạn hội thoại (Written Discourse Completion Test - WDCT) và bảng câu hỏi mở với 8 tình huống giao tiếp thực tế, nhằm đánh giá cách thức sinh viên thực hiện các hành vi ngôn ngữ từ chối, phản hồi lời khen và xin lỗi. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với 20 sinh viên nhằm làm rõ thái độ, nhận thức và nguyên nhân dẫn đến thất bại ngữ dụng.

Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra ngoài giờ học chính thức, đảm bảo không ảnh hưởng đến lịch trình học tập. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng thống kê tần suất và phần trăm, trong khi dữ liệu phỏng vấn được mã hóa và phân tích nội dung để rút ra các chủ đề chính. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong khoảng 2 năm (2012-2014).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hành vi từ chối: Sinh viên thường sử dụng các chiến lược từ chối gián tiếp như giải thích (98% trong tình huống từ chối yêu cầu của sếp), biểu hiện sự hối tiếc (99%) và khả năng phủ định (25%). Tỷ lệ sử dụng từ chối trực tiếp như từ "no" rất thấp, chỉ xuất hiện trong các tình huống giao tiếp ngang hàng như từ chối bạn bè (khoảng 2%). Điều này phản ánh ý thức giữ thể diện (face) trong giao tiếp của sinh viên.

2. Phản hồi lời khen: Tỷ lệ đồng ý với lời khen dao động từ 52% đến 80% tùy tình huống, trong khi tỷ lệ không đồng ý hoặc phản hồi tiêu cực chiếm từ 20% đến 46%. Sinh viên thường có xu hướng từ chối hoặc giảm nhẹ lời khen, khác biệt so với người bản ngữ thường chấp nhận và mở rộng lời khen.

3. Hành vi xin lỗi: Trong các tình huống xin lỗi, biểu hiện sự hối tiếc đạt tỷ lệ cao (97%-100%), tuy nhiên, việc nhận trách nhiệm và đề xuất biện pháp khắc phục còn hạn chế, với tỷ lệ lần lượt là 60%-85% và 28%-29%. Điều này cho thấy sinh viên chưa hoàn toàn nắm vững cấu trúc và cách thức thực hiện lời xin lỗi phù hợp trong tiếng Anh.

4. Nguyên nhân thất bại ngữ dụng: Qua phỏng vấn, nguyên nhân chủ yếu được xác định là do thiếu kiến thức ngữ dụng, sự chuyển giao tiêu cực từ tiếng mẹ đẻ, và phương pháp giảng dạy chưa chú trọng phát triển năng lực giao tiếp thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế đã có nhận thức nhất định về tầm quan trọng của sự lịch sự và giữ thể diện trong giao tiếp, thể hiện qua việc ưu tiên sử dụng các chiến lược từ chối gián tiếp và biểu hiện sự hối tiếc trong xin lỗi. Tuy nhiên, sự khác biệt văn hóa và thiếu hụt kiến thức ngữ dụng dẫn đến việc lựa chọn các phản hồi không phù hợp, đặc biệt trong phản hồi lời khen, gây ra thất bại ngữ dụng.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, sinh viên Việt Nam có xu hướng từ chối lời khen nhiều hơn người bản ngữ, tương tự như các nhóm người học tiếng Anh từ các nền văn hóa châu Á khác. Việc thiếu các biện pháp khắc phục trong lời xin lỗi cũng phản ánh sự hạn chế trong việc áp dụng các thành phần cấu trúc lời xin lỗi theo chuẩn mực tiếng Anh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất sử dụng các chiến lược từ chối, phản hồi lời khen và xin lỗi, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt về mức độ sử dụng các thành phần ngữ dụng giữa sinh viên và người bản ngữ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giảng dạy ngữ dụng: Thiết kế các bài học tập trung vào phát triển năng lực ngữ dụng, đặc biệt là các hành vi ngôn ngữ từ chối, phản hồi lời khen và xin lỗi, nhằm nâng cao tỷ lệ sử dụng phản hồi phù hợp trong giao tiếp. Thời gian thực hiện: 1 học kỳ; Chủ thể: giảng viên bộ môn tiếng Anh.

2. Phát triển tài liệu giảng dạy thực tiễn: Xây dựng và áp dụng tài liệu học tập có nội dung giao tiếp thực tế, bao gồm các tình huống giao tiếp đa dạng và bài tập mô phỏng, giúp sinh viên làm quen với các chuẩn mực giao tiếp của người bản ngữ. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: nhóm biên soạn tài liệu và giảng viên.

3. Tổ chức các hoạt động giao tiếp tương tác: Tăng cường các hoạt động thảo luận nhóm, đóng vai, và phỏng vấn giả định để sinh viên thực hành và nhận phản hồi trực tiếp về cách sử dụng ngôn ngữ phù hợp. Thời gian thực hiện: liên tục trong năm học; Chủ thể: giảng viên và sinh viên.

4. Đào tạo giảng viên về ngữ dụng học: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao nhận thức và kỹ năng giảng dạy ngữ dụng cho giảng viên, giúp họ áp dụng hiệu quả các phương pháp giảng dạy năng lực giao tiếp. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: nhà trường và các chuyên gia đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và các đề xuất thực tiễn giúp cải tiến phương pháp giảng dạy, nâng cao năng lực ngữ dụng cho sinh viên.

2. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh: Giúp nhận thức rõ hơn về các lỗi ngữ dụng phổ biến và cách khắc phục, từ đó nâng cao hiệu quả giao tiếp trong môi trường học thuật và xã hội.

3. Nhà quản lý giáo dục và thiết kế chương trình đào tạo: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm để xây dựng chương trình đào tạo tiếng Anh phù hợp với nhu cầu phát triển năng lực giao tiếp thực tế.

4. Các nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng và ngữ dụng học: Là tài liệu tham khảo quý giá về thất bại ngữ dụng trong giao tiếp liên văn hóa, đặc biệt trong bối cảnh học tiếng Anh tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Thất bại ngữ dụng là gì và tại sao nó quan trọng trong học tiếng Anh?
   Thất bại ngữ dụng là việc không hiểu hoặc sử dụng sai ý định giao tiếp trong ngữ cảnh xã hội, dẫn đến hiểu lầm hoặc xúc phạm. Nó quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giao tiếp và mối quan hệ xã hội.

2. Sinh viên thường mắc lỗi ngữ dụng nào khi từ chối trong tiếng Anh?
   Sinh viên thường tránh dùng từ "no" trực tiếp, thay vào đó sử dụng giải thích mơ hồ hoặc không phù hợp, gây khó hiểu hoặc mất lịch sự trong giao tiếp.

3. Làm thế nào để cải thiện phản hồi lời khen của sinh viên?
   Cần giảng dạy các mẫu câu chấp nhận lời khen phù hợp, khuyến khích sinh viên thực hành phản hồi tích cực và tránh từ chối hoặc giảm nhẹ lời khen không cần thiết.

4. Phương pháp nào hiệu quả để nâng cao năng lực ngữ dụng cho sinh viên?
   Kết hợp giảng dạy lý thuyết với thực hành qua các hoạt động tương tác, đóng vai, và sử dụng tài liệu thực tế giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp tự nhiên và phù hợp.

5. Nguyên nhân chính dẫn đến thất bại ngữ dụng của sinh viên là gì?
   Chủ yếu do thiếu kiến thức ngữ dụng, sự chuyển giao tiêu cực từ tiếng mẹ đẻ, và phương pháp giảng dạy chưa tập trung phát triển năng lực giao tiếp thực tế.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định rõ các dạng thất bại ngữ dụng phổ biến trong hành vi từ chối, phản hồi lời khen và xin lỗi của sinh viên năm nhất tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế.
• Sinh viên có ý thức về sự lịch sự nhưng còn hạn chế trong việc áp dụng các chiến lược ngữ dụng phù hợp với chuẩn mực tiếng Anh.
• Nguyên nhân thất bại ngữ dụng chủ yếu do thiếu kiến thức ngữ dụng và phương pháp giảng dạy chưa hiệu quả.
• Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao năng lực ngữ dụng, bao gồm cải tiến chương trình giảng dạy, phát triển tài liệu và đào tạo giảng viên.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các nhóm đối tượng khác để nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh.

Hành động ngay hôm nay: Các giảng viên và nhà quản lý giáo dục nên áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để cải thiện phương pháp giảng dạy, giúp sinh viên phát triển năng lực giao tiếp tiếng Anh một cách toàn diện và hiệu quả.